Glossa magna

Psalmus 66

Numérotation du verset Ps. 66,1 

¶ In finem
¶Codd. : (Ps. 66) D30 Tr511 (83r) P106 (88ra) Cbg150 Δ ( ω 1 ω² Fi) ΩM ΩS Bar1 Bar3 Rusch Ps-G . - (Glossa Laonis) P106 Tr511 Rusch | David] om. Ps-G , + Vox apostolorum propheta monet credentes D30
in1 hymnis
1 in] om. ΦRGV
psalmus
cantici David2.
2 In finem... David] Psalmus David Amiatinus W | David M W V D ΩS ΩV Ed1455 (BnF VELINS-68) Rusch Clementina cum Ps-δ Ps-ζ Ps-Moz om. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,2 I

Deus misereatur nostri
et benedicat nobis ¦ illuminet vultum suum
super nos
et misereatur nostri.3
3 nostri] + diapsalma praem. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,3 II

Ut4
4 Ut Hi D30 ω 1 Fi etc [E]t ω², [N]t? Bar3
cognoscamus in terra
viam tuam ¦
in omnibus gentibus salutare tuum.
Numérotation du verset Ps. 66,4 III

Confiteantur
tibi populi Deus ¦
confiteantur tibi populi omnes.
Numérotation du verset Ps. 66,5 IV

Letentur
et exultent gentes †
quoniam iudicas
populos in equitate ¦
et gentes in terra dirigis5.
5 dirigis ΦP U² ΨB D Hi Ω edd diriges Ps-G Cor2 (anti. et hebr. secundum quod LXX interpretantur illud habent in futuro DIRIGES ), + diapsalma C Q Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,6 V

Confiteantur tibi populi Deus † confiteantur tibi populi omnes ¦
Numérotation du verset Ps. 66,7 

terra dedit fructum suum.6
6 suum] om. ΩV
Numérotation du verset Ps. 66,VI 

Benedicat nos
Deus
Deus
noster †
Numérotation du verset Ps. 66,8 

benedicat7 nos8
7 benedicat] Et praem. C |
8 nos] nobis F cum Ps-H Ps-ε, om. C ΨB cum Ps- δ* <divisio.> gentes/... equitate/... Deus/... omnes/... noster’ Hi , gentes+... Deus+... noster+ D30 ω 1, gentes+... Deus+... noster’ ω ² , gentes’... Deus’... noster’ Fi , gentes/... equitate/... Deus/... omnes/... noster... Deus/ Bar1, gentes... Deus/ Bar3 |
Deus ¦
et metuant
eum
omnes fines terre.

Psalmus 66

Numérotation du verset Ps. 66,1 
prol.|
<Ps-H> Victorum psalmis canticum carminis.A
A ¶Codd. : Cbg150 , om. PL
marg.| {191.597D} Deus misereatur nostri et benedicat nobis. 1 Titulus:   In finem in hymnis psalmus cantici David. [CASSIODORUS:] « Post canticum resurrectionis, suam Propheta subdit deprecationem, orans ut benedicti ad Dei cognitionem ducantur » et prophetans benedictionem omnium 2* per adventum Christi, unde monet eum laudare. Et est sensus tituli: Psalmus iste, qui monet ad bene operandum 3*,   cantici quia hic est exsultatio de benedictione 4, mittens nos   in finem, id est in Christum. Et est   in hymnis, id est in laudibus exhibendis,   David, id est Christo. B
B ¶Codd. : Cbg150 PL191
1 et... nobis] om. PL
2 omnium Cbg150 ] + gentium PL
3 cantici] est praem. PL
4 benedictione] + et PL
marg.| Intentio: Monet ad laudem. Modus: Tripartitus est {191.598D} psalmus. Primo precatur benedici ut habeatur notitia Salvatoris. Secundo hortatur confiteri pro directione et iudicio, ibi confiteantur . « Tertio eadem admonitio ponitur, sed ad aliud tendens » (CASSIODORUS), ibi   confiteantur . Et quia in precedenti psalmo monuerat nos benedicere Deum, quod non possumus, nisi ipse prior benedicat nos, ideo hic precatur benedici dicens: C
C ¶Codd. : Cbg150 PL191
Numérotation du verset Ps. 66,2 
I
prol.|
<Ps-H> Deus misereatur nostri et benedicat nobis, illustret faciem suam super nos.D
D ¶Codd. : Cbg150 , om. PL
marg.| Deus misereatur nostri et benedicat nobis . AUGUSTINUS : « Prior est enim in nobis5* benedictio Dei, que est quasi pluvia, terram mentis nostre6* {191.599A} irrigans. Inde nos benedicimus eum, quod est quasi fructus, et in utroque nos crescimus, non ipse ». Dicat ergo desiderans pluviam Dominice benedictionis: Deus misereatur nostri prius, et post benedicat nobis. E
E ¶Codd. : Cbg150 PL191
5 est - enim in nobis] inv. PL
6 mentis nostre] inv. PL
marg.| CASSIODORUS: « Prius enim miseretur Deus erranti, reducendo ad viam. Postea benedicit, bonis augendo ». Benedicit enim Creator creature, multiplicando numero et merito. Benedicit creatura Creatori, eum 7* corde, voce et opere laudando, et omne bonum quod habet ei ascribendo. F
F ¶Codd. : Cbg150 PL191
7 eum] om. PL
marg.| AUGUSTINUS : « Sed quia multi volunt benedici copia temporalium rerum 8*, scilicet prole et aliis huiusmodi, que quidem omnia sunt a Deo, sed communia sunt bonis et malis, addit quod proprium est iustis », illuminet vultum suum etc. Hec est benedictio dextere, que tantum bonorum est. Illa est {191.599B} benedictio sinistre, que communis est bonis et malis. G
G ¶Codd. : Cbg150 PL191
8 temporalium rerum] inv. PL
marg.| AUGUSTINUS : « Si enim solis bonis Deus daret bona seculi, putaret malus propter hec colendum esse Deum. Quod si solis malis daret, timeret infirmus ad Deum converti, ne hec deessent sibi quem nutrit prius agricola, non subtrahendo ista. Dat ergo bonis, ut consolentur9 intrantes; dat et malis ut discant boni querere alia non communia malis. Tollit ea bonis ut probent se fortes sicut Iob. Tollit ea malis ut infirmus non timeat perdere que perdit, et malus cui nihil remanet intus. Hic vero si persistat10, habet intus quo se consoletur. Aliter enim erit utrobique vacuus. Ecce cur ista dantur. Vel tolluntur communiter bonis et malis. Iste {191.599C} ergo benedictionem dextere desiderans, ait: Illuminet ». H
H ¶Codd. : Cbg150 PL191
9 consolentur] cosoletur Cbg150
10 persistat] perstat Cbg150
marg.| Quasi 11: « Ita benedicat » (CASSIODORUS) ut illuminet vultum suum super nos, id est « ostendat Deus Pater vultum suum nobis » (AUGUSTINUS), scilicet claritate 12* Filii sui qui est vultus Patris.   Illuminet nos ut ab eo capiamus lucem « quia nemo potest eum videre, nisi qui claritate13* eius perfusus est » (CASSIODORUS). I
I ¶Codd. : Cbg150 PL191
11 quasi] + dicat PL
12 claritate] claritatem PL
13 claritate] + vel caritate PL
marg.| AUGUSTINUS : « Non ideo igitur dicit14* illuminet vultum suum, quod vultus eius, qui est lumen de lumine, sit sine lumine sed ideo ut id quod est reveletur super nos. Et ideo non simpliciter dixit15*   illuminet vultum 16 sed addit   super nos. Vel ita ut per vultum accipiatur imago Dei quam nobis impressit, id est ratio. Et est   vultum suum impressum   super nos, id est imaginem suam, scilicet rationem anime nostre impressam.   Illuminet {191.599D} sapientia, ne ipsa sit in tenebris ut sciamus nos factos ad imaginem Dei, etsi a nobis deformata est, ab ipso reformetur ». J
J ¶Codd. : Cbg150 PL191
14 igitur dicit] dicitur PL
15 non ... dixit] dicit non simpliciter PL
16 vultum] + suum PL
marg.| Et misereatur nostri. Ecce unde incepit. « Misericordia enim incipit, misericordia nos conservat » (CASSIODORUS).   Illuminet ad hoc : K
K ¶Codd. : Cbg150 PL191
Numérotation du verset Ps. 66,3 
II
prol.|
<Ps-H> Ut nota fiat in terra via tua in universis gentibus salus tua.L
L ¶Codd. : Cbg150 , om. PL
marg.| Ut cognoscamus [AUGUSTINUS.] o Deus,   viam tuam, id est « que ad te ducit, id est quo et qua eamus, quod in tenebris fieri non potest, id est Christum,   in terra, id est in hac vita, sicut in celo est. In qua terra? scilicet in omnibus gentibus. Quam viam? scilicet17* salutare tuum, id est Christum » (AUGUSTINUS).M
M ¶Codd. : Cbg150 PL191
17 scilicet] om. PL
Numérotation du verset Ps. 66,4 
III
prol.|
<Ps-H> Confiteant<ur> t<ibi> populi Deus, confiteantur tibi populi omnes.N
N ¶Codd. : Cbg150 , om. PL
marg.| {191.600A} Confiteantur. Secunda pars, ubi post notitiam hortatur confiteri 18*, pro directione et iudicio. quasi19 : « Et quia cognoscitur Christus in gentibus, que viam invenerunt » (AUGUSTINUS), confiteantur 20 etc.
18 confiteri] + Deo PL
19 quasi] + dicat PL
20 confiteantur] + tibi PL
marg.| Vel ita continua: Dico cognoscamus et, cum cognoverint, o Deus, confiteantur tibi populi, id est « se accusent et te laudent » (AUGUSTINUS). Et non tantum populi terre unius « sed   omnes populi confiteantur tibi ne dicatur Ecclesia non ubique diffusa » (CASSIOSORUS) etsi confitentur. O
O ¶Codd. : Cbg150 PL191
Numérotation du verset Ps. 66,5 
IV
prol.|
marg.| Letentur [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quia hec confessio non ducit ad penam, quia qui iam confessi {191.600B} sunt, non timent futura iudicia, tamquam ibi damnandi, quibus Christus est advocatus, indultor, non vindex, non ultor; et exsultent gentes, quia bonus est, cui confessio fit. Nam et confessos liberat, et superbos damnat. Unde consequenter subdit, convertens sermonem ad ipsum; quoniam iudicas, id est iudicabis in iudicio futuro, populos in equitate. Et equitas illa non est timenda bonis, quia modo dirigit illos. Unde subdit:   Et gentes in terra dirigis ad bona.P
P ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 66,6 
V
prol.|
Numérotation du verset Ps. 66,7 
prol.|
marg.| Confiteantur . [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. HIERONYMUS.] Tertia pars, ubi eadem admonitio ponitur, sed ad {191.600C} aliud tendens, ad hoc scilicet, quod terra dedit fructum, ut etsi idem initium sit, sensus tamen ad diversa tendat. Gaudens igitur ait: Confiteantur tibi populi, Deus, confiteantur tibi populi omnes. Repetit eadem que supra dixerat in exhortando, adiiciens aliam rem, scilicet de fructu terre, et frequentato verbo postulat nos benedici. Unde sequitur, terra dedit. quasi21 : Ideo confiteantur, quia terra dedit fructum suum, id est Maria genuit Christum, hec terra de nostro limo, de nostro luto, de Adam dedit florem primum, qui aita: « Ego flos campi et lilium convallium ». Iste ergo flos fructus factus est, ut illum ederemus, ut carnem eius manducaremus. Iste ergo fructus {191.600D} est virgo de Virgine, Dominus de ancilla, Deus ex homine, filius ex matre, fructus de terra. Et in hoc fructu et in hoc semineQ
a Ct. 2.
Q ¶Codd. : PL191
21 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 66,VI 
prol.|
marg.| Benedicat nos Deus. [HIERONYMUS. AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Vel ita: Terra, id est homo, Christus   dedit fructum suum, id est reparationem, benedictionem. Unde: Benedicat nos Deus.
marg.| Vel ita, ut pro terra accipiatur Ecclesia, que prius spinis plena erat, sed accessit vocatio divine maiestatis, et sic protulit fructum bonum, scilicet tricesimum, sexagesimum et centesimum. Et hoc est terra, que prius spinas germinabat, id est Ecclesia; dedit {191.601A} confitendo, fructum suum, id est bona opera: in Hierusalem dedit primo, iam fructum, quia primo ibi compluta dato Spiritu, ibi facta sunt miracula, linguis omnium sunt locuti, conversi omnia sua distribuebant pauperibus, sed non illa sola, que est in Hierusalem hoc debet, imo, benedicat nos Deus, etiam etc.
marg.| Vel ita continua: Terra dedit fructum, sed non nisi per benedicentem Deum, ideo ut fructum demus, benedicat etiam nos Deus Pater, Deus Filius, noster, non gentium, benedicat nos etiam atque etiam multiplicet Deus Spiritus sanctus; per hoc enim quod ter dicitur Deus, notatur trinitas personarum; per hoc quod dicit   eum et non eos notatur unitas.
Numérotation du verset Ps. 66,8 
prol.|
marg.| Unde sequitur: Et metuant eum. quasi22 : Ad quid valet benedictio? ad metum. {191.601B} Et ideo   omnes fines terre metuant eum quia veniet iudex, qui prius humilis. Agnoscamus humilem ut non expavescamus excelsum. Ecce metus Dei inter alia beneficia postulatur ut credita caute custodiantur, timor Dei incipit et consummat. Qui timere novit, amare non desinit. R
R ¶Codd. : PL191
22 quasi] + dicat PL
marg.| Psalmus iste in matutinis laudibus illi psalmo adiungitur qui tertio loco cantatur b , quia in hoc psalmo benedictio Trinitatis imploratur, cuius una atque eadem 23* est sine diversitate essentia. In psalmo quoque illo, scilicet c « Deus, Deus meus, ad te de luce vigilo » {191.602A} sitis atque ariditas exponitur d. In isto vero Dominice benedictionis pluvia ad reficiendam sitim postulatur, ideoque coniunctim cantatur. S
b In laudibus festivis et dominicalis tantum.
c Ps. 62.
d Ps. 62, 3.
S ¶Codd. : Cbg150 PL191
23 atque eadem] eademque PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 66), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_66)
Signaler un complément d'information

Notes :