Glossa magna

Psalmus 9

Numérotation du verset Ps. 9,1 

¶ In finem
¶Codd. : (Ps. 9) D30 Rusch Ps-G, def. C
pro
occultis filii
psalmus David.1
1 David Ω X] + Mors Christi et resurrectio regni susceptio inimicorum autem omnium destructio D30
Numérotation du verset Ps. 9,2 I

Confitebor
tibi Domine in toto
corde meo ¦
narrabo
omnia mirabilia
tua.
Numérotation du verset Ps. 9,3 II

Letabor et exultabo
in te ¦
psallam
nomini tuo Altissime2.
2 Altissime Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Valic24 D30 Rusch cum Ps-R LXX] Altissimi Ps-G (R* F* Q*)
Numérotation du verset Ps. 9,4 III

In convertendo inimicum meum
retrorsum ¦
infirmabuntur
et peribunt
a facie tua.
Numérotation du verset Ps. 9,5 IV

Quoniam fecisti iudicium meum
et causam meam ¦
sedisti3
3 sedisti Ps-G Δ NAL3255 P 3 D30 Rusch ] sedes Ps-G (Q² D) Ω MS G L P P10489 Valic24 cum Ps-R
super thronum qui iudicas iustitiam.
Numérotation du verset Ps. 9,6 V

Increpasti
gentes et periit
impius ¦
nomen eorum
delisti in eternum
et
in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 9,7 VI

Inimici
defecerunt framee
in finem ¦
et civitates4
4 civitates Ps-G D30 ² Rusch ] + eorum Ps-G (M² V) Valic24 D30 * (eras.) ΩS ΩP Δ Clementina cum Ps-R
destruxisti.
Numérotation du verset Ps. 9,VII 

Periit memoria eorum cum sonitu ¦
Numérotation du verset Ps. 9,8 

et
Dominus in eternum permanet.
Numérotation du verset Ps. 9,VIII 

Paravit
in iudicio
thronum suum ¦
Numérotation du verset Ps. 9,9 

et ipse iudicabit
orbem terre
in equitate ¦
iudicabit populos in iustitia.
Numérotation du verset Ps. 9,10 IX

Et factus est
Dominus refugium
pauperi ¦
adiutor
in opportunitatibus
in tribulatione.
Numérotation du verset Ps. 9,11 X

Et
sperent in te
qui noverunt nomen tuum ¦
quoniam
non dereliquisti
querentes te Domine.
Numérotation du verset Ps. 9,12 XI

Psallite Domino
qui habitat in Sion ¦
annuntiate inter gentes studia eius.
Numérotation du verset Ps. 9,13 XII

Quoniam requirens
sanguinem eorum
recordatus est ¦
non est oblitus clamorem pauperum.
Numérotation du verset Ps. 9,14 XIII

Miserere
mei
Domine ¦
vide humilitatem meam de inimicis meis.
Numérotation du verset Ps. 9,15 XIV

Qui exaltas
me de portis mortis ¦ ut annuntiem omnes laudationes tuas
in portis
filie Sion.
Numérotation du verset Ps. 9,16 XV

Exultabo
in salutari tuo ¦
infixe sunt
gentes
in interitu
quem fecerunt.
Numérotation du verset Ps. 9,XVI 

In laqueo
isto quem absconderunt ¦ comprehensus est pes eorum.
Numérotation du verset Ps. 9,17 XVII

Cognoscetur5
5 Cognoscetur Ps-G (F² M² plerique codd. et edd. ) Valic24 D30 Ω ΩP Rusch cum Ps-R (nonnuli codd.) Ps-Med] Cognoscitur Ps-G (I M* ΦRG) cum Ps-R
Dominus iudicia faciens ¦
in operibus manuum suarum
comprehensus est peccator6.
6 peccator] + Canticum diapsalmatis Ps-G
Numérotation du verset Ps. 9,18 XVIII

Convertantur peccatores in infernum ¦
omnes gentes que obliviscuntur Deum.
Numérotation du verset Ps. 9,19 XIX

Quoniam non in finem oblivio erit pauperis ¦
patientia pauperum
non peribit
in finem.
Numérotation du verset Ps. 9,20 XX

Exsurge Domine
non confortetur
homo ¦
iudicentur gentes in conspectu tuo.
Numérotation du verset Ps. 9,21 XXI

Constitue Domine legis
latorem
super eos ¦
sciant gentes7
7 sciant Ps-G D30 ] ut praem. Ps-G (U) Rusch Clementina cum Ps-R
quoniam homines sunt.
Numérotation du verset Ps. 9,22 XXII

Ut8 quid
8 Ut] praem. diapsalma Ps-G
Domine recessisti
longe ¦ despicis in opportunitatibus in tribulatione?
Numérotation du verset Ps. 9,23 XXIII

Dum superbit impius incenditur pauper ¦
comprehenduntur
in consiliis
quibus cogitant.
Numérotation du verset Ps. 9,24 XXIV

Quoniam
laudatur peccator
in desideriis anime sue ¦ et iniquus
benedicitur.
Numérotation du verset Ps. 9,25 XXV

Exacerbavit Dominum peccator ¦
secundum multitudinem ire sue non queret.
Numérotation du verset Ps. 9,26 XXVI

Non est Deus in conspectu eius ¦
inquinate sunt vie illius
in omni tempore.
Numérotation du verset Ps. 9,XXVII 

Auferuntur iudicia tua a facie eius ¦
omnium inimicorum suorum dominabitur.
Numérotation du verset Ps. 9,27 XXVIII

Dixit enim
in corde suo ¦ non movebor a generatione in generationem sine malo.
Numérotation du verset Ps. 9,28 XXIX

Cuius maledictione
os plenum est,
et amaritudine
et dolo ¦
sub lingua eius
labor et dolor.
Numérotation du verset Ps. 9,29 XXX

Sedet
in insidiis
cum divitibus
in occultis ¦
ut interficiat innocentem.
Numérotation du verset Ps. 9,30 XXXI

Oculi eius in pauperem
respiciunt ¦ insidiatur in abscondito
quasi leo
in spelunca sua.
Numérotation du verset Ps. 9,XXXII 

Insidiatur
ut rapiat
pauperem ¦ rapere pauperem
dum attrahit eum.
Numérotation du verset Ps. 9,31 XXXIII

In laqueo
suo
humiliabit eum ¦
inclinabit se et cadet ¦
cum
dominatus fuerit pauperum.
Numérotation du verset Ps. 9,32 XXXIV

Dixit enim
in corde suo oblitus est Deus ¦
avertit faciem suam ne videat
in finem.
Numérotation du verset Ps. 9,33 XXXV

Exsurge
Domine Deus meus9 exaltetur manus tua ¦
9 meus Ps-G (U) Rusch ] ÷ meus ÷ et Valic24 , om. Ps-G D30 Ω M Δ Cor2 , et Ps-G (M* V) ΩS ΩP ΩX P? P10489 Ed1530
ne obliviscaris pauperum.
Numérotation du verset Ps. 9,34 XXXVI

Propter quid irritavit impius
Deum ? :
dixit enim in corde suo non requiret.
Numérotation du verset Ps. 9,35 XXXVII

Vides quoniam tu laborem et dolorem
consideras ¦
ut tradas eos
in manus tuas.
Numérotation du verset Ps. 9,XXXVIII 

Tibi derelictus est pauper ¦
orphano10
10 orphano] pupillo Valic24 cum Ps-R , + hebr. orphano Valic24
tu eris11 adiutor.
11 eris Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ΩP Rusch cum Ps-R ] eras Ps-G (R F* I Q* ΦRG K)
Numérotation du verset Ps. 9,36 XXXIX

Contere
brachium
peccatoris
et maligni ¦
queretur
peccatum illius et non invenietur.
Numérotation du verset Ps. 9,37 XL

Dominus
regnabit12 in eternum et in seculum seculi ¦
12 regnabit Ps-G D30 ΩP] regnavit Ps-G (F* M Q* ΦRG)
peribitis gentes
de terra illius13.
13 illius Ps-G D30 ΩP] eius Rusch cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 9,38 XLI

Desiderium pauperum
exaudivit Dominus ¦ preparationes14
14 preparationes Ps-G (ΨB) Rusch cum Ps-Med] preparationem Ps-G D30 (-ationê) Ps-αβ Ps-Moz C
cordis eorum audivit auris tua.
Numérotation du verset Ps. 9,39 XLII

Iudicare
pupillo
et humili ¦
ut non apponat ultra
magnificare se
homo
super terram.

Psalmus 9

Numérotation du verset Ps. 9,1 
prol.|
marg.| {191.129C} Confitebor tibi. Titulus :   in finem pro occultis filii, psalmus David . Cum dicitur filius, nec additur cuius, sicut hic, per excellentiam intelligitur Christus, qui est unigenitus Dei Filius, sicut ipse sine additamento de se ait: Si Filius vos liberaverit, veri liberi critis. [AUGUSTINUS.] Vel filius est etiam ipsius David, quia de eo natus, cum dicit,   pro occultis nominando occulta filii, dat intelligi, quia alia eius sunt manifesta. Sciendum igitur quia duo sunt adventus Christi. Primus, in humilitate, qui occultus fuit Iudeis, qui cecatis Iudeis, gentibus profuit. Unde : « Cecitas contigit Israel, ut plenitudo gentium intraret » a. Secundus in maiestate, qui omnibus erit {191.129D} manifestus. Duo etiam sunt iudicia Dei, scilicet occultum, quod nunc agitur, quod incipit a domo Dei, id est occultum Dei iudicium est pena, qua nunc quisque hominum vel exercetur ad purgationem, vel monetur ad conversionem. Vel si contemnit Dei vocantis disciplinam, excecatur ad damnationem. Manifestum iudicium erit in ultimo, cum cuique retribuet iuxta merita. Hic ergo agit de occultis, id est de humili adventu, qui cecatis Iudeis profuit gentibus, et de pena qua iudicat purgando, convertendo, excecando. Et est sensus tituli: Psalmus iste, David prophete, qui hic loquitur in persona Ecclesie dirigens nos in finem, id est in Christum, est   pro occultis 1 id est agit de   occultis filii, scilicet Dei. Vel   filii ipsius   David , de quo natus {191.130C} est Christus secundum carnem.
a Cf. Rm. 11,25 : « Nolo enim vos ignorare fratres mysterium hoc ut non sitis vobis ipsis sapientes quia cecitas ex parte contigit in Israhel donec plenitudo gentium intraret ».
1 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Intentio: monet ut non casu vel fato, quis credat mundum regi, sed iusto iudicio Dei.
marg.| Modus. Quinque sunt partitiones: [CASSIODORUS.] Primo, Propheta letus psallit quia cultura diaboli adventu Christi destruitur, et Christus regnat, iudicat, adiuvat; secundo, fideles provocat ad laudem, ibi: Psallite Domino ; tertio, finem malorum venturum peccatoribus cum Antichristo predicit, ibi: Convertantur peccatores; quarto, mala temporis Antichristi pertractat, ibi: Ut quid, Domine; quinto precatur iudicium maturari, ut sanctorum mala finiantur, ibi:   Exsurge Domine . [AUGUSTINUS.] Contra illos ergo qui de flore malorum et labore bonorum murmurant, putantes non divina dispositione, sed casu hoc contingere, loquitur hic {191.130D} Propheta.A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,2 
I
prol.|
marg.| Confitebor tibi quasi2 : quidam murmurant et detrahunt, sed ego confitebor tibi Domine, id est laudabo te, quicumque detrahat; 3 et hoc in toto corde meo, et non in parte, 19 ut faciunt illi qui quedam opera Domini approbant, quedam blasphemant. sed ego, Confitebor in toto corde meo [AUGUSTINUS.] quia in nullo de providentia Dei dubito; sed omnia recte agi sentio, que stulti temere et casu agi putant. Et etiam narrabo aliis mirabilia tua, non nostra, et omnia, scilicet visibilia et invisibilia: omnia enim narrat, qui de visibilibus transit ad invisibilia, ut qui dicit eum quod Lazarum suscitavit in corpore, {191.131A} Paulum suscitasse in mente: quod maius est et excellentius. Vel: Narrabo omnia mirabilia tua, id est quecumque dicam de tuis operibus, sunt mirabilia.B
B ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
3 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 9,3 
II
prol.|
marg.| Letabor . 4 Non solum aliis narrabo, sed et   letabor et exsultabo , quod plus est quam letari. [CASSIODORUS.] Exsultatio enim est intensissima letitia.   Letabor dico,   et exsultabo in te [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] non in secularibus, non in iucunditate rerum labilium, sed in   occultis filii : alibi non est vera letitia, et psallam opere, nomini tuo, exsultando, o   Altissime : quod faciam ut eo exemplo psallant et alii. Deinde causam laudis subiicit, dicens:C
C ¶Codd. : PL191
4 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 9,4 
III
prol.|
marg.| In convertendo etc. 5 Ecce quare predicta facit, quasi6 : ideo letabor et psallam, quia in convertendo inimicum meum [HIERONYMUS. REMIGIUS, GLOSSA INTERLINEARIS.] scilicet diabolum retrorsum, id est quia, dum diabolum convertisti retro amisso iure, qui ante adventum Christi precedebat, ut dux itineris mortis infirmabuntur [AUGUSTINUS.] id est infirmantur impii, ut nihil possint vel velint contra pios. Et peribunt quia non erunt impii, iuxta illud: Converte impium, et non erit (Prv.  XII, 7). Et hoc a facie tua, scilicet a cognitione Dei, quia iniquitatum eorum non recordabitur. Ita periit ille qui dixit: Vivo ego, iam non ego; vivit vero in me Christus (Gal. 2). Vel in malo potest accipi, {191.131C} quia diabolum convertisti in fugam. Et ideo membra eius, infirmabuntur, in malis [HIERONYMUS. REMIGIUS, ALCUINUS.] ut nihil nocere possint bonis. Et peribunt in die iudicii, A facie tua, id est ab impugnatione tua, cum dices: Ite, maledicti, in ignem eternum (Mt. 25). Deinde ostendens per quid conversus sit diabolus retro, subdit:D
D ¶Codd. : PL191
5 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,5 
IV
prol.|
marg.| Quoniam fecisti, quasi7 : Conversus est retro inimicus, et perierunt impii; 8 sed, quomodo hoc? et per quid? ecce, quoniam fecisti iudicium meum, hoc fuit, scilicet quando iudicatus est Christus, et sententia in eum data, et causam, quam {191.131D} Christus egit contra impios accusatus. Iudicium dico et causam meam et meum; quia mihi servierunt, et ad utilitatem meam fuerunt. [AUGUSTINUS.] Qualiter et naute dicunt ventum suum, quo utuntur ad bene navigandum, sedisti, vel sedes, quasi9 : Fecisti causam meam per hoc, quia sedisti, vel sedes, o Deus Pater super thronum [REMIGIUS.] id est super animam Christi, quia Deus, scilicet Pater, erat in Christo, mundum reconcilians sibi (2Cor. 5). Tu, dico, sedisti, qui iudicas, o Pater, iustitiam, scilicet ut Christus moriatur pro genere humano. Et per hoc,E
E ¶Codd. : PL191
7 quasi] + dicat PL
8 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
9 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,6 
V
prol.|
marg.| {191.132A} Increpasti , id est terruisti, gentes de peccatis. Vel ad Christum dirigitur sermo. Sedisti, quasi10 :   fecisti iudicium [AUGUSTINUS.] et, o Christe, sedisti, vel sedes, post resurrectionem, super thronum, id est ad dexteram Patris. Tu, dico, sedes, qui iudicas, id est iudicabis, in fine iustitiam, quia Christus in fine iuste iudicabit, cui Pater omne iudicium dedit (Io. 5). Dico sedes ad dexteram Patris. Unde mittens Spiritum sanctum in apostolos, et per apostolos, increpasti gentes pro peccatis. Et sic, periit impius, factus pius. Vel impius, id est diabolus, periit amissa potestate a Deo. Periit impius, quia delesti nomen eorum, impiorum. Non enim dicuntur impii qui Deo credunt. F
F ¶Codd. : PL191
10 quasi] + dicat PL
prol.| Et hoc in eternum , vel in seculum, scilicet presens, et in   seculum seculi , scilicet eternum. Seculum est {191.132B} hoc presens, quod volvitur vicissitudine temporum sibi succedentium  ; seculum seculi est eternum, quod incommutabili eternitate consistit, cuius istud seculum imago est et umbra. Vel quod dicit, in seculum seculi, determinatio est et expositio precedentis, scilicet in eternum, ne dicendo, in eternum, hoc presens seculum acciperes. Delesti ergo nomen impiorum in eternum et in seculum seculi 11, quia amodo nihil poterunt in populo Dei tranquillo. Et vere, quiaG
G ¶Codd. : PL191
11 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 9,7 
VI
prol.|
marg.| Framee inimici genitivus casus est [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est rebelliones diaboli, et diversi errores quibus animas occidit, defecerunt in finem, id est per Christum {191.132C} in primo adventu ex parte, et in secundo plenarie. [AUGUSTINUS.] Iste finis est, ille gladius quem vibravit Deus aperte, iudicas. Unde supra in alio psalmo dixit: Gladium suum vibravit, qui modo occulte iudicat usque ad quem aperte iudicantem in futuro aliquid valent hostis framee; sed tunc deficient penitus, quando palam vibrabitur. Et nunc eo occulte iudicante destruxisti civitates eorum, id est munitiones [HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] scilicet illos in quibus diabolus regnat, ubi dolosa et fraudulenta concilia, quasi curie locum obtinent. Cui principatui, quasi satellites et ministri adsunt officia singulorum membrorum, sicut oculi ad curiositatem, aures ad lasciviam, manus ad rapinam, et in hunc modum cetera membra {191.132D} tyrannico principatui, id est perversis consiliis militant. Huius civitatis, quasi plebs est, omnes delicate affectiones, et turbulenti motus animi, quotidianas seditiones in homine agitantes. Has ergo civitates ubi rex, ubi curia, ubi minister, ubi plebs invenitur, destruxisti, ut excluso diabolo serviant iustitie. Et ideoH
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,VII 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 9,8 
prol.|
marg.| Memoria eorum periit. 12 Apud Deum, ne puniat. Vel memoria eorum, id est impiorum periit, id est ritus eorum excidet. Periit, dico, cum sonitu, vel strepitu, id est et strepitus et tumultus impietatis periit. [AUGUSTINUS.] Vel ideo dicit, cum strepitu, quia, cum impietas evertitur, strepitus fit, quia non venit ad {191.133A} summam pacem, nisi qui cum magno strepitu cum vitiis pugnavit. Vel de futuro potest accipi totum ab illo loco. [CASSIODORUS.] Inimici, id est diaboli; framee, id est virtus diaboli; defecerunt in finem, id est in fine seculi destruetur; et civitates eorum, id est populos eius; destruxisti, id est destrues. Nota quod pluraliter dicit, eorum, cum supra dixit singulariter, inimici, quia, cum plures sint demones, in malitia similes sunt, et quasi unum. Sequitur, periit, id est peribit, in futuro, memoria eorum cum sonitu, id est cum magno clamore, ut fit cum res prospere gravi fine clauduntur. [AUGUSTINUS.] Sed contra Dominus permanet in eternum, frustra ergo contra eum nisi sunt impii.I
I ¶Codd. : PL191
12 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 9,VIII 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 9,9 
prol.|
marg.| Paravit thronum suum. [AUGUSTINUS.] Dico, Permanet in eternum et iudicabit, quia paravit thronum suum, id est iudiciariam potestatem in iudicio, id est cum iudicatus est [CASSIODORUS.] quia per patientiam celum acquisivit, et potestatem iudicii. Nam, quia in humilitate iudicatus est, in maiestate iudicabit [AUGUSTINUS.]. Unde subdit, et ipse iudicabit tandem aperte orbem terre, id est mundum ipsum, ut habeat incorruptibiles qualitates, et ut sit purgatus. [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] Vel de toto orbe, gentes omnes, iudicabit dico, in equitate meritis reddens digna. Et repetit aliis verbis, iudicabit populos, hoc est quod dixit orbem; in iustitia, hoc est quod dixit, in equitate.J
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,10 
IX
prol.|
prol.| {191.133C} Et factus [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quasi13 : in futuro iudicabit, et interim ut inimicus retro conversus non noceat, Dominus factus est refugium, in malis vitandis, sed hoc non nisi pauperi, id est illi qui nil amat in transitoriis, et quantum est cum qui iudex est esse refugium pauperi, qui nihil mundi cupit? Et ipse est etiam adiutor in agendis bonis. In quibus est adiutor et refugium; in opportunitatibus, id est in his in quibus opus est. Deinde exponit opportunitates, scilicet in tribulatione posito est adiutor et refugium. Dulce auxilium et refugium est, quod in {191.133D} necessitate datur. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Tribulationes bene dicit opportunitates, quia non opportunius avellitur homo a seculo, nisi his voluptatibus nugatoriis et perniciosis labores et dolores misceantur.K
K ¶Codd. : PL191
13 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,11 
X
prol.|
marg.| Et sperent 14 quasi15 : Et quia refugium es et adiutor, ideo, o Domine, sperent in te, non in seculo, qui noverunt nomen tuum [AUGUSTINUS.]. Quod faciunt, cum desinunt sperare in rebus seculi: tunc enim illos aversos a seculo, et querentes ubi figant spem, excipit cognitio nominis Dei. Nomen autem scitur, cum ille cuius est nomen cognoscitur. Nomen autem Dei est Dominus. Unde: Qui ascendit super {191.134A} occasum, Dominus est nomen illi (Ps. LXVII). Quod nomen bene novit, qui libenter ei ut Domino servit. Vel nomen Dei est: Qui est. Unde Dominus dicit ad Moysen; Ego sum qui sum. Et hec dices filiis Israel: Qui est, misit me ad vos (Ex. 3). Quod nomen recte intelligit, qui spem non ponit in rebus his, que temporis volubilitate preterfluunt, nihil ferme habentes, nisi erit et fuit, quoniam quod in illis futurum est, cum venerit, sit statim preteritum, et exspectatur cum cupiditate, et amittitur cum dolore, non tenetur cum certitudine. Et ideo nemo speret in transitoriis, sed in eo, cuius essentia non novit preteritum vel futurum, quoniam non dereliquisti [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quasi16 : Vere adiutor es et refugium, quoniam non dereliquisti, etsi ad horam {191.134B} videtur, querentes te, Domine, cum quo nemo potest querere transitoria: Nemo enim potest duobus dominis servire (Mt. 6).L
L ¶Codd. : PL191
14 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
15 quasi] + dicat PL
16 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,12 
XI
prol.|
marg.| Psallite Domino [AUGUSTINUS.] Secunda pars, ubi fideles provocat ad laudem Propheta, respiciens beneficia presentis temporis et futuri, quasi17 : et quia Dominus non dereliquit querentes se, ergo, o vos quos querentes non dereliquit, psallite Domino [HIERONYMUS.] id est laudate Dominum, eum predicando, et opere quod predicatis implendo. Domino dico, Qui habitat in Sion, id est in presenti Ecclesia [AUGUSTINUS.] que nunc per speculum contemplatur Deum. Sicut enim Hierusalem, que interpretatur visio pacis, significat {191.134C} super celestem Ecclesiam, ita Sion gestat imaginem Ecclesie, que nunc est. Quia Sion interpretatur speculatio, que modo agitur, ut perveniamus ad pacis visionem, id est de Sion in Hierusalem. Quelibet autem studiosa speculatio it in errorem, nisi Dominus in ea habitet, annuntiate inter gentes studia eius, que habet erga suos. Que sunt illa? Hec, scilicet:M
M ¶Codd. : PL191
17 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,13 
XII
prol.|
marg.| Quoniam ipse   requirens ultionem , quam exercet contra occisores, sanguinem eorum recordatus est, ipsorum occisorum consolando eos, et glorificando.
marg.| {191.134D} Vel ita: Annuntiate inter gentes studia eius [HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] id est mandata eius, in quibus studendum est. Sed, quasi dicant qui missi sunt evangelizare: Nemo credit nobis, sed occidimur, respondet: Non sine fructu 20 eternitatis occiduntur missi a Christo. Quoniam Dominus requirens ultionem, id est sanguinem eorum in iudicio futuro, ubi pena occisori, et gloria occiso erit, recordatus est suorum, glorificando eos et consolando, et in terrores puniendo. Recordatus autem dicit, non quod oblivio cadat in Deum, et post oblivionem memor fiat, sed quia post longum tempus futurum est iudicium: et dicitur hoc secundum affectum infirmorum, qui oblitum putant, quia non tam cito fit ut volunt. Quibus etiam addit, et non est oblitus clamorem pauperum, quasi18 : {191.135A} dixi, Recordatus est, per quod videtur fuisse oblitus, imo non est oblitus clamorem pauperum, ut putatis. Et si dixi, recordatus, hoc dicit contra querentes, qui pro dilatione putant Deum oblitum. Quis autem fit ille clamor pauperum, ostendit:N
N ¶Codd. : PL191
18 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,14 
XIII
prol.|
marg.| Miserere mei etc. 19 Ecce ille clamor. Unus pro omnibus loquitur etc. in sua persona dicit quod unusquisque petit, sic inquam: Miserere mei, Domine, vide contuitu misericordie humilitatem meam. Aspectus Dei, auxilium est, qui, cum sit lux, tenebras fugat serenans mentem. Et est sensus: Vide humilitatem, id est adiuva humilitatem meam, que, quanta sit, estimatur, de inimicis {191.135B} meis, de superbia quippe inimici estimatur humilitas patientis, quia tantum hi humiliantur quantum illi extolluntur. Tu, dico, vide.O
O ¶Codd. : PL191
19 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 9,15 
XIV
prol.|
marg.| [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Qui exaltas me, id est longe me facis, de portis mortis, id est ab omnibus pravis cupiditatibus, quibus itur ad mortem. Mors autem est ipsa letitia, que iam habetur in hac vita in perfruendo cupitis. Unde Apostolus: Vidua, que in deliciis vivit, mortua est. (1Tim. 5). Ad quas delicias per cupiditates tamquam per portas mortis venitur. A quibus ideo me elongas, ut annuntiem omnes laudationes [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] Quia, quidquid dico, laudatio {191.135C} Dei est. Annuntiem dico, ego existens et existentibus, in portis filie Sion. Porte filie Sion sunt optima studia per que venitur in sancta Ecclesia ad visionem pacis, ubi non erit aliquid quasi nondum sit, nec fuit, quasi iam non sit; sed est tantum id quod est, et ipsa est eternitas. In his ergo portis bene annuntiantur omnes laudes Dei, ut petentibus detur sanctum, et non canibus (Mt. 7), qui malunt pertinaciter latrare quam studiose querere. Et sunt he porte contra predictas portas. Ille namque sunt porte mortis, he porte vite. Filia vero Sion est Ecclesia, Sion enim omnes Ecclesias generavit mundi, quia ibi natus est Christus, unde fides incepit. Vel porte mortis sunt corporei sensus, a {191.135D} quibus exaltantur qui querunt, non que videntur, sed que non videntur. Et porte filie Sion sunt sacramenta, et initia fidei, que pulsantibus aperiuntur, ut perveniatur ad occulta, que nec oculus vidit, nec auris audivit (1Cor. 2). Et est sensus: Exaltas me de portis mortis, id est ab appetitu temporalium quinque sensibus subiacentium. Ad quid? Ut annuntiem omnes laudes tuas his qui sunt in portis filie Sion, id est in sacramentis et initiis fidei. Aliter. [HIERONYMUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Porte mortis sunt heretici, vel eorum dogmata. Porte vite sunt, prophete, apostoli et eorum doctrina, qui per bonam doctrinam ad vitam ducunt, sic heretici per malam doctrinam trahunt ad interitum. Et est: Qui exaltas me de portis mortis, id est a doctrina hereticorum; {191.136A} et collocas me in portis filie Sion, id est in prophetis et apostolis, id est in doctrina prophetarum et apostolorum, ut ibi annuntiem omnes laudes tuas.P
P ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,16 
XV
prol.|
marg.| Exsultabo. [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Hucusque fuit clamor pauperum, quem non obliviscitur Deus: inde dicit Ecclesia, que affligitur, se gaudere, et asserit se salvari, dicens: Exsultabo. quasi20 : Quia exaltas me de portis mortis: ideo, exsultabo in salutari tuo, id est in Iesu Christo. Spe enim iam salva est Ecclesia. Ego exsultabo, sed, gentes, volentes occidere corpora sanctorum infixe sunt in interitu anime quibusdam clavis peccatorum confixe, {191.136B} id est moriuntur in anima. In interitu, dico, quem fecerunt. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.]. Pena enim cuique est sua iniquitas. Deinde, quomodo suis peccatis quique constringantur, ostendit dicens: EtQ
Q ¶Codd. : PL191
20 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,XVI 
prol.|
marg.| [AUGUSTINUS.]. In laqueo isto etiam, quem absconderunt, id est in fraude quam tegunt, comprehensus est pes eorum, id est affectus eorum. Laqueus occultus est dolosa cogitatio; pes anime amor est. Qui si pravus est, dicitur cupiditas vel libido; si rectus est, dicitur caritas: amore enim movetur anima, quasi ad locum quo tendit, id est ad delectationem bonam vel malam, quo se pervenisse per amorem letatur. In laqueo ergo isto {191.136C} quem absconderunt, id est in fraudulento consilio, pes eorum, id est amor qui per fraudem venit ad vanam letitiam, comprehensus est, quia illa delectatio alligat eos, ut inde abrumpere amorem, et ad utilia vertere non audeant. Si enim conentur, dolor est deserere que delectant, et ille dolor non sinit abscedere. Et hec fiunt occulto Dei iudicio quo nunc iudicat. Unde subdit: EtR
R ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,17 
XVII
prol.|
marg.| Cognoscetur Dominus. 21 Hic a suis, faciens iudicia, vera, secernens, scilicet hic, merito non loco, malos a bonis. Deinde, quomodo crucientur {191.136D} mali hic et que iudicia faciat, ostendit subdens, in operibus manuum suarum. quasi22 : Hec sunt iudicia que facit, scilicet, peccator comprehensus est in operibus etc. quod, quia non a Deo procedit, quo cruciat eos, sed ab eis, quia ipsa peccata sunt eis cruciatus et tormenta. Deinde non optando, sed predicendo subditur:S
S ¶Codd. : PL191
21 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
22 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,18 
XVIII
prol.|
marg.| Convertantur. Tertia pars secundum Augustinum et est hic canticum diapsalmatis, id est in hac tertia parte est diapsalma, ubi est et canticum, scilicet quasi occulta letitia separationis, id est de separationis que hic fit inter bonos et malos, non {191.137A} loco, sed affectu. Horum ergo separationem predicens Propheta, ait, convertantur peccatores in infernum, id est illaqueentur delectatione mortifera. Et quos dixerit peccatores, aperit, scilicet omnes gentes que obliviscuntur Deum. quasi23 : Sicut non probaverunt Deum habere in notitiam sui, ita det illos Deus in reprobum sensum. Vel de futuro iudicio potest accipi totum ab illo loco, cognoscetur. [CASSIODORUS.] quasi24 : Hic comprehensus est pes eorum in laqueo, et in futuro damnabuntur. Quia cognoscetur in futuro iudicio ab omnibus Dominus faciens vera iudicia, quando secernet etiam loco malos a bonis. Inde scietur Dominus vera iudicia facere quia comprehensus est peccator in operibus manuum suarum, id est peccator suis operibus {191.137B} constringetur, non eorum memoria tantum punietur, ut quidam falso putant, sed pro qualitate operum, damnatus penis exterioribus.T
T ¶Codd. : PL191
23 quasi] + dicat PL
24 quasi] + dicat PL
marg.| Convertantur. Tertia pars secundum Cassiodorum, ubi peccatoribus cum Antichristo finem malorum predicit. quasi25 : Hoc interim est quod gentes infixe sunt in interitu, et pes comprehensus est in laqueo; sed tandem convertantur, id est convertentur peccatores, ne in suis voluptatibus gaudeant. Convertentur, dico, in infernum, ne alibi mittendos se putent, scilicet omnes gentes que obliviscuntur Deum.U
U ¶Codd. : PL191
25 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,19 
XIX
prol.|
marg.| Quoniam non in finem. quasi26 : Non est oblitus Deus clamorem pauperum et vere [AUGUSTINUS.] quoniam oblivio pauperis non est apud Deum in finem, vel fine, id est pauper non erit in fine in oblivione; et si hic videtur, cum mali florent felicitate seculi, et iusti laborant. In fine mundi non contemnentur pauperes: et hoc propter patientiam. Unde subdit; et patientia pauperum non peribit in finem, et propter hoc precipue memor erit Deus pauperis, scilicet, propter patientiam, qua modo opus est ad ferendos malos, qui iam separati sunt voluntatibus, donec finaliter, id est in ultimo iudicio, separentur localiter. De quo iudicio {191.137D} subdit.V
V ¶Codd. : PL191
26 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,20 
XX
prol.|
marg.| Exsurge, Domine. [CASSIODORUS.] Precatur hic futurum iudicium Propheta. Loquens enim de fine seculi prospexit cordis illuminatione adventum Antichristi. 27 Unde quasi territus exclamat, exsurge, Domine. quasi28 : Dico quod non peribit patientia pauperum. Ut autem non pereat, exsurge, Domine, ad iudicandum, et non confortetur [CASSIODORUS.] id est non prevaleat super eos, homo purus, non Deus sicut finget; sed ante, iudicentur gentes, id est per eum precipitentur in peccatum. Et hoc quod dicitur de Antichristo est in {191.138A} conspectu tuo [AUGUSTINUS.] id est in occulto, quod pauci sancti et iusti vident et intelligunt. Et o.W
W ¶Codd. : PL191
27 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
28 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,21 
XXI
prol.|
marg.| [GLOSSA INTERLINEARIS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] Domine, quia te et legem tuam noluerunt. Constitue Antichristum, legislatorem, pravum super eos, id est in ruinam eorum [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] et sic gentes, id est in gentiliter viventes, sciant, id est cruciati experiantur, quoniam homines sunt, id est quod stulti fuerunt. quasi29 : Quia nolunt esse filii hominis, id est novi, sint homines veteres, veteri homini, id est peccatori servientes.X
X ¶Codd. : PL191
29 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,22 
XXII
prol.|
marg.| Ut quid, Domine. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Quarta pars. Ubi mala illius temporis pertractat, quorum nimietate permotus dicit Deo: Ut quid, Domine etc. [AUGUSTINUS.] Quia enim illi licebit tanta facere, ut Deus putetur, subdit quasi vocem gementium et querentium de dilatione iudicii, dicens: Ut quid etc. quasi30 : gentes iudicentur, sed a tuis, o Domine, ut quid, id est cur recessisti longe. [CASSIODORUS.] Hoc videtur, dum tardat subvenire. Hoc autem querit Propheta ut simplices sanctos doceat: et mox quasi subito intellexerit, vel quasi sciens ut doceret que scierit, solvit subdens, despicis etc. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] quasi31 : Ecce cur recessisti {191.138C} longe, quia despicis in opportunitatibus, id est opportune despicis, et sinis tribulari. Despicis dicit, secundum hoc quod videtur gementibus; dum differtur, vel id est saltem modico tempore auxilium sed opportune id facit, ita scilicet quod.Y
Y ¶Codd. : PL191
30 quasi] + dicat PL
31 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,23 
XXIII
prol.|
marg.| Dum superbit impius, incenditur pauper; [AUGUSTINUS. ALCUINUS. CASSIODORUS.] quasi32 : Hoc consilio despicis, et tribulari sinis, ut incendatur pauper, desiderio tui adventus, quia dum superbit impius, pauper spiritu incenditur amore Dei. Vel incenditur, id est purificatur; fornax enim tribulationis {191.138D} ligna vitiorum cinerat et aurum virtutum purgat; vel malos vitiat, bonos purificat. [AUGUSTINUS.] Ex his liquet quod mire providentia Dei de malis operatur. Comparatione namque peccantium boni magno studio bone spei accenduntur ad recte vivendum, sicut et per hereses crescit, et gratior est cognitio veritatis. Et ipsi impii comprehenduntur in consiliis, id est in cogitationibus quibus cogitant comprehendere sanctos. Male enim cogitationes sunt eius vincula. Et quasi quis quereret cur hec sunt malis, respondet.Z
Z ¶Codd. : PL191
32 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,24 
XXIV
prol.|
marg.| Quoniam laudatur etc. quasi33 : Ideo superbit impius, vel comprehenditur, quoniam peccator {191.139A} qui in se peccat, laudatur 21 a suis non corrigitur, in desideriis anime sue id est impletione desideriorum sensualitatis sue. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Hec est magna ira Dei, ut desit correctio, et adsit adulatio. [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Adulantium lingue alligant animas in peccatis. [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Delectat enim hominem ea facere in quibus non solum non metuitur reprehensor, sed etiam auditur laudator. Unde subdit, et iniquus, quod est nocendo aliis, benedicitur, quasi Deus. Et per hoc peccator, scilicet Antichristus.AA
AA ¶Codd. : PL191
33 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,25 
XXV
prol.|
marg.| Exacerbavit Dominum [HIERONYMUS.] id est verum Deum in iram provocavit, ut ab eo puniatur.
marg.| Vel ita dixi {191.139B} quod peccator laudatur in desideriis , et hoc utique meruit, quia peccator, scilicet Antichristus, exacerbavit vel irritavit Dominum, ut hec patiatur [AUGUSTINUS.] id est correctionis flagella, ab eo suspendantur. Adeo exacerbavit, quod Antichristus non queret Deum   secundum multitudinem ire sue Antichristi [CASSIODORUS.] qui omnia turbulente, et crudeliter faciet. Vel Deus34 qui solet alios querere et a malis revocare   non queret eum [AUGUSTINUS.] id est non attendet peccata eius, ut hic ulciscatur, in futuro gravius puniturus. Et hoc   secundum multitudinem ire sue , id est Dei. Et hoc ideo, quia Deus est multum ei iratus dum per fraudes et scelera ad divitias et honores pervenire sinit. Magna enim ira Dei est, quando peccantem non corripit, sed vagam licentiam {191.139C} in peccatum ruendi permittit. Unde ad peccantem Synagogam dicit: Recessit a te zelus meus. Non visitabo super filias tuas et uxores cum fornicate fuerint (Os. 4) Et tanta est ira Dei, vel nequitia ipsius Antichristi, quiaAB
AB ¶Codd. : PL191
34 Deus] Dei ?, cf. Glossa ordinaria in loc. cit.
Numérotation du verset Ps. 9,26 
XXVI
prol.|
marg.| Non est Deus in conspectu eius. [AUGUSTINUS.] Magnum est malum luce veritatis deseri, cum magnum malum putent homines esse oculorum corporalium cecitatem, qua lux ista retrahitur. [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Nequitie autem sue est causa, quod Deum non habet ante oculos suos. Et ideo vie illius, id est cogitationes, et consilia, et opera, inquinate sunt, {191.139D} id est sordent in omni suo tempore, id est omni tempore vite sue. Vel in omni tempore, id est ad comparationem omnium, qui fuerunt in aliquo tempore. Quod inde procedit, quia, o Deus,AC
AC ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,XXVII 
prol.|
marg.| Auferentur iudicia tua a facie eius, id est putat quod Deus non iudicet, quia enim differtur iudicium non putat se puniendum. Et ideo etiam inquinate sunt quia omnium inimicorum suorum dominabitur. Dicitur enim omnes reges superaturus, ut solus regnet et sedeat in templo Dei, extollens se supra omne quod colitur, et dicitur Deus (II Thess. 2). Et quia per nefarias et malas artes ad illud inane culmen dominationemque veniet, addit:AD
AD ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,27 
XXVIII
prol.|
marg.| Dixit enim in corde suo 35 quasi36 : Vere dominabitur, quia per malas artes. Dixit enim in corde suo, id est apud se, extra, alia dicit, ut bonus videatur. Quid dixit? Non movebor a generatione in generationem sine malo [AUGUSTINUS.] id est fama mea non transibit de hac presenti generatione ad posteros, nisi malis artibus tale culmen et tam excelsum principatum consequatur, de quo posteri tacere non possint. Animus enim perditus et expers bonarum artium, atque a iustitie lumine alienus; malis artibus sibi aditum molitur ad famam tam diuturnam, ut apud posteros etiam celebretur. Et qui {191.140B} non possunt bene innotescere, cupiunt vel male de se homines loqui, dummodo nomen eorum latissime pervagetur.
35 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
36 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita, dixit, ego movebor a generatione mortali, in generationem immortalem; sed non sine malo, id est non sine malis artibus. Putabit enim Antichristus se malis artibus, et non aliter venturum cum corpore de mortali generatione, in eternam; de terra in celum: quod et Simon Magus putavit, cum sceleratis artibus celum se arbitratus est adepturum, et de humana generatione in divinam artibus magicis transiturum.
marg.| Vel ita, movebitur a generatione in generationem, id est omnes gentes occupabo, sed non sine malo, id est sine peccato, quod ei proprium est.
marg.| [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Vel ita, Ego non movebor, hic {191.140C} distingue, id est non inquietabor, sed potius, a generatione presenti tendens, in generationem futuram semper ero sine malo [REMIGIUS et ALCUINUS.] id est sine inquietatione. Deinde exsequitur eius malitiam, dicens:AE
AE ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,28 
XXIX
prol.|
marg.| Cuius maledictione etc. 37 quasi38 : Hoc sibi permittit ille cuius maledictione os plenum est, id est blasphemiis et contumeliis. [AUGUSTINUS.] Bene intra os eius dicitur esse maledictio, non extra, quia effectu caret. Valebit enim tantummodo ad eum perdendum, et non nocebit electis. {191.140D} Et os eius plenum est amaritudine, id est amaris verbis, et minis et dolo [AUGUSTINUS.et CASSIODORUS.] id est blanditiis, quia amaritudine et dolo, id est ira et insidiis alios convertet. Et labor, id est iniquitas et dolor, id est pernicies, quem inde sequetur, est sub lingua eius, non in lingua, quia tacite apud se ista cogitabit. Aliter extra loquetur hominibus, ut iustus videatur. [CASSIODORUS.] Vel sub lingua eius labor et dolor, id est cogitationes eius sunt de labore sanctorum, et dolore corporeo, quia cogitabit qualiter sanctos affligat, et occidat: quod in martyribus ab eo et a suis occisis patet. Vel labor sanctorum, et dolor, qui est extra in penis corporis, est sub lingua eius, id est seculorum est lingua eius que intus in anima nocet illa extra [ALCUINUS.] quia verba {191.141A} eius plus timebuntur et nocebunt, quibus precipitabitur anima, quam verbera. [CASSIODORUS.] Deinde conparat eum latroni, qui occultas insidet vias, ut interficiat innocentes, dicens:AF
AF ¶Codd. : PL191
37 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
38 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,29 
XXX
prol.|
marg.| Sedet. [REMIGIUS AUGUSTINUS.] quasi39 : Cum mora in insidiis cum divitibus huius seculi, quos ditabit, et muneribus cumulabit, quorum falsam felicitatem, ad alios decipiendos, ostentabit. Insidiis dico positis in occultis, id est in ambiguis, ubi non facile intelligitur quid appetendum sit, quidve non. Ad quid ibi sedet? ut interficiat innocentem ex innocenti, faciendo nocentem. Deinde exponit insidias eius, dicens:AG
AG ¶Codd. : PL191
39 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,30 
XXXI
prol.|
marg.| {191.141B} Oculi eius respiciunt. [ALCUINUS. CASSIODORUS.] quasi40 : misericordia et affectu in pauperem. Vel alios sic decipit, quia oculi eius respiciunt crudeliter in pauperem spiritu. [AUGUSTINUS.] Quia iustos et pauperes spiritu, quorum est regnum celorum, maxime persequetur. Et ipse insidiatur in abscondito, quia ille nescit qui decipitur. Ipse dico, existens quasi leo propter vim in spelunca sua, scilicet propter dolum [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] Recte comparatur leoni existenti in spelunca, quia in eo vis et dolus operabitur, vis, in imperio; dolus, in miraculis. Hec est tertia persecutio, composita ex vi et fraude. Due {191.141C} enim sunt ante persecutionem Antichristi. Prior fuit violenta, cum martyres proscriptionibus et tormentis et cedibus agebantur, ut sacrificarent idolis. Altera est fraudulenta, que nunc fit per hereticos et falsos fratres, illa vero erit violenta et fraudulenta. Vis per leonem; dolus per speluncam intelligitur. Que duo in Antichristo erunt. Deinde eius intentionem exponens de utroque scilicet dolo et vi, repetit:AH
AH ¶Codd. : PL191
40 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,XXXII 
prol.|
marg.| Insidiatur . quasi41 : Ad quid   insidiatur ? [AUGUSTINUS.] Ecce   insidiatur ut rapiat dolo   pauperem . Ecce dolus. 42 Item   insidiatur rapere violentia   pauperem , {191.141D}   dum attrahit eum ad se cruciatibus. AI
AI ¶Codd. : PL191
41 quasi] + dicat PL
42 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Vel econverso potest dici ut prius de vi, postea de dolo agat, hoc modo: Insidiatur ut rapiat pauperem Item,   Insidiatur ut rapiat pauperem dolo,   dum blanditiis   attrahit eum ad se, quod tamen non minus est rapere. AJ
AJ ¶Codd. : PL191
marg.| Deinde apertius de illis duobus subdit, et prius de dolo, dicens:AK
AK ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,31 
XXXIII
prol.|
marg.| In laqueo. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Ecce dolus. Suo, scilicet, qui sibi sit. Vel in muscipula sua. Non quidem intercipiet, ut cadat in anima, sed humiliabit eum pauperem. [AUGUSTINUS.] Quia quanta mirabiliora signa faciet, tanto ei sancti contrarii magis contemnentur, {191.142A} et pro nihilo habebuntur; sed inclinabitur et cadet cum sanctis supplicia intulerit. AL
AL ¶Codd. : PL191
marg.| Unde subdit : Et  inclinabit se et cadet . [CASSIODORUS.] Cum enim nimia felicitate in otium remiserit animum, cadet repentino interitu.   Cadet dico,   cum dominatus fuerit pauperum . Ecce vis. [AUGUSTINUS.] Ut enim muscipula bene signat insidias, ita dominatio terrorem apertissime insinuat. Et merito   cadet .AM
AM ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,32 
XXXIV
prol.|
marg.| Dixit enim etc. Vel ita continua, vere inclinabitur et cadet. 43 Quia hoc modo, dixit enim in cordo suo. Oblitus est Deus pauperum, ut eos salvet. Vel oblitus est Deus mei ad puniendum. [AUGUSTINUS.] Hoc autem putare, scilicet se impunitum, {191.142B} inclinatio est et casus. Item dixit, avertit faciem suam Deus ne videat me vel illos. Usque in finem, id est in die iudicii. 44 Vel avertet faciem suam ne videat in finem, id est ne videat ea que in terra et in mundo aguntur. [AUGUSTINUS.] In finem negant Deum videre, qui dicunt eum non curare humanas res, quia terra finis est rerum, et ultimum elementum, in quo nihil agitur sine ordine; sed homines eum non vident, quoniam pertinet ad occulta filii. Laborans ergo Ecclesia illo tempore, quasi navis in magnis fluctibus et procellis velut dormientem excitat Dominum, ut imperet ventis et tranquillitas veniat, dicens:AN
AN ¶Codd. : PL191
43 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
44 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 9,33 
XXXV
prol.|
marg.| {191.142C} Exsurge, Domine. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Quinta pars in qua precatur iudicium, ut hec cito finiantur que tanta sunt, ut nemo velit tempus quo hec fiunt dilatari. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quasi45 : Talia dicet Antichristus et faciet, sed o Domine Deus, iam exsurge, id est cito veni, et manifesta tuam potentiam. Iam de vindicta agitur contra Antichristum. Et exaltetur manus tua, id est potentia et iudicium. [HIERONYMUS.] Et ne obliviscaris pauperum, ut putat Antichristus et complices sui, dicentes: Avertit faciem suam etc. [AUGUSTINUS.] Iam itaque de iudicio illo Ecclesia intelligens et exsultans, dicit:AO
AO ¶Codd. : PL191
45 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,34 
XXXVI
prol.|
marg.| {191.142D} Propter quid irritavit impius Antichristus Deum, id est quid profuit ei tanta mala facere? Dico irritavit, et vere dixit enim in corde suo: Non est Deus [REMIGIUS, CASSIODORUS.] non credens Deum punitorem. Non requiret Deus que facio. Ita dicit Antichristus, sed, o tu Deus:AP
AP ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,35 
XXXVII
prol.|
marg.| Vides, id est nosti, ut, id est qualiter, tradas eos, scilicet Antichristum et complices suos in manus tuas, id est in vindictas tuas. [HIERONYMUS.] Quare? Quoniam tu laborem et dolorem consideras, quem infert sanctis. De quo supra dictum est, sub lingua eius labor et dolor, quod putant 22 Deum nescire, sed vere scit.
marg.| Vel ita; Dixit in corde {191.143A} suo, non requiret. Et vides quoniam tu laborem et dolorem, vel iram consideras, ut tradas eos in manus tuas. [AUGUSTINUS.] Solent enim homines interdum non sumere vindictam de universis sibi illatis, quia timent laborare, vel irasci: sic et iste impius de Deo putat quod non valeat Deus tot mala punire sine labore et ira. Sensus autem iste pronuntiationem querit, in qua, si erratum fuerit, obscuratur. Sic enim dixit impius: Non requiret Deus, quasi Deus laborem et iram consideret, ut tradat eos in manus suas, id est quasi laborare et irasci timeat. Et ideo parcat eis, ne puniendo eos laboret, et turbetur ira sicut aliquando faciunt homines, dissimulata vindicta ne laborent vel irascantur. Et est sensus. Dixit Antichristus: Non requiret Deus mala que facio. Et {191.143B} dixit quod tu, o Deus, vides, id est sustines mala, et impunita dimittis. Ideo quoniam tu laborem et dolorem, vel iram consideras, ut tradas eos in manus tuas, id est quia times laborare et irasci, si eos punias. Sed numquid times hoc? absit!AQ
AQ ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,XXXVIII 
prol.|
marg.| Tibi derelictus. quasi46 : Ne obliviscaris pauperum, nec debes, quia, tibi derelictus est pauper. [AUGUSTINUS.] Ideo enim pauper est, omnibus huius mundi, temporalibus relictis, ut tu tantum sis spes eius. Et tu, non alius, eris adiutor orphano, cui moritur pater mundus, per quem carnaliter est genitus, ut dicat: Mihi mundus crucifixus est, et ego mundo (Gal. 6). [ALCUINUS.] Et nota quia penis terret, bonis demulcet. {191.143C} Et quia tibi derelictus est pauper, ergoAR
AR ¶Codd. : PL191
46 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 9,36 
XXXIX
prol.|
marg.| Contere brachium peccatoris et maligui [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est potentiam illius pessimi, qui peccator est in se, et malignus in alios, vel peccator in vi, et malignus in fraude. Deinde quod oravit, affirmat Queretur peccatum illius, id est iudicabitur de peccato suo, et non invenietur [REMIGIUS, ALCUINUS.] id est et ipse peribit, propter peccatum suum. Vel [AUGUSTINUS.] Queretur peccatum illius, an sit adhuc necessarium ad purgandos bonos, sicut ante. Unde supra dum superbit impius, incenditur pauper. Et non invenietur, {191.143D} tunc esse necessarium, quia iam non est in quo sit locus peccato illius, omnibus iustis tunc purgatis, sicut plano ferro non est opus lima.AS
AS ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,37 
XL
prol.|
Numérotation du verset Ps. 9,38 
XLI
prol.|
marg.| Dominus, autem, regnabit in eternum et in seculum seculi . [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Hoc regnum gratius erit pro precurrentibus malis, quod veniet destructo Antichristo. Sed, vos gentes, id est peccatores omnes, qui sine lege Dei estis, peribitis de terra illius, scilicet de terra viventium, id est ab hoc regno peribitis, {191.144A} sed pauperes habebunt, quia Dominus exaudivit pauperum desiderium, quo estuabant in malis seculi huius, cupientes diem Domini. Deinde convertens sermonem ad Deum, ait: Et   auris tua , id est potentia qua audis, vel misericordia. [AUGUSTINUS.] Non enim corporeum membrum fas est in deitate accipere, sed nominatis membris que in nobis visibilia et corporea sunt, potentias operationum oportet intelligi. [CASSIODORUS. ALCUINUS.]   Auris , inquam,   tua [  audivit preparationem cordis eorum ], id est cor paratum servire, per patientiam exspectans. Vel secundum aliam litteram,   audivit auris, inquam,   tua preparationem , vel concupiscentiam cordis eorum, id est ardorem desiderii eorum: quod est ubi omnibus viribus anime aliquid ardentius petitur. Vel {191.144B}   audivit preparationem cordis eorum , id est hoc quod in cordibus eorum ipse Deus preparavit. Vel   preparationem cordis eorum audivit auris tua , id est quam statim volunt petere, Deus audit.AT
AT ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 9,39 
XLII
prol.|
marg.| Iudicare pupillo. [AUGUSTINUS.] Ecce desiderium pauperum. Eorum enim desiderium est te iudicare, id est ut iudices, Pupillo, non conformi seculo, et humili, non superbo. Aliud est enim iudicare pupillum, aliud iudicare pupillo. Iudicat enim pupillum, etiam qui condemnat. Iudicat vero pupillo, qui pro illo profert sententiam. Et notandum quod hic memoratur secundus adventus ad iudicium, qui manifestus {191.144C} erit, cum iste psalmus de occultis filii agat, sicut titulus insinuat. Sed et ille adventus nunc inter occulta filii recte ponitur, quia de eo nemo scit, neque angeli, neque virtutes, neque Filius hominis. Non utique ad cognoscendum, sed ad prodendum nobis ut non apponat [GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS.] quasi47 : Ideo desiderant ut iudices, ut homo, scilicet, ille superbus Antichristus, qui est homo purus, non Deus, non apponat ultra, ut fecit in terra, magnificare se, id est se magnum facere super terra. Tunc enim omnia mala finientur, cum homo, id est auctor malorum, cum sua plebe damnabitur.AU
AU ¶Codd. : PL191
47 quasi] + dicat PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 9), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_9)
Signaler un complément d'information

Notes :