Glossa magna

Psalmus 43

Numérotation du verset Ps. 43,1 

¶In finem1
¶Codd. : (Ps. 43) D30 ΩM ΩS Ps-G, def. ΩF
1 In finem] om. Amiatinus W
filiis Chore2*
2 Chore D30 ΩV Ps-G ] + psalmus V D Rusch , + psalmus David ΦP cum Ps-Moz X
ad intellectum3.
3 intellectum] + propheta penitentiam agens pro populo Iudaico D30
Numérotation du verset Ps. 43,2 I

Deus auribus nostris audivimus ¦
patres4 nostri annuntiaverunt nobis.
4 patres] et praem. L² cum Ps-Moz.
Numérotation du verset Ps. 43,II 

Opus
quod operatus es5 in diebus eorum ¦
5 es] e<st> ΩV
et6* in diebus antiquis.
6 et F* U² ΨB D30 V D ΩS ΩV Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Cor2 (satis anti. cum hebr. et Ieron. non interponunt ET coniunctionem ... neque grecus) Ps-G
Numérotation du verset Ps. 43,3 III

Manus tua
gentes
disperdidit7
7 disperdidit I² M² Φ U G² K² ΨB Cor2 (novi) ΩM ΩS ΩV edd disperdet C Cor2 (anti.), disperdit Cor2 (satis anti.) Ps-G, deles Cor2 (hebr.), tu delisti Cor2 (Ieron.)
et plantasti eos ¦
afflixisti
populos
et expulisti eos.
Numérotation du verset Ps. 43,4 IV

Nec8 enim
8 Nec] Et ΩV
in gladio suo possederunt terram ¦ et brachium eorum
non salvavit eos.
Numérotation du verset Ps. 43,V 

Sed dextera tua
et brachium tuum
et illuminatio vultus tui9 ¦
9 vultus tui plerique codd. et edd. F² L² (tuae) cum Ps-R Ps-H ] faciei tue Ps-G (F* C I* L), facie tue R <divisio.> tuum... tui ¦] tuum ¦... tui ¦ P10525
quoniam complacuisti10 in eis11.
10 complacuisti] complacuit tibi L² Ps-R, placuisti F² |
11 eis] L*, illis L² cum Ps-R |
Numérotation du verset Ps. 43,5 VI

Tu
es ipse rex meus
et Deus meus ¦
qui mandas salutes
Iacob.
Numérotation du verset Ps. 43,6 VII

In te12
12 In te] Ante ΩV
inimicos nostros ventilabimus
cornu ¦
et in nomine tuo
spernemus
insurgentes
in nobis.
Numérotation du verset Ps. 43,7 VIII

Non enim
in arcu meo
sperabo ¦ et gladius meus non salvabit me.
Numérotation du verset Ps. 43,8 IX

Salvasti enim
nos de affligentibus
nos ¦ et odientes nos13 confudisti.
13 et odientes nos] om. ΩV
Numérotation du verset Ps. 43,9 X

In Deo14 laudabimur
14 Deo] Domino F cum Ps-δ Ps-H
tota die ¦
et
in nomine tuo confitebimur tibi15
15 tibi P10525 ΩS Rusch (cf. LXX cod. 1219)] om. D30 ΩV Ps-G
in seculum.
Numérotation du verset Ps. 43,10 XI

Nunc16 autem
16 Nunc] praem. diapsalma Ps-G
repulisti
et confudisti nos ¦
et non egredieris Deus17
17 Deus] om. Ps-G
in virtutibus nostris.
Numérotation du verset Ps. 43,11 XII

Avertisti nos retrorsum post inimicos nostros ¦
et qui oderunt nos diripiebant sibi.
Numérotation du verset Ps. 43,12 XIII

Dedisti18 nos
18 Dedisti] Vendisti ! ΩV
tamquam
oves escarum ¦
et in gentibus dispersisti nos.
Numérotation du verset Ps. 43,13 XIV

Vendidisti populum tuum
sine pretio ¦ et non fuit multitudo
in commutationibus eorum19.
19 eorum] nostris Ps-G
Numérotation du verset Ps. 43,14 XV

Posuisti
nos
opprobrium20 vicinis nostris ¦
20 opprobrium] retrorsum ΩV
subsannationem
et derisum
his qui in circuitu
nostro sunt21.
21 in circuitu nostro - sunt ΨB* ΩM² ΩS ΩV P10525 cum Ps-R ] inv. F² cett. codd. et edd. cum Ps-γ Ps-Moz C Ps-Med. Cor2 (ordo antiquorum : SUNT IN CIRCUITU NOSTRO ) D30, in circuitu nostro Ps-G (F* R L* ΨB² hebr. LXX)
Numérotation du verset Ps. 43,15 XVI

Posuisti nos in similitudinem
gentibus ¦ commotionem capitis in populis.
Numérotation du verset Ps. 43,16 XVII

Tota die
verecundia mea contra me est ¦
et22 confusio faciei23 mee24 cooperuit me.
22 et P106 Ps-G ] om. Rusch |
23 faciei mee D30 P106 Ps-G ] |
24 mee] mei cum Ps-R Rusch |
Numérotation du verset Ps. 43,17 XVIII

A voce exprobrantis
et obloquentis ¦
a facie25
25 facie] voce ΩV (hapax)
inimici
et persequentis.
Numérotation du verset Ps. 43,18 XIX

Hec omnia
venerunt super nos
nec obliti sumus te ¦
et inique
non egimus in testamento tuo.
Numérotation du verset Ps. 43,19 XX

Et non recessit retro26
26 retro P106 Rusch ] retrorsum Ps-G
cor nostrum ¦
et declinasti semitas nostras a via tua.
Numérotation du verset Ps. 43,20 XXI

Quoniam humiliasti nos in loco afflictionis ¦
et cooperuit nos umbra mortis.
Numérotation du verset Ps. 43,21 XXII

Si obliti sumus
nomen Dei nostri ¦ et si expandimus manus nostras
ad deum alienum.
Numérotation du verset Ps. 43,22 XXIII

Nonne27 Deus requiret
27 Nonne] [D]<omi>ne cacogr. ΩV
ista ? ¦
ipse enim novit abscondita cordis.
Numérotation du verset Ps. 43, XXIV 

Quoniam
propter te mortificamur tota28 die ¦
28 tota D30 ΩV Rusch ] omni Ps-G
estimati sumus
sicut oves occisionis.
Numérotation du verset Ps. 43,23 XXV

Exsurge
quare dormis Domine ? ¦
exsurge
et ne repellas in finem.
Numérotation du verset Ps. 43,24 XXVI

Quare
faciem tuam avertis ¦
oblivisceris
inopie nostre
et tribulationis nostre ?
Numérotation du verset Ps. 43,25 XXVII

Quoniam humiliata est
in pulvere
anima nostra ¦ conglutinatus est in terra venter noster.
Numérotation du verset Ps. 43,26 XXVIII

Exsurge Domine29
29 Domine R* C I* L² Q² W U ΨB V D D30 Cor2 (... sed de versiculo Ecclesie est positum qui de littera greca sumptum fuit) ΩM ΩS ΩV Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina cum LXX Ps-R, cf. HIERONYMUS, ep. 106 ] om. Cor2 (hebr. et anti. et Ieron. non interponunt DOMINE... ) Ps-G
adiuva nos ¦ et redime30 nos propter nomen tuum.
30 redime] libera L cum Ps-R

Psalmus 43

Numérotation du verset Ps. 43,1 
prol.|
marg.| {191.427B} Deus auribus nostris. [CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] In finem psalmus filiis Core ad intellectum. Sciendum est quod in Veteri Testamento multis et abundanter contulit Deus bona temporalia, tamquam rudibus et ad serviendum alliciendis, et paucos affligi permisit. In novo autem testamento Ecclesia paucis fidelium flores mundialium rerum apponit, et multis subtrahit et affligi permittit, castigans eos tamquam filios, ut sint filii Core, id est passionis, et discant alia bona esse querenda, que non sunt communia malis, id est spritualia et eterna, que figurantur per temporalia que populo rudi data sunt. Unde in titulo bene ponitur {191.427C} ad intellectum. Et est sensus tituli: Psalmus iste, dirigens nos in finem, scilicet in Christum; cantatur vel attribuitur filiis Core, id est passionis, id est sanctis martyribus quorum vox est hic, ad intellectum, id est ut intelligant cur martyres Deus videtur relinquere, subtrahendo temporalia, et affligi permittendo, cum Patres antiquos iuverit in manu valida, et eis apposuerit temporalia: quod ideo facit Deus, id est ad temporalia non audit, ut ab eo desiderentur eterna, et hec non amentur. Hoc ergo intelligentes ne sic querant sibi fieri, sicut rudibus factum est, illis concessit prospera Deus ut crederent, istis adversa infert ut futura querant. Sed sciant per temporalia illorum figurari sua spiritualia. Et est iste psalmus confortatio infirmorum.
marg.| {191.427D} Intentio. Monet ad contemptum terrenorum, et ad appetitum celestium.
marg.| Modus. Tripartitus est psalmus. Primo, distinguit beneficia Dei, ostendens que incipientibus data sunt in mundo, que perfectis dabuntur in celo. Secundo enumerat mala que hic ferunt boni, ibi nunc autem. Tertio, precatur auxilium, ut hic afflictis tempore resurrectionis Christus subveniat, ibi exsurge quare. Propheta ergo in persona martyrum, ut magis sit {191.428B} mirum relinqui presentes sanctos, recolit preterita, dicens:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,2 
I
prol.|
marg.| Deus. [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Primum dicit Deus, quod facere solet aliquis letus, vel graviter afflictus, auribus nostris audivimus, id est discretione rationis intelleximus, cum patres docerent nos. Ideo dicit, audivimus, ut maior fides sit rei, ne putetur ambigua. A quibus audistis patres, non iuvenes, ut videantur veri, nostri, qui suis non nisi certa dicerent, annuntiaverunt nobis, id est retulerunt, quid?B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,II 
prol.|
marg.| {191.428C} Opus quod operatus es. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Etsi semper operetur Deus, tamen operari dicitur, quando aliquod signum novitatis ostendit. Ideo dicit hic, opus quod operatus es, ut est eductio de Egypto, et in terram promissionis inductio, in diebus eorum, scilicet in diebus antiquis. Operatus es opus hoc, scilicetC
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,3 
III
prol.|
marg.| Manus vel opus, quod operatus es in diebus eorum. Hoc non mutatur. [GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Et etiam quod operatus es in diebus antiquis, sicut est creatio celi et terre, que omnia spiritualiter implentur in nobis. Manus. Exsequitur opus quod fecit 94 in diebus patrum. Manus tua, id est potestas {191.428D} disperdidit morte, et aliis modis, gentes terre promissionis, scilicet Amorrheum, Heveum, Etheum, et alios, et plantasti eos, scilicet patres. Et hoc non facile afflixisti populos, qui ibi erant, qui aliter non crederent, quia fortes erant; et expulisti eos a terra promissionis. Tu fecisti hec.D
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,4 
IV
prol.|
marg.| {191.429A} Nec enim ipsi in gladio suo possederunt terram. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Hoc ideo dicit, quia forsitan putarentur fortes; et brachium, id est robur, eorum non salvavit eos, quasi1 : Nec per se habuerunt terram, nec per se sunt salvati.E
E ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,V 
prol.|
marg.| Sed dextera [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS.] id est potentia tua salvavit eos, et brachium tuum, id est filius, et illuminatio vultus tui, id est propitiatio presentie tue. Ideo enim talibus signis eis affuit Deus, ut presens intelligeretur, quia nobis hic non ostendit presentiam suam, nisi effectu miraculi: presentiam quippe eius facie ad {191.429B} faciem videre nequimus. Et hec non merito suo, sed quoniam complacuisti in eis, aliis, id est sic egesti cum eis, ut aliis placeres in eis, ut qui eos attenderet diceret: Deus cum illis est. Vel secundum aliam litteram, que est, complacuit tibi in illis, id est placuit tibi ut illis solis hec faceres. Aliter ab illo loco, sed dextera tua, id est bonus successus, quem eis dedisti; et brachium tuum, id est fortitudo, quam eis dedisti; et illuminatio vultus tui, id est sapiens consilium tuum a te eis datum, salvavit eos. Quod tota fecisti, quoniam complacuisti in eis, id est ex benevolentia tua.F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,5 
VI
prol.|
marg.| Tu ipse [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.], qui hec illis fecisti {191.429C} es rex meus, qui soles me regere, et Deus meus, qui soles subvenire. Ideo dicit Deus, ne dubites de Deo Christo, id est quin Christus de quo loquatur sit Deus. Et nota quod idem Deus noster est et illorum. Tempora enim variata sunt; auctor vero non mutatur. Tu dico qui mandas, quasi2 : per alium non per te, salutes corporales, Iacob, id est illis antiquis. Per creaturam enim subiectam, visus es illis, non per te, id est per tui essentiam, quod servatur in resurrectione iustis.G
G ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,6 
VII
prol.|
marg.| In te inimicos [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. {191.429D} GLOSSA INTERLINEARIS.] quasi3 : Que illis tunc temporaliter fecisti, hec nobis in iudicio spiritualiter facies, unde afflicti se consolantur et resumunt animum. Et hoc est in te inimicos nostros, quasi4 : Sicut illos iuvisti, eodem modo et nos. In te inimicos nostros ventilabimus sicut paleam a granis separantes cornu, id est fortitudine; et in nomine tuo, id est per hoc quod dicimur de tuo regno, spernemus in futuro, quia non valebunt nos ledere mali spiritus insurgentes nunc in nobis. Benedico in te.H
H ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,7 
VIII
prol.|
marg.| Non enim etc. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Vel merito hec nobis facies. Non enim in arcu meo sperabo, ut nec patres speraverunt in suo, et gladius meus non salvabit. {191.430A} Arcus qui minus valet in bello, minor virtus hominis intelligitur. Gladius qui in bello plus valere creditur, maior virtus hominis est. Iste vero in neutro sperat.I
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,8 
IX
prol.|
marg.| Salvasti enim nos [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est salvabis, preteritum pro futuro ponit. Adeo enim certum est, quasi factum sit, ut quod fuit non potest non fuisse, de affligentibus nos, id est ab immundis spiritibus, qui hic affligunt, et odientes nos confudisti, id est confundes, quando damnabuntur. Et tuncJ
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,9 
X
prol.|
marg.| {191.430B} In Deo laudabimur [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS.]. Non arrogant isti sibi de gloria per futura que miscet. Nota et preterita dicta pro futuris accipienda. Laudabimur dico tota die, id est in perpetuitate que non est interpolata noctibus, sed tota dies est, et confitebimur, id est laudabimus te, que est gloria eorum, in secula, id est sine fine, unde, in secula seculorum laudabunt te (Ps. 8). Et hoc in nomine tuo, quod est Iesus, scilicet Salvator, scilicet quia ex omnibus eruisti me.
marg.| Vel ita ab illo loco, salvasti enim, et legitur hoc de presenti. quasi5 : Gladius meus non salvabit me, sed tu, quia in hoc seculo, salvasti nos de affligentibus nos, ne nos traherent post se; et odientes nos confudisti, id est eos qui nos odiunt, pudere fecisti. Et idco {191.430C} tunc, in Deo laudabimur tota die, et in nomine tuo confitebimur in secula. Hec non mutantur.K
K ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,10 
XI
prol.|
marg.| Nunc autem. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Secunda pars ubi enumerat mala que hic ferunt boni, non tamen obliti Dei, quasi6 : Hec vere futura sunt, et illa a patribus audita, nunc autem, scilicet in medio temporis, quod est inter illorum preteritum et nostrum futurum, repulisti nos. Hec dicunt quia differtur promissio, dum hic iniqui habentur opprobrio; et confudisti nos, non in conscientia, sed in facie hominum. {191.430D} Et nota quod exaggerat hic mala sua, ut benevolentia iudicis impetret. Hoc ideo fecit Deus, ut doceret hec spernere, et eterna querere. Hoc est intellectus tituli, at quem mittuntur filii Core. Et ideo etiam fecit ut appareat an gratis colatur Deus, a quo gratis est homo salvatus. Non est pro terrenis colendus Deus. Et quia similia his in eternum sit daturus, sed pro terrenis. Sed cogites eterna carnaliter, forte dices: Ideo colo cum, quia dabit mihi villam. Non tamen temporaliter corruptam adhuc geris mentem. Amore enim casto non colis, eam mercedem non vis habere in futuro seculo quam hic necesse est relinquas, mutare vis voluptatem carnalem, non amputare. Noli ergo talia sperare a Deo danda, qualia hic iubet contemnere. Hec sperabant Iudei, {191.431A} qui in futuro hec tempora multiplicata sibi exspectant reddi, ut Hierusalem aurea, et huiusmodi. Qui vero ita Deum colit, laudabilis non est, sicut non laudatur in illo ieiunium, qui ad luxuriosam coenam servat ventrem suum. Hoc est enim ieiunium non continentie, sed luxurie. Gratis itaque Deus coli debet, non propter aliud ab eo; et non egredieris Deus evidenter. Non egredieris dico ulterius, o Deus, sicut olim Iudeis faciebas, in virtutibus, id est in exercitibus nostris. Et per hoc invalidi sumus contra inimicos.L
L ¶Codd. : PL191
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,11 
XII
prol.|
marg.| Avertisti. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Exsequitur qualiter confusi {191.431B} et repulsi fuerunt. Avertisti nos retrorsum post inimicos nostros, quia illic victores et nos victi; et dicit hoc pro deficientibus a fide. Unde sequitur: Et qui oderunt nos diripiebant sibi id est ad castra iniquitatis sue attrahebant.M
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,12 
XIII
prol.|
marg.| Dedisti. [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS.] Hoc dicit quia omnia potestate Dei fiunt, id est quam Deus dat tamquam oves escarum non fetus, id est que ad escas sunt, non ad fetus spiritualium operum, plangit eos qui sic sunt passi ut in corpus gentium verterentur, quasi ab eis manducati; et in gentibus dispersisti.
marg.| Vel ita ab illo loco. Avertisti, et agit de persistentibus, qui tamen furori {191.431C} persecutorum fugiendo quandoque cedunt. Et hoc est: Avertisti nos retrorsum post inimicos nostros. Averti est hostem fugere, secundum illud: Si vos persecuti fuerint in unam civitatem, fugite in aliam (Mt. 10). Et qui oderunt nos, diripiebant sibi. Hoc fugatis contingit, ut cadant in predam, quia hostibus nequeunt resistere. Dedisti nos, persistentes in fide, tamquam oves escarum. Hoc diversi martyres notantur, id est diversa martyrum genera, alii enim fuerunt esca feris, alii traditi gentibus in servitutem. Unde dicit, tamquam oves escarum, ubi notatur quorumdam mactatio. Et in gentibus dispersit nos. Hic persecutio notatur.N
N ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,13 
XIV
prol.|
marg.| {191.431D} Vendidisti populum tuum [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS.] id est martyres dum dantur alienigenis, et hoc sine pretio. Videmus enim quod dedisti, sed non quos accepisti, quia nullus acquiritur: quod fit ad probationem vel ad correctionem. Unde sequitur: Et non fuit multitudo in commutationibus eorum, quia vel nullus pro eis acquiritur. Vel si quis querat, pauci tamen sunt. Vel secundum aliam litteram, scilicet et non fuit multitudo in iubilationibus eorum, quia tempore persecutionis non congregabantur, ut iubilarent Deo, ut fit in pace.O
O ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,14 
XV
prol.|
marg.| { 191. 432A} Posuisti [GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS.] quasi7 : Preter dura etiam turpia patimur, quia posuisti nos, quasi fixos in hoc opprobrium vicinis nostris, iam iam convertendis. Gravis afflictio est, que a vicinis ingeritur, quia non transitorie dicitur, quod a circumstantibus irrogatur, et posuisti nos subsannationem, que fit contracto naso, vel contemptum. Alia littera, et derisum qui fit ore. Derisus vox confusa letitie, insultationem immoderata hilaritate denuntians. Contemptus est, abiecta vilitas his qui in circuitu nostro sunt, et numquam nobiscum sunt.P
P ¶Codd. : PL191
7 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,15 
XVI
prol.|
marg.| Posuisti nos gentibus in similitudinem [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] ut de nobis formam maledictionis super alios sumant dicentes: Sic pereas ut Laurentius et huiusmodi. Vel posuisti nos, id est apposuisti in gentibus in similitudinem Christi. In similitudinem Christi appositi sunt gentibus, quando eos comparibus penis affecerunt, et posuisti nos in populis commotionem capitis, id est ad insultandum nobis, ut et Christo insultaverunt in passione, moventes capita sua.Q
Q ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,16 
XVII
prol.|
marg.| Tota die verecundia mea contra me est, vel coram me {191.432C} est. [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS.] Gravis verecundia ostenditur, que permanet tota die. Et hec erat contra sanctos, vel coram sanctis, id est ante oculos sanctorum, quando quos impios sciebant sibi insultare videbant, vel contra se dicit esse, id est contra hoc quod bonus erat, quia non fecerat unde verecundari deberet. Describens autem verecundiam subdit: Et confusio faciei mee cooperuit me. Quodam enim pallio confusionis vultum dicit opertum, dum nube sanguinea facies inflammata rutilat. Sed cum dicit, cooperuit me, non vultum, non solum vultus, sed etiam totius corporis indicavit horrorem. Et hec confusio proceditR
R ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,17 
XVIII
prol.|
marg.| {191.432D} A voce exprobrantis [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est insultantis 95 et obloquentis, id est crimen imponentis. Exprobrare enim est in faciem maledicere; obloqui est absenti detrahere, et dolose mordere. Quis autem sit exprobrans et obloquens subdit, a facie, id est ab instantia inimici odio habentis, et persequentis in actu. EtS
S ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,18 
XIX
prol.|
marg.| Hec omnia [CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quasi8 : Non separatim, sed simul {191.433A} venerunt super nos, quia non erant in nobis, per culpam. Venerunt dico, ut fera vel torrens; nec obliti sumus te, quia intelligimus gratis colendum te propter te. Ecce quanta firmitas martyrum. Et inique. quasi9 : Quomodo non obligati sumus? quia inique non egimus in testamento tuo, id est in lege, cuius precepta servamus. Vel in testamento tuo, id est in pacto quod pepigimus tecum in baptismo.T
T ¶Codd. : PL191
8 quasi] + dicat PL
9 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,19 
XX
prol.|
marg.| Et cor nostrum [GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] id est ratio nostra non recessit, ita quod retro iret, scilicet desperando de bonitate Dei. Et si enim aliquando descendit a contemplatione veritatis, non {191.433B} tamen retroit. Et ideo non dixit simpliciter, non recessit; sed addidit, retro. Et dum sic in angusta via ambulamus, tu declinasti, id est tulisti, semitas nostras a via tua. Semite enim nostre erant in prosperitatibus, et voluptatibus seculi. Sed tulisti eas de via tua, et ostendisti arctam viam tuam, que ducit ad vitam. Ideo declinasti,U
U ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,20 
XXI
prol.|
marg.| Quoniam humiliasti nos in loco afflictionis [GLOSSA INTERLINEARIS. HIERONYMUS. ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] id est in mundo unde nascitur compunctio et penitudo. Exaltabis autem in loco fortitudinis, scilicet in futuro.
marg.| Vel ita: Et declinasti semitas nostras a via tua, id est opera nostra de lege tua pendere fecisti, alia non {191.433C} mutantur.
marg.| Vel ita, ut legatur, et non declinasti, id est non permisisti declinare et deviare semitas nostras, id est opera; a via tua, id est a lege. Ideo non declinasti, quoniam humiliasti nos in loco afflictionis, hoc non mutatur. Et cooperuit nos umbra mortis, id est homines per ignorantiam veritatis morientes, et alios ad sue mortis tenebras trahentes. Vel hec mortalitas umbra mortis est. Vera autem mors est damnatio cum diabolo.V
V ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,21 
XXII
prol.|
marg.| Si obliti sumus. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Ecce {191.433D} iste est intellectus filiorum Core, qui propter hec omnia mala non obliviscuntur Deum, scientes quia Deus requiret ista. quasi10 : Non sumus obliti te, quia si obliti sumus etc. Vel sic iunge, non sumus obliti, sed si sumus obliti nomen Dei, et si expandimus manus nostras. Ad litteram. Descriptio orantis ostenditur, qui tensis manibus crucem efficit, quam fronte recepit. Vel per manus opera intelliguntur. Et est: Si expandimus manus nostras ad Deum alienum, id est si nos cum operibus idolo vovimus.W
W ¶Codd. : PL191
10 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,22 
XXIII
prol.|
marg.| Nonne Deus requiret ista [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] scilicet manifesta faciet. quasi11 : Grave est apud Deum {191.434A} in sua religione peccare, quod pondere acute pronuntiationis ostenditur. Vere hec manifesta requiret, quia etiam occulta ipse enim novit abscondita cordis. Quo, scilicet corde, magis religio geritur, quam devotione corporis. Et nota quod ait novit. Noscere dicitur Deus, quod te facit noscere. Unde Abrahe ait: Nunc cognovi quod timeas Dominum (Gn. 22), id est te et alios cognoscere feci. Novit ergo Deus quomodo requirit, id est ita noscere dicitur, quomodo requirere, scilicet non modo pro se, sed etiam pro te, scilicet quando facit, ut tu invenias te, et ut ei gratias agas qui fecit te, ut in Petro actum est, qui probavit quid posset. EtX
X ¶Codd. : PL191
11 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,XXIV 
prol.|
marg.| Quoniam propter te. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS.] quasi12 : Que sunt illa abscondita? ecce quoniam mortificamur tota die longis passionibus. Et hoc propter te, non pro criminibus nostris, sed ut fides tua gentibus augeatur, et hoc quod pro te mortificamur, et de illis absconditis. Quod enim morimur, videt homo; sed causam non nisi Deus. Estimati sumus sicut oves occisionis, id est sine aliqua reluctatione sumus occisi.
12 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita lege litteram versus huius. Quoniam propter te: Hactenus dixerunt quod non sunt obliti, hic petunt perseverare, quod non sumus obliti. Et ut perseveremus, Exsurge, et debes. Quoniam propter te mortificamur {191.434C} tota die; estimati sumus sicut oves occisionis. Non mutatur sensus horum verborum.Y
Y ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,23 
XXV
prol.|
marg.| Exsurge. [CASSIODORUS. ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS. ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS.] Tertia pars ubi precatur auxilium, ut hic afflictis tempore resurrectionis subveniat, quasi13 : Nos tanta patimur, sed ut non deficiamus, exsurge, id est conforta stantes. Ideo dico exsurge, quia obdormis, Domine, id est negligere videris. Hoc videtur dum differt quod exspectatur. Et quare? hoc etsi nescimus, tu seis quare. Nam vel pro culpa est, vel pro utilitate. {191.434D} Quod si pro culpa est, utinam abesset! si vero pro utilitate, utinam adesset! Et exsurge reducendo deficientes, et ne repellas in finem. Et si hic repellis, non in finem hoc facias.Z
Z ¶Codd. : PL191
13 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,24 
XXVI
prol.|
marg.| Quare. [ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Duobus predictis duo alia reddit, quasi14 : Quosdam repellis, quia faciem tuam avertis, id est cognitionem tuam eis subtrahis, obdormis quibusdam qui gemunt de malis, quia oblivisceris inopie nostre, id est non das spiritum fortitudinis sine quo inopes sumus, et tribulationis nostre, quia eam non mitigas. Et hoc, quare? quasi15 : Nos nescimus, sed inquiramus, quia non nisi iuste et pie facis. Et nota quia {191.435A} hoc dicere non est querela, sed pia supplicatio puri cordis.AA
AA ¶Codd. : PL191
14 quasi] + dicat PL
15 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 43,25 
XXVII
prol.|
marg.| Quoniam. [ALCUINUS.] Avertis faciem tuam, quoniam, subtracta cognitione tua, anima nostra humiliata est in pulvere, id est in cogitatione mundanorum, que pulveri comparanda sunt. Et venter noster, id est sensualitas, conglutinatus est in terra, id est terrenis inheret. Et cum ita sit necesse, id est cum ita indigeamus auxilio.AB
AB ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 43,26 
XXVIII
prol.|
marg.| Exsurge [ALCUINUS. HIERONYMUS.] id est fac nos surgere a {191.435B} terrenis ad celestia; et adiuva nos erectos, et redime nos, id est libera nos adiutos ut sine metu simus; et hoc totum propter nomen tuum, id est gratis, non pro merito nostro.AC
AC ¶Codd. : PL191
marg.| [CASSIODORUS. ALCUINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Vel ita ab illo loco, quoniam humiliata. Sancti martyres quorum hic vox est, supra oraverant, et licet exaudire differat, tamen post moram auditionis non desperant, sed continuant orationem, et cinere super se asperso animam peccatorum memoria cruciant, secundum morem penitentium. Cinis namque et silicium sunt arma penitentium. Unde tempore quadragesimali cinis aspergitur super capita penitentium ob humilitatem, et fragilis {191.435C} conditionis memoriam. Et hoc est, non debes oblivisci, quoniam anima nostra humiliata est in pulvere, id est cinere supra nos sparso, ad penitentiam compuncti sumus. Et conglutinatus est in terra venter noster, id est adhesit terre venter, ut fit prostratis, qui tota corporis effusione tenduntur. Hoc autem dicendo summam humilitatem ostendit. Qui enim genua terre affligit, habet quo plus humilietur. Qui vero sic humiliatur ut etiam venter hereat terre, non habet ultra quo plus humilietur. Exprimit ergo iste nimiam humiliationem, ut quia venit ad summum, iam adsit Dei miseratio.
marg.| Vel ita, ideo ne obliviscaris, quoniam anima nostra humiliata est in pulvere, id est pro his qui sunt pulvis, quasi non solum pro nobis oremus, sed et pro his {191.435D} qui facile cedunt illicitis moribus, et herent terrenis: et conglutinatus est in terra venter noster, id est carnales heserunt terrenis, et pro his humiliamur et oramus. Exsurge, Domine, adiuva nos, hic sine dormitionis verbo ponitur, exsurge, quod pertinet ad Christi resurrectionem, in qua est spes omnium fidelium, in qua humana destruitur captivitas, per quam etiam sumus adiuti et liberati. quasi16 : Quia ita humiliati sumus, exsurge a morte, o Domine Christe, et per hoc, adiuva nos, et redime nos a captivitate. Et hoc propter nomen tuum.AD
AD ¶Codd. : PL191
16 quasi] + dicat PL
prol.| [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Aliter totum ab illo loco, Exsurge quare, ubi sancti martyres precatur ut Christus resurgat per fidem in gentibus, quia et sciunt Christum non dormire, et sibi resurrexisse. Precantur {191.436A} tamen resurgere per fidem, non sibi sed gentibus que putant mortuum. Si enim et illi crederent resurrexisse, credentes in eum non persequerentur; sed et ipsi crederent. quasi17 : Tota die mortificamur, et ut hec finiantur, exsurge, per fidem in gentibus, quia, tu, o Domine, obdormis, non nobis sed gentibus, que non credunt. Et hoc, Quare? Exsurge, repetit ex affectu. Et ne repellas in finem. Si enim surgit Christus in gentibus, cessat persecutio. Quare enim avertis faciem tuam? quasi18 : Non assis sicut videris, dum differs subvenire. Et quare oblivisceris, quasi oblitus sis nostri, inopie nostre, cui consuevisti subvenire, et tribulationis nostre, cuius semper est clemens inspector. Ideo ne obliviscaris, quoniam anima nostra humiliata {191.436B} est, ut te invocemus in auxilium, in pulvere, id est inter manus pulveris; pulvis enim nos persequitur, id est mali, de quibus dicitur: Non sic impii non sic, sed tamquam pulvis quem proiicit ventus a facie terre (Ps. 1). Et conglutinatus est in terra venter noster, plangit hic eos qui sunt venter, id est carnales, et heserunt, id est consenserunt iniquis. Sed ut hec finiantur, exsurge, gentibus per fidem, quibus a persecutione cessantibus etiam qui terre heserant eruti et penitentes, redduntur corpori Christi, unde sequitur, et sic adiuva nos, et redime nos de manu gentium, propter nomen tuum, non propter meritum nostrum.AE
AE ¶Codd. : PL191
17 quasi] + dicat PL
18 quasi] + dicat PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 43), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_43)
Signaler un complément d'information

Notes :