Glossa magna

Psalmus 39

Numérotation du verset Ps. 39,1 

¶ In finem
¶Codd. : (Ps. 39) D30 ΩM ΩS ΩX (227ra-b) ω 1 (74rb-74va) P15205 (72ra-74rb) P1076 P1048 Rusch Ps-G, def. ΩF
psalmus David1.
1 In finem... David ΩX] om. ΩM P10489 ω 1 | p. D inv. Ps-G , + patientia Pauli apostoli D30
Numérotation du verset Ps. 39,2 I

Exspectans
exspectavi
Dominum ¦
et intendit mihi.
Numérotation du verset Ps. 39,3 II

Et
exaudivit preces meas2 ¦
2 preces meas] deprecationem meam L² cum Ps-R
et
eduxit me de lacu miserie
et3 de luto fecis.
3 et] set L²
Numérotation du verset Ps. 39,III 

Et4
4 Et] om. R cum Ps-λ Ps-mozx Ps-med.
statuit supra5 petram
5 supra D30 R F² ΦR ΨB P15205 P10489 Ω ω1 Ed1455 Rusch cum Ps-R Hier. (tract. p. 12, 54 et passim)] super Ps-G
pedes meos ¦
et direxit
gressus meos.
Numérotation du verset Ps. 39,4 IV

Et
immisit in os meum canticum ¦
novum ¦
carmen
Deo nostro.
Numérotation du verset Ps. 39,V 

Videbunt multi
et timebunt ¦
et sperabunt
in Domino.
Numérotation du verset Ps. 39,5 VI

Beatus
vir cuius est nomen Domini
spes eius6 ¦ et
6 eius plerique codd. D30 P15205 P10489 ΩM G ΩS ΩV ω1 Rusch cum Ps-R ] ipsius Ps-G (F* C I L) cum Ps-γ Ps-δ Ps-λ Ps-med.
non respexit
in vanitates et insanias falsas. 7
7 <divisio.> Domini… eius ¦… vanitates D30 ΩMX ω 1 ] Domini ¦… eius ¦… vanitates ¦ ΩS
Numérotation du verset Ps. 39,6 VII

Multa fecisti tu Domine Deus meus8 mirabilia tua ¦
8 meus] om. ΦV cum Ps-med.
et cogitationibus tuis
non est qui9 similis sit tibi.10
9 qui G ΩS ΩV ω1 Rusch Ps-G (R C) ] quis F I K L M Q² U* W Φ D30 ΩM ΩX P15205 P1076 P10489 |
10 <divisio.> tuis D30 ΩMX ω 1 ] tuis ’ ΩS |
Numérotation du verset Ps. 39,VIII 

Annuntiavi
et locutus sum ¦ multiplicati sunt
super numerum.
Numérotation du verset Ps. 39,7 IX

Sacrificium et oblationem noluisti ¦
aures autem
perfecisti mihi.
Numérotation du verset Ps. 39,X 

Holocaustum
et pro peccato11
11 et... peccato] pro peccato P10489 , et pro delecto L² cum Ps-R
non postulasti ¦
Numérotation du verset Ps. 39,8 

tunc
dixi ecce venio.
Numérotation du verset Ps. 39,XI 

In capite libri
scriptum est de me
Numérotation du verset Ps. 39,9 

ut facerem
voluntatem tuam
Deus meus volui12 ¦ et legem tuam13
12 volui] ut praem. P10489 |
13 tuam] om. ΩM* |
in medio cordis14 mei. 15
14 cordis] cf. Hieron. ep. 106. |
15 mei] mihi C <divisio.> me... v. tuam Deus... volui ¦ D30 (me.) ΩMX ω 1 (tuam’) me ¦… v. tuam Deus ’… volui ¦ ΩS (Deus’) P15205  (volui’) me... v. tuam ¦ Deus... volui Cbg150 |
Numérotation du verset Ps. 39,10 XII

Annuntiavi16
16 Annuntiavi] bene nuntiavi L² cum Ps-R
iustitiam tuam17
17 tuam plerique codd. F² D30 P10489 ΩM G ΩS ΩV ω1 cum Ps-R LXX (R)] om. Ps-G (R F* C I L² cum Ps-H LXX)
in ecclesia magna ¦ ecce
labia mea non prohibebo’ Domine tu scisti.18
18 scisti] cognovisti L² cum Ps-R <divisio.> magna ¦ D30 ΩM X ω 1] magna ’ ΩS | prohibebo ’ D30* ω 1 ] prohibebo ¦ ΩS
Numérotation du verset Ps. 39,11 XIII

Iustitiam tuam
non abscondi in corde meo ¦
veritatem tuam et salutare tuum
dixi.
Numérotation du verset Ps. 39,XIV 

Non abscondi
misericordiam tuam
et veritatem tuam19
19 veritatem tuam ΩV etc om. P15205
a concilio multo.
Numérotation du verset Ps. 39,12 XV

Tu autem Domine20
20 Domine] om. ΩV
ne longe
facias21 miserationes tuas a me ¦
21 facias] om. ΩV
misericordia tua22
22 tua] om. ΩX
et veritas tua
semper susceperunt me.
Numérotation du verset Ps. 39,13 XVI

Quoniam circumdederunt me
mala
quorum non est numerus ¦
comprehenderunt me
iniquitates mee’
et non potui ut viderem.23
23 <divisio.> mee D30 ω 1 ] mee ¦ Ω
Numérotation du verset Ps. 39,XVII 

Multiplicate24 sunt
24 Multiplicate Cor2 (alia littera MULTIPLICATE, grecum commune est) V² D30 P15205 P10489 ΩS ΩX ( post. cor.) ω 1 Rusch Ps-G ] Multiplicati D* G K L Q* ΦRGV ΩM ΩX* ΩV P1076 Cor2 (in masculino habent et anti. et Hieron.) cum Ps-R ; cf. v. 6
super capillos capitis mei ¦
et cor meum dereliquit me.
Numérotation du verset Ps. 39,14 XVIII

Complaceat
tibi Domine
ut eruas me ¦
Domine ad adiuvandum me respice.
Numérotation du verset Ps. 39,15 XIX

Confundantur
et revereantur
simul ¦ qui querunt
animam meam ut auferant eam. 25
25 <divisio.> simul ¦… meam ΩX etc simul… meam ¦ D30* (ut videtur) ΩM
Numérotation du verset Ps. 39,XX 

Convertantur26
26 Convertantur] Avertantur Ed1455 Ed1530 cum Ps-R
retrorsum et revereantur simul ¦ qui volunt mihi mala.
Numérotation du verset Ps. 39,16 XXI

Ferant
confestim confusionem suam ¦ qui dicunt
mihi euge euge.
Numérotation du verset Ps. 39,17 XXII

Exultent
et letentur super te
omnes querentes te ¦
et dicant27 semper
27 dicant] dicunt P1076
magnificetur Dominus
qui diligunt salutare tuum. 28
28 <divisio.> super te ΩMX ω 1 ] … te ¦ ΩS
Numérotation du verset Ps. 39,18 XXIII

Ego autem
mendicus sum et pauper ¦
Dominus sollicitus est mei.29
29 mei] ei ω 1
Numérotation du verset Ps. 39,XXV 

Adiutor meus
et protector meus tu es ¦
Deus meus ne tardaveris. 30
30 <divisio.> meus2 tu es ¦ Deus meus3 D30 ΩMX  ω 1 ] meus ¦ tu es Deus meus ’ΩS

Psalmus 39

Numérotation du verset Ps. 39,1 
prol.|
<Ps-H> Victori David psalmus. Expectans expectavi Dominum et inclinatus est ad me.A
A ¶Codd. : Cbg150 , om. PL
marg.| {397D} Exspectans exspectavi Dominum. Titulus.   In finem psalmus David. Finis in titulis psalmorum diversis modis accipitur. Aliquando enim Christum significat, aliquando plenitudinem temporis, aliquando Novum Testamentum, aliquando passionem vel resurrectionem Christi. Hic autem pro Novo Testamento accipitur quod consumat in quod Vetus {191.398D} Testamentum mutatum esse1 ostenditur, quod Ecclesia longo tempore exspectavit, desiderans Christum, et cum eo Novum Testamentum, in qua exspectatione multa a diabolo sustinuit, occulte et manifeste, a quibus etiam post Christi adventum, et nove legis perceptionem, penitus immunis non fuit, diaboli insidias omnino non declinans, aperte2 et occulte nocentis. B
B ¶Codd. : Cbg150 PL
1 esse PL] om. Cbg150
2 aperte] et praem. PL
marg.| marg.| marg.| {{+<scholion Herberti> Et est iste secundus psalmus de reprobatione veteris sacrificii et substitutione novi, id est corporis Christi et sanguinis de quo iam presessit. Supra <Ps.> 33us « Benedicam Dominum » et sequitur de eodem. Infra <Ps.> 49us « Deus Deorum’ differt tamen quod in 49° nil dicitur de substitutione novi sacrificii sed de sacrificio laudis tantum monet. C }}
C ¶Codd. : Cbg150 , om. PL
marg.| [Augustinus] « Est enim diabolus leo {191.399A} et draco; leo, cum aperte sevit, ut fecit in3* tempore martyrum, ubi opus est patientia; draco, cum occulte insidiatur, cum scandala movet et tentationes, sicut nunc facit, ubi opus est vigilantia, et magis timendus est cum fallit ut draco, quam cum sevit ut leo. Illic enim cogit, hic docet negare Christum ». D
D ¶Codd. : Cbg150 PL
3 in] forte praem. Cbg150* (expunc.), om. PL
marg.| Inter hec tamen exspectare non desiit, quousque utrumque recipit. Et est sensus tituli: Psalmus iste dirigens nos   in finem 4 id est in Novum Testamentum consummans, quia agit de mutatione Veteris Testamenti in Novum; attribuitur   David , id est Christo, qui salvat: quod non facit lex, nec dii gentium5 « qui loquitur in hoc psalmo ex membris » (Augustinus), id est ex persona membrorum6. E
E ¶Codd. : Cbg150 PL
4 finem] + GLOSSA INTERLINEARIS PL
5 gentium] + GLOSSA INTERLINEARIS PL
6 id est ex... membrorum Cbg150² (interl.) PL] om. Cbg150*
marg.| Intentio7. Monet, relictis cerimoniis legis et idololatrie {191.399B} superstitione, ad Novum Testamentum accedere. F
F ¶Codd. : Cbg150 PL
7 Intentio] + HIERONYMUS PL
marg.| Modus.8 Bipartitus est psalmus. « Primo inducit Ecclesiam » (Cassiodorus) exspectasse Deum et accepisse eum et ab eo Novum Testamentum quod et multi secuturi sunt.
8 Modus] + CASSIODORUS. ALCUINUS PL
marg.| marg.| marg.| {{+<scholion Herberti> Non per corporalem presentiam (de hoc enim in secunda parte et non in hac) sed per gratiam ; unde dicit : et intendit mihi. Et exaudivit etc.   et immisit etc.G }}
G ¶Codd. : Cbg150 , om. PL
marg.| Unde percutit omnes superstitiones, et invitat ad mirabilia Dei. [CASSIODORUS.] Secundo exponit mirabilia que sunt incarnatio, iustitia predicationis, liberatio hominum ab iniquitatibus, confusio inimicorum, letitia sperantium, ibi annuntiavi . Et quia difficile erat Iudeos a consuetis cerimoniis, et gentes ab idololatria revocare ad novum Testamentum, utitur9 auctoritate antiquorum Patrum, dicens: H
H ¶Codd. : Cbg150 PL
9 utitur] ideo praem. PL
Numérotation du verset Ps. 39,2 
I
prol.|
marg.| {191.399C} Exspectans exspectavi. [CASSIODORUS.] Hac geminatione plus intelligitur quam simpliciter diceretur. Exspectat enim qui etiam ingratus est; sed exspectans exspectat qui mitis et cum desiderio exspectat. Et est exspectans exspectavi [HIERONYMUS.] id est mitis, et cum desiderio exspectavi assidue in Abraham et in aliis patriarchis, atque in promissione prophetarum. [ALCUINUS.] Ecce auctoritas ab antiquis. Quid? non legem, per quam abundat iniquitas vel delictum; non hominem [AUGUSTINUS.] qui potest fallere et falli, et qui mecum indiget; non aliud; sed Dominum qui salvare potest. Et quid ille? Et intendit, non avertit se; sed intendit mihi, id est ad utilitatem meam, scilicet ut prodesset. Non dicit intendit me, {191.399D} ut etiam malos intendit, sed non malis. Et est, Dominus fuit intentus et benevolus eis. Postea subdit quomodo intendit, scilicet exaudiendo eos et educendo. Et hoc est:I
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,3 
II
prol.|
marg.| Et exaudivit. [HIERONYMUS.] Qui prophetis se abdidit preces meas, a quibus exspectans non cessat. Et quid fecit? Et eduxit me de lacu miserie [AUGUSTINUS.] id est de profundo carnalium concupiscentiarum, de luto fecis vel limi, id est de malis operibus, que pedes affectuum inquinant, et retinent, et sunt vilia ut fex, comparatione vini. Vel lacus sunt tenebre iniquitatum, id est infidelitatis et ignorantie; lutum, est carnalis concupiscentia. Et est, et eduxit me {191.400A} de lacu miserie et de luto fecis, id est de profundo iniquitatis, et ex carnalibus concupiscentiis. 10 Vel per lacum miserie et lutum fecis accipitur infernus, unde eduxit captivos iustos, qui ibi tenebantur. Et est, eduxit me de lacu miserie etc. ; id est de inferno.J
J ¶Codd. : PL191
10 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 39,III 
prol.|
marg.| Et statuit [AUGUSTINUS.] ut iam ambulem proficiendo supra petram, id est Christum, pedes meos [HIERONYMUS.] id est sensus meos, qui prius cum diabolo erant. [CASSIODORUS.] Nota quia dupliciter dat Deus profutura. Primum educit de miseria seculi, que est lacus et lutum fecis. Deinde supra petram statuit, cum in preceptis Christi ambulamus, peccata sicut lutum {191.400B} laci fetent, et mergunt, petra contra illud lutum est. [HIERONYMUS.] In lacu vero et luto peccatorum sunt gentes idola colentes, vel omnes terrena amantes, et direxit, ne retro aspicerem gressus meos, id est operum meorum. Uxor namque Loth aspiciens retro, versa est in statuam salis, et nemo mittens manum suam ad aratrum, et aspiciens retro, aptus erit regno Dei.K
K ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,4 
IV
prol.|
marg.| Et immisit, quasi11 : statuit, direxit; et sic immisit predicationem Novi Testamenti, scilicet canticum novum, id est letitiam de nova gratia, non vetus de lege Moysi. Cantabant enim homines Veteris Testamenti vetus canticum, scilicet oculum pro {191.400C} oculo, dentem pro dente, animam pro animaa; ad inferos quoque descendebant, occlusa eis regni ianua, prohibente cherubim aditum paradisi, in cuius manu erat ignea rhompheab. [AUGUSTINUS.] Sed homines nove legis cantant canticum novum, quod homo novus attulit. Novus enim rex, nova lex, « nova ecce facta sunt omnia »c. [HIERONYMUS.] Novus ergo populus, nova cantat de incarnatione Domini, de resurrectione et ascensione, et huiusmodi. Unde in his precipue solemnitatibus ministri Ecclesie induti albis vel sericis ornamentis cantant et legunt, ut novum canticum nemo nisi innovatus cantare presumat. Canticum, dico, scilicet carmen vel hymnum, quod carmen placet Deo [HIERONYMUS.] quasi12 : {191.400D} Non est turpe carmen, non theatrale, sed est per Novum Testamentum. Deo, inquam nostro placet, non alienis diis [CASSIODORUS.] sed Deo qui noster est per cultum non aliorum.L
a Dt. 11.
b Cf. Gn. 3.
c Apc. 21.
L ¶Codd. : PL191
11 quasi] + dicat PL
12 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 39,V 
prol.|
marg.| Videbunt [AUGUSTINUS.] quasi13 : Hoc quod de prioribus dixit, videbunt multi populi posteri, id est videbunt venisse predictum Christum [HIERONYMUS.] quem priores exspectarunt. [CASSIODORUS.] Vel videbunt multi mirabilia in tempore incarnationis facta.
13 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita: Videbunt multi [AUGUSTINUS.] sequentes, id est imitando precedentem populum patriarcharum et prophetarum; et timebunt iam sequi malas vias, quia peccatores se intelligent [HIERONYMUS.] et facti Christiani sperabunt remissionem {191.401A} peccatorum in Domino, non in precedentibus [AUGUSTINUS.] scilicet patriarchis et prophetis, quia solus Deus peccata dimittit. EtM
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,5 
VI
prol.|
marg.| Beatus vir, cuius est nomen Domini spes eius. Nomen dicit, quod est Salvator. Et est sensus: Beatus est vir cuius est spes nomen Domini, id est qui non temporalia sperat ab eo, sed illud quod eius nomen indicat [AUGUSTINUS.] scilicet salutem, id est qui ipsum Deum, non aliud ab eo sperat. Et superabundat eius. In Hebreo enim sepe duplicantur hoc modo genitivi.
marg.| [ALCUINUS.] Vel ita ut non abundet eius: Beatus vir cuius est nomen Domini. [AUGUSTINUS.] Hic distingue, {191.401B} id est in quo est laus Dei, ut ab eo solo credat salutem unde et spes eius est, id est inde est ei spes vite. Et, post non respexit in vanitates, quo, id est ad quas vanitates plures eunt. [HIERONYMUS.] Vana sunt terrena, et non respexit in insanias falsas. [CASSIODORUS.] Insanie sunt ire, rixe. Vel insanie false sunt idola, que fallunt a veritate. Insania ergo mendax est [AUGUSTINUS.] quia non est quod putatur; salus verax: Vel insanie sunt in spectaculis fallacibus histrionum theatrorum, et in 87 aliis voluptatibus. [AUGUSTINUS.] Ideo enim pluraliter dixit ut accipiatur de omnibus ad voluptatem pertinentibus. Et hoc est, non respexit insanias falsas, que sunt in voluptatibus seculi huius. [AUGUSTINUS.] Qui vero ista non respicit, habet quod {191.401C} miretur et spectet, quiaN
N ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,6 
VII
prol.|
marg.| [AUGUSTINUS.] Multa enim fecisti etc.
marg.| Vel ita continua. [CASSIODORUS.] Hec sunt falsa, sed opera tua sunt mirabilia, scilicet celum, terra. Hic elidit superstitiones. [AUGUSTINUS.] Et hoc est, multa fecisti, tu Domine Deus, mirabilia tua et in corporalibus et in spiritualibus. In corporalibus, ut celum, terram, et Petrum ambulare super aquasd quod fuit in signo spiritualis miraculi huius, scilicet quod nos in seculo, id est in fluctibus seculi sicco pede ambulare facis. Maius ergo facis quam histrio. Ille enim didicit ambulare in fune; tu vero facis ambulare {191.401D} supra mare; et hec fecisti cogitationibus tuis 14 id est non alieno consilio, sed tua sapientia. Unde quis consiliarius eius fuit? Et non est qui similis sit tibi: in illis omnibus nulli auctores artium.O
d Mt. 14.
O ¶Codd. : PL191
14 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 39,VIII 
prol.|
marg.| Annuntiavi. Secunda pars. [ALCUINUS.] Ecce que sunt mirabilia, scilicet incarnatio, iustitia predicationis, liberatio hominum ab iniquitatibus, confusio inimicorum, letitia sperantium. Et nota quia in prima parte rudes et incompositi preparati sunt, ut libenter suscipiant verba Christi. [AUGUSTINUS.] Christus enim loquitur hec, que in secunda parte continentur, partim in capite, id est in persona sua, et partim in membris. quasi15 : Multa fecisti mirabilia, {191.402A} et hec mirabilia ego annuntiavi, dicit Christus etc.
15 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita continua: Que sunt illa mirabilia? ecce vide mirabilia Dei, annuntiavi prius per prophetas, et post locutus sum [CASSIODORUS.] egomet, et multiplicati sunt mali super numerum salvandorum: [AUGUSTINUS.] certus quidem numerus est Hierusalem, id est predestinatorum, sed super hunc numerum sunt admiste palee 16 id est mali: « Multi enim sunt vocati, pauci vero electi »e.
e Mt. 19.
16 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Vel multiplicati sunt super numerum [CASSIODORUS.] id est super hoc quod aliquis numerare possit. Vel sic locutus sum, et me loquente, multiplicati sunt super numerum, id est plures quam olim crediderunt.P
P ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,7 
IX
prol.|
marg.| {191.402B} Sacrificium. quasi17 : Que fuit necessitas loquendi, cum sufficerent legalia? quia sacrificium, quod de animalibus fiebat et oblationem, que erat de aliis rebus ut de simila, et thure et oleo, noluisti ulterius, postquam veritas est exhibita. [AUGUSTINUS.] Ut enim venit res, noluit Deus illa legalia que erant quasi verba promittentia: tamdiu est promissor donec det. Ut dedit, mutat verbum, non dicit: Dabo, sed: Dedi. Ipso ergo veniente, noluit ea que erant eius figura. Unde in Natali Domini cantatur missa de promissione, scilicet: « Lux fulgebit », nec repetitur postea de promissionis exhibitione, scilicet: « Puer natus est » etc. quod iteratur postea. Ecce verborum mutatio. Ibi enim est de futuro promissio, hic de {191.402C} iam nato gratiarum actio. Unde et prophetia ante Epistolam eadem die cantatur, ut fit basis sub columna in tabernaculo Domini. Si quis autem dicat adhuc apud Iudeos durare illa legalia, quia circumciduntur et quedam huiusmodi faciunt, non est verum. Ablata sunt enim ex maxima parte. Non enim habent regem, neque sacerdotem, neque unctionem, neque ephod, neque cheraphin. [AUGUSTINUS.] Quedam etiam manserunt illis que celebrant, ne omnino sine signo remanerent; sicut enim posuit Deus signum Cain, ut nemo occideret eum. (Erat enim vagus et profugus super terram, et tremebundus capite), ita manet Iudeus cum signo circumcisionis, et aliis huiusmodi, et nondum est occisus, habens signum suum. Sed maledictus est Cain a {191.402D} terra, que excepit sanguinem fratris sui, quem ille effudit. Unde Dominus dixitf: « Vox sanguinis fratris tui clamat ad me de terra », id est Iudeus maledictus est ab Ecclesia, que excepit sanguinem Christi, quem effudit Iudeus: et de hac terra clamat ille sanguis ad Deum, dum quotidie in Ecclesia pro hominis expiatione Deo offertur. Sed Iudeus qui fudit, surdus non audit spiritualiter. Et hec sunt mirabilia Dei et cogitationes, quibus nemo est similis. Aures autem, vel corpus, quasi18 : Illa noluisti, sed corpus perfecisti mihi [ALCUINUS.] id est perfectum dedisti, scilicet sine peccato. Propter hoc illa noluit. Vel aures perfecisti, id est perfecte fecisti me intelligere quid velles. Vel secundum aliam litteram, scilicet corpus autem aptasti mihi. {191.403A} Ita ponit Apostolus, in Epistola ad Hebreos, id est corpus aptum ad offerendum mihi dedisti.Q
f Gn. 4.
Q ¶Codd. : PL191
17 quasi] + dicat PL
18 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 39,X 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 39,8 
prol.|
marg.| Holocaustum. [AUGUSTINUS.] Hic exponit priorem versum, et dicit holocaustum, quod prius sacrificium pro peccato, quod supra oblationem, et secundum hoc est una dictio, pro peccato; proprie tamen holocaustum dicitur quod totum comburebatur; holos enim Grece, Latine totum; cauma, id est incendium; inde holocaustum, id est totum incensum pro peccato, ut de hirco a Pompeio, id est emissario, qui cum peccatis populi, in desertum mittebatur.
marg.| Vel ita ut sint due dictiones pro peccato. Et est, holocaustum et, id est etiam pro peccato, id est quod {191.403B} pro peccato fiebat, et erat maius et dignius in lege, ut de vitula rufa (Nm. 10), non postulasti, tunc dixi, quasi quia hec noluisti, et corpus aptasti, tunc dixi: Ecce statim venio [CASSIODORUS.] quia tempus est ut veniant promissa, quia auferuntur promittentia. [AUGUSTINUS.] Cum ergo sacrificia cessent, constat Christum venisse. Venio, quiaR
R ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,XI 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 39,9 
prol.|
marg.| Ut faciam voluntatem tuam [AUGUSTINUS.] quia ita scriptum est de me in capite huius libri psalmorum, scilicet vel sic scriptum est de me, id est prefinitum, in capite libri [ALCUINUS.] id est apud Deum {191.403C} Patrem, qui est caput mei, dicit Christus, qui sum liber humani generis, in quo quisque legere debet, id est qui sum forma iustitie hominibus. Quid scriptum est? 19 ut faciam voluntatem tuam omnino obediens, me offerens. Et, o Deus meus ego volui istud. [AUGUSTINUS.] Hoc est quod in primo psalmo dicitur; sed in lege Domini facere voluntatem eius; et legem tuam volui in medio cordis 20 id est in plenitudine cordis mei. [AUGUSTINUS.] Unde et in eodem psalmo dicit: Et in lege eius meditabitur die ac nocte.S
S ¶Codd. : PL191
19 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
20 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 39,10 
XII
prol.|
marg.| Annuntiavi. Hec dicit Christus in membris [AUGUSTINUS.] {191.403D} id est in persona membrorum, quasi21 : prius per me locutus sum, post etiam in membris annuntiavi aliis iustitiam esse tuam 22 id est quod a te est iustitia. Et hoc feci in ecclesia magna [AUGUSTINUS.] scilicet que est in toto orbe terrarum, non parva ut fuit prius; et siquid insurget, timor non prohibet loqui. Et hoc est ecce non prohibebo labia mea loqui, quasi non habeam in solo corde ut timore taceam. Hoc dicit contra timorem mundanum, Domine. quasi23 : Et sine simulatione etiam id agam, quia, Domine, tu scisti cor meum. quasi24 : Labia sonant hominibus, sed, tu Domine, nosti cor meum. Hoc dicit ne in solis labiis esset annuntiatio, quia corde creditur ad iustitium, ore autem confessio fit ad salutem. [ALCUINUS.] Et dicit hoc {191.404A} contra simulationem. Vel sic, non prohibebo, et, o Domine, tu scisti, id est tu es testis quod timor non prohibet loqui. Vel sic, non prohibebo, et hoc per te est, quia tu, Domine, scisti, id est ita predestinasti futurum, et ad hoc non sum piger, quiaT
T ¶Codd. : PL191
21 quasi] + dicat PL
22 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
23 quasi] + dicat PL
24 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 39,11 
XIII
prol.|
marg.| Non abscondi in corde meo [CASSIODORUS.] quando potui prodU
U ¶Codd. : PL191
prol.| esse aliis, iustitiam tuam, vel meam [AUGUSTINUS.] id est fidem confessus sum, non celato timore, quasi satis sit in corde tenere. [Gl. int,] Et dicitur hic contra segnitiem carnis, non abscondi, sed veritatem tuam [ALCUINUS.] id est promissorum exhibitionem, et salutare tuum, id est salvationem tuam dixi, {191.404B} vel veritatem tuam et salutare tuum [AUGUSTINUS.] id est Christum, dixi 25 id est predicavi, nec propter multos consiliantes dimisi. Et hoc estV
V ¶Codd. : PL191
25 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 39,XIV 
prol.|
marg.| Non abscondi misericordiam tuam [AUGUSTINUS.] qua ipse peccata dimittit. Et veritatem tuam qua ipse retribuit premia a concilio multo, id est propter multos conciliantes.W
W ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,12 
XV
prol.|
marg.| Tu autem, Domine, quia non celavi misericordiam tuam et veritatem tuam, tu, Domine, ne longe facias, ne sint sine effectu miserationes tue a me 26 {191.404C} id est noli removere misericordias tuas a sauciis membris tuis, quia misericordia tua et veritas tua [AUGUSTINUS.] scilicet a primo iusto, susceperunt me. Ne ergo sit inane quod cepisti. [REMIGIUS.] Distingue quod ait misericordia et veritas susceperunt [AUGUSTINUS.] misericordia me suscepit, quia non auderem converti, nisi securus essem de remissione, quasi27 : Bonus es, et amo te. Veritas suscepit, quia non perseverarem, nisi securus de premio, quasi28 : Iustus es, et timeo te. Et est sensus: Misericordia tua et veritas susceperunt me, id est amor et timor perducunt me ad te. quasi29 : Hec semper suscipiunt, et semper aspicio. Et opus est,X
X ¶Codd. : PL191
26 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
27 quasi] + dicat PL
28 quasi] + dicat PL
29 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 39,13 
XVI
prol.|
marg.| Quoniam circumdederunt me mala [CASSIODORUS.] id est peccata quorum non est numerus apud homines, quia sunt peccata a nobis et ab alienis [AUGUSTINUS.] Quid ergo si cesset misericordia? 30 Vel circumdederunt me mala, id est pene. Et comprehenderunt me ipso actu iniquitates mee [AUGUSTINUS.] quibus pressus oculus non potest videre, sed mundato corde videbit homo Deum. Unde sequitur: Et non potui facere, subaudi ut viderem. quasi31 : Adeo comprehenderunt me, ut nec per conatum possem te videre, namY
Y ¶Codd. : PL191
30 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
31 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 39,XVII 
prol.|
marg.| {191.405A} Multiplicate sunt iniquitates super capillos capitis mei. [ALCUINUS.] Id est ut superent eos qui sunt capilli capitis [AUGUSTINUS.] id est fideles qui in Christo sunt radicati, quem et bene vivendo ornant. Vel ad litteram comparative dicitur: Et est, multiplicate sunt super capillos capitis mei, id est innumerabiliter. Cave ergo si vitasti gravia, ut adulterium et homicidium, ne obruaris arena minorum peccatorum: minima quidem videntur, sed multa sunt. [CASSIODORUS.] Bene autem in comparatione delictorum capilli dicti sunt. Nam ideo sacerdotes in Veteri Testamento radebantur, ut sic carnis vitia deposuisse viderentur, et cor meum, id est ratio dereliquit me, quia profutura non appetit. Vel cor meum dereliquit me [AUGUSTINUS.] id est cor non agnoscit se, ut cum Petrus {191.405B} dixit: Non te negabo (Mt. 25). Et nota quod ait, dereliquit. Non enim naturaliter fuit in homine hec cecitas; 32 sed per peccatum a primo parente ceci sumus, qui in nos transfudit penam et culpam. ErgoZ
Z ¶Codd. : PL191
32 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 39,14 
XVIII
prol.|
marg.| Domine, complaceat [CASSIODORUS.] id est communiter placeat Trinitati tibi uni Deo. Dicendo enim, tibi singulariter unitatem essentie notat: dicendo complaceat, trinitatem personarum. Complaceat dico ut eruas me a malis. [AUGUSTINUS.] Et nota quod ait, complaceat, non diffidens de potentia Dei, si adsit voluntas. quasi33 : Si tu vis, potes, Domine, 88 ad adiuvandum me respice in boni cooperatione [CASSIODORUS.] {191.405C} quasi34 : respice penitentes in dolore suo. Respectus autem Dei, auxilium nostrum est.AA
AA ¶Codd. : PL191
33 quasi] + dicat PL
34 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 39,15 
XIX
prol.|
marg.| Confundantur. [CASSIODORUS.] Loquitur hic Christus, quasi35 : Me respice: contra autem confundantur mirabili operatione mirabilium, et revereantur simul resurrectionis gloria. [AUGUSTINUS.] Et ita factum est, Gavisi enim sunt cum posuit animam, sed confusi, cum eam recepit, qui querunt animam meam, non ut ea fruantur, sed ut auferant eam interficiendo me.AB
AB ¶Codd. : PL191
35 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 39,XX 
prol.|
marg.| {191.405D} Convertantur etiam retrorsum [AUGUSTINUS.] id est humiles sequantur, qui superbe peribant. Hoc Christus de membris dicit in bono et revereantur, non solum qui dicunt vel faciunt, sed qui volunt mihi mala, id est qui cum benedicunt, tamen mala volunt.AC
AC ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,16 
XXI
prol.|
marg.| Ferant, ut pondus immensum, confusionem suam confestim [CASSIODORUS.] ne diutius ingravetur malum eorum, qui dicunt mihi adulatorie: Euge, euge, id est qui applaudunt mihi, quasi bono animo. [AUGUSTINUS.] Nota duo genera hostium, qui maxime sunt cavendi. Nam et qui bona dicit malo animo: unde supra dixit: Qui volunt mihi mala; et qui mala dicit {191.406A} dolose laudando: unde hic dicit: Qui dicunt mihi: euge, euge. Uterque malus est et cavendus.AD
AD ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 39,17 
XXII
prol.|
marg.| Exsultent [CASSIODORUS.] quasi36 : Illi confundantur; econtra exsultent et letentur super te fundati omnes querentes te [AUGUSTINUS.] scilicet, non me, sed in me te glorificantes, et dicant: Magnificetur Dominus 37 scilicet in membris suis, qui in se grandescere non potest. [CASSIODORUS.] Hec est eorum exsultatio. Hec enim professio in eternum gaudentes effecit Christianos. Magnificetur [AUGUSTINUS.] dico semper, quia si peccator homo est, ad penitentiam vocat; si iustus, ad coronam. [CASSIODORUS.] Et ne quilibet hoc dicant, {191.406B} sed qui diligunt salutare tuum, id est me.AE
AE ¶Codd. : PL191
36 quasi] + dicat PL
37 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 39,18 
XXIII
prol.|
marg.| Ego autem. [CASSIODORUS.] Hoc dicit Christus de se ex forma servi, ne quis gloriam predicte letitie sibi arroget. Illi ita dicant, Ego autem, cui dicebant: Euge, euge, de me hoc dico, scilicet quod mendicus sum secundum quod homo. Mendicus est, qui ab alio petit, et pauper qui sibi non sufficit; sed Dominus sollicitus est mei, id est habet curam mei.
marg.| Vel ita: [AUGUSTINUS.] Ego autem, ut de membris agatur, quasi38 : hoc dicant de te semper: Magnificetur Dominus etc. De se autem hoc dicant: Ego autem mendicus et pauper, id est non est quod in me laudetur, ex me egenus sum et pauper, ut publicanus qui {191.406C} non audebat oculos levare ad celum cum quo dico: Propitius esto mihi peccatori (Lc. 18.) Non sum dives, quia non superbus ut Phariseus qui dicebat: Non sum sicut ceteri hominum etc. (ibid.) sed, Dominus sollicitus est mei.AF
AF ¶Codd. : PL191
38 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 39,XXV 
prol.|
marg.| Adiutor meus [AUGUSTINUS.] Hic orat totum corpus Christi, unus mendicus cum Christo, et unus pauper. quasi39 : Ego sum pauper, et, o Domine, adiutor meus et protector meus tu es 40 quasi41 : de hoc constat. Hoc vero quod sequitur peto, Deus meus, ne tardaveris [AUGUSTINUS.] id est fac ne diu simus in malis, sed cito fini, maxime in tempore {191.406D} Antichristi, quando erit tanta tribulatio, ut etiam si fieri potest, moveantur electi (Mt. 24). Unde: Nisi breviati fuissent dies illi, non salvaretur omnis caro, et tunc erit ve pregnantibus et nutrientibus (ibid.); vel de presenti potest accipi hoc sic: Deus meus, ne tardaveris modo nobis auxiliari, quia et modo est ve pregnantibus, id est concipientibus desideria alienarum rerum, et latrantibus, id est qui iam quesita nutriunt.AG
AG ¶Codd. : PL191
39 quasi] + dicat PL
40 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
41 quasi] + dicat PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 39), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_39)
Signaler un complément d'information

Notes :