Glossa magna

Psalmus 135

Numérotation du verset Ps. 135,1 

¶ Alleluia1.
¶Codd. : (Ps. 135) D14 D30 Δ ( ω 1 ω ² T77 T79 Bo179 NAL3255 ) Lunel Rusch Ps-G | <divisio.> 9 stellas ¦... noctis. ΩS ω 1 ω² T77 Fi Bo179] * om. T79 cett. | 10 Egyptum ¦... eorum. ΩS ω 1 ω² T77 Fi Bo179] ¦ om. T79 cett. | 11 Israel*... eorum. ΩS ω 1 ω² T77 Fi Bo179] * om. T79 cett. | 12 potenti*... excelso. Ω ω 1 ω² T77 Fi Bo179] * om. T79 cett.  | 13 Rubrum* in divisiones. Ω ω 1 ω² Fi Bo179 T77] * om. T79 cett.  | 14 Israel*... eius. Ω ω 1 ( ω² ?) T77 Fi NAL3255 ] * om. T79 Bo179 cett.  | 15 virtutem eius*... Rubro. Ω ω 1 ω² Fi Bo179] * om. T77 T79 cett.  | 16 populum suum* per desertum. ΩS ω 1 ω² T77 NAL3255 ] * om. T79 Fi Bo179 cett.  | 17//18 Ps-G Hi D30 Ω Δ] 17+18 (un seul verset) Rusch  | 23 nostra*... nostri. ΩS ω 1 ω² NAL3255 Fi Bo179] * om. T77 T79 cett.  |24 nos *... nostris ΩS ω 1 ω² Fi Bo179] * om. T77 cett.
1 Alleluia Ps-G D14 Lunel ΩS] + Vox Ecclesie ad populum de laude Dei D30
Numérotation du verset Ps. 135,I 

Confitemini Domino quoniam bonus ¦
quoniam in seculum
misericordia eius2.
2 seculum ΩS Lunel Bo179  Rusch cum Ps-R ] eternum Ps-G Hi Valic24 D14 D30 Ω M Δ (praeter Bo179) ΩP
Numérotation du verset Ps. 135,2 II

Confitemini Deo deorum ¦ quoniam in eternum misericordia eius.
vv. II-XXVI quoniam... eius Hi D14 Valic24 ] hoc hemistichium ab hoc versu et in sequentibus vel truncatur vel omittitur, ut in¶Codd. : quoniam D30 ΩP Rusch ( om. v. 17), om. Lunel Ω Δ ( om. in textu non in cantu ut probant stigmata) Ed1550 (Breviarium iuxta ritum regalis cenobii Christi martyris Dionysii nunc primum accuratissime Parisiis excussum).
Numérotation du verset Ps. 135,3 III

Confitemini Domino dominorum ¦ quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,4 IV

Qui facit mirabilia magna3 solus ¦ quoniam in eternum misericordia eius
3 magna] om. D14 (hapax)
Numérotation du verset Ps. 135,5 V

Qui
fecit celos in intellectu ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,6 VI

Qui firmavit terram super aquas ¦ quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,7 VII

Qui fecit luminaria magna4 :
4 magna Ps-G Δ Rusch ] + solus Ps-R
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,8 VIII

Solem
in potestatem diei ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,9 IX

Lunam
et stellas
in potestatem noctis ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,10 X

Qui percussit Egyptum cum primogenitis eorum ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,11 XI

Qui eduxit Israel de medio eorum ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,12 XII

In manu potenti
et brachio excelso ¦ 5
5 excelso Hi D30 Lunel Δ] extento Ω M
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,13 XIII

Qui divisit mare Rubrum6 in divisiones ¦
6 mare Rubrum Hi D30 Lunel Ω Δ Rusch ] inv. Ps-G
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,14 XIV

Et eduxit Israel per medium eius ¦ 7
7 Israel D30 Ω Δ] Israhel Lunel , post corr. ω 1| eduxit Hi Lunel Ω Δ Rusch cum Ps-R ] duxit Ps-G
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,15 XV

Et excussit pharaonem et virtutem eius in mari Rubro ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,16 XVI

Qui traduxit8 populum suum per desertum ¦ 9
8 traduxit Hi D14 Lunel Ω Rusch ] transduxit Ps-R Δ (tranduxit NAL3255 ) Ps-G |
9 per desertum Ps-G ( G ² ΨB V D edd. ) Hi D30 Lunel Ω Δ Rusch cum Ps-R ] in deserto Ps-G D14 |
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,17 XVII

Qui percussit
reges magnos ¦
quoniam in eternum misericordia eius10
10 quoniam... eius Ps-G [Hi D30 Ω Δ] D14 NAL3255 cum Ps-R ] om. Rusch
Numérotation du verset Ps. 135,18 XVIII

Et occidit reges fortes ¦ quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,19 XIX

Seon
regem Amorreorum ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,20 XX

Et Og regem Basan ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,21 XXI

Et dedit terram eorum hereditatem ¦ 11
11 Et dedit Ps-G Hi D30 Lunel Ω ΩP Δ] Et omnia regna Chanaan praem. BMP cum Ps-G (D*) (reminiscentia Ps. 134, 11)
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,22 XXII

Hereditatem Israel servo suo ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,23 XXIII

Quia in humilitate nostra12 memor fuit nostri ¦
12 nostra ΩP] mea pr. m. Bo179
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,24 XXIV

Et redemit nos ab inimicis nostris ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,25 XXV

Qui dat escam
omni carni ¦
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,26 XXVI

Confitemini Deo celi13 :
13 Deo celi] om. T79
quoniam in eternum misericordia eius.
Numérotation du verset Ps. 135,XXVII 

Confitemini Domino dominorum ¦
quoniam in eternum misericordia eius14.
14 quoniam in eternum... eius Ps-G Ω D30 Lunel Δ ΩP Rusch  ] q. in seculum... eius Ps-R

Psalmus 135

Numérotation du verset Ps. 135,1 
prol.|
marg.| {191.1193D} Confitemini Domino. Titulus: Alleluia. [AUGUSTINUS.] Psalmus iste laudem Dei continet, ubi etsi multa in laudibus Dei dicantur, maxime tamen hic misericordia Dei commendatur. Unde et diversa initia {191.1194D} versuum in unum finem conveniunt, quia quidquid hic dicitur, ad misericordiam Dei refertur, sine qua non subsistitur, que omnia operatur. [CASSIODORUS.] In misericordia ergo perseverare monemur. Magna virtus huius psalmi in Paralipomenon ostenditur, {191.1195A} ubi legitur quod cum cepissent filii Israel Deum laudare et dicere: Confitemini Domino quoniam bonus, quoniam in seculum misericordia eius (II Paral. 5), statim implevit gloria Dei templum Dei. Ita presto est divine gratie presentia, si pure cantatur.
marg.| Intentio. Monet ad laudem.
marg.| Modus. Tripartitus est psalmus. Primo, magnificentiam Dei, et totius orbis conditionem exponit. Secundo dicit que in Egypto et in gente Iudeorum fecit, in figura nostri, ibi qui percussit. Tertio agit de Christianis, ibi et dedit terram eorum. Ad laudem ergo Dei invitans ait:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,1 
I
prol.|
marg.| Confitemini laudes et peccata Domino [Hilarius] quoniam bonus est, quia laudes audit, et peccata {191.1195B} dimittit. [ALCUINUS.] Ideo omnes et semper laudare debemus: modo laudemus, ut cum angelis laudare mereamur. Ipsa laus est nostra refectio, ut nulla videatur similis delectatio. Ipsa est remuneratio, que et operatio. Ergo confitemini Domino, ideo quoniam in eternum [CASSIODORUS.] id est hic et in futuro est misericordia eius, quia hic parcit, ibi coronat. Vel in eternum, id est in seculum presens est, misericordia eius, per quam a miseria peccatorum nos liberat.
marg.| [AUGUSTINUS.] Vel ita, dico: confitemini, nec pro hac confessione estis aliquid temporale sumpturi. Quoniam in eternum, id est post iudicium, est misericordia eius, id est beneficium quod misericorditer prestat, eternum est, quia beatitudo per misericordiam data eterna erit. Deinde ostendens {191.1195C} excellentiam illius cui confiteri nos monet, subdit:B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,2 
II
prol.|
marg.| Confitemini Deo deorum. [AUGUSTINUS.] Deos dicit homines, ad quos sermo Dei factus est (Io. 10), in alio psalmo, ubi aita: « Ego dixi: Dii estis », Et non ideo dicuntur dii quod omnes sint boni. Si enim omnes boni essent, non diceret in eodem psalmo: In medio autem deos diiudicat. Vel discernit, de quibus etiam subdit:C
a Ps. 81, 6.
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,3 
III
prol.|
marg.| Confitemini Domino dominorum. [AUGUSTINUS.] Pluraliter {191.1195D} dicit deos et dominos. Siquidem sunt dii multi, et domini multi, ut ait Apostolusb, super quos ipse estD
b 1Cor. 8, 5.
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,4 
IV
prol.|
marg.| Qui facit . [AUGUSTINUS.] Sciendum quod sicut in fine versuum ponitur ubique quoniam in eternum misericordia eius, sic in capite omnium, licet non sit positum, subaudiendum est, confitemini: quod apertius est in Greco, ut si diceremus facienti mirabilia, vel ei qui facit mirabilia, ubi necessario subaudiretur, confitemini: quod nostra locutio in his omnibus servare non potuit. Et ideo Latino sermone dici non potest, nisi in quibusdam subaudiatur hoc totum, ei qui facit, vel fecit. Unde obscurum {191.1196A} est quod hic dicitur, ita ut possit putari sententia sic iungi: Qui facit mirabilia, qui fecit celos etc. quoniam in eternum misericordia eius. quasi1 : Ideo fecit ista, quia in eternum est misericordia eius, cum potius pertineant ad misericordiam hi quos a peccatis mundat et de miseria liberat. Hoc autem ad bonitatem, quod celum, terram et omnia valde bona creavit ut essent. Dicendum est ergo, etsi positum non sit, confitemini ei qui facit vel fecit, hec vel illa, ideo, quia eius misericordia est vobis eterna, ut finis singulorum versuum referatur ad principium, hoc modo: Confitemini ei qui facit mirabilia magna solus, ideo confitemini, quoniam in eternum etc. ita et in ceteris. Solus Deus dicitur mirabilia facere, quia {191.1196B} que per homines vel angelos fiunt, ipse facit, et quedam magna, ipse solus sine ministerio hominis vel angeli facit que exsequitur dicens:E
E ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 135,5 
V
prol.|
marg.| Qui fecit celos in intellectu 2 id est intelligibiles, scilicet empyreum: quod etsi sit corporeum, tamen tante est tenuitatis ut a mortali videri non possit,F
F ¶Codd. : PL191
2 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 135,6 
VI
prol.|
marg.| Qui firmavit terram super aquas. [AUGUSTINUS.] Universam creaturam ergo per se non per creaturam fecit, cuius aliquas excellentiores partes posuit, ex quibus omnia cogitentur, id est intelligibiles celos {191.1196C} et visibilem terram. Sed quia sunt et visibiles celi, per eorum luminaria totum celeste corporeum intelligere nos admonet, subdens:G
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,7 
VII
prol.|
marg.| Qui fecit luminaria magna [AUGUSTINUS.] scilicet solem et lunam et stellas. Vel per celos celestem machinam accipiamus. Et est sensus: Qui fecit celos, non alterius opera secutus, sed in intellectu suo, id est in sapientia sua. Unde: Omnia in sapientia fecisti (Ps. CIII). Quod dictum est de celis, de omnibus aliis debet intelligi hoc modo: Qui firmavit terram super aquas, subaudi intellectu. Sed et quomodo gravior terra ab aquis levioribus portatur? {191.1196D} Sed sive ita, sive aliter sit, ne adversus eos qui se putant ista certis rationibus comperisse contentiose agere videamur, habemus quod de proximo intelligamus. Dicitur enim terra super aquas fundata, eo quod aquis circumfluentibus supereminet, sicut dicitur illa vel illa civitas super mare fundata, non quod mare sub ea sit, sed quia mari supereminet, sicut Dominus super puteum sedit, id est iuxta puteum sedit (Io. 4). Que fecit luminaria magna?H
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,8 
VIII
prol.|
marg.| Solem in potestatem diei. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Hec solus per se facit. Sol est potestas diei, quo omnia declarantur.I
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,9 
IX
prol.|
marg.| {191.1197A} Lunam et stellas fecit in potestatem noctis [AUGUSTINUS.] id est ut sint lux noctis. Vel typice hec accipi possunt. Fecit ergo in intellectu celos, id est spirituales sanctos, quibus non modo credere, sed divina intelligere dedit; simplices autem qui solem fidem tenent, quasi infra celos terra dicuntur, qui quia in baptismo quem acceperunt, firma fide consistunt, quasi super aquas terram firmavit. Qui fecit luminaria magna, id est dona gratiarum suis fidelibus contulit. Que? Solem in potestatem diei, lunam et stellas in potestatem noctis. Per solem accipitur donum sapientie, quod datur diei, id est spiritualibus, ut possint lucere; per lunam, spiritus scientie; {191.1197B} per stellas, alia minora dona, que dantur nocti, id est minoribus, ut et ipsi possint lucere in nocte huius seculi, hoc est quod Apostolus ait: Alii per spiritum datur sermo sapientie (1Cor. 12), hic est sol; alii scientia, hec est luna; alii fides, curatio etc. he sunt stelle. Nihil enim horum est, quod in nocte huius seculi non sit necessarium: postea cessabunt, cum transierit nox ista, et venerit dies. Hec autem fecit, in potestatem diei, vel noctis, id est ut potestas sit diei, lucere, vel noctis. Distat autem sapientia a scientia, testante sancto Iob, qui quodammodo singula definiens ait: Sapientia est pietas (Iob 28), id est Dei cultus, que est in cognitione et delectatione eius, quod semper {191.1197C} est et incommutabile manet, quod Deus est: scientia vero est abstinere a malis (Phil. 2), id est in medio prave nationis, quasi in nocte huius seculi prudenter versari, ut abstinendo quisque ab iniquitate non confundatur tenebris proprii muneris luce discretus; aliter etiam potest dici mystice, ab illo loco: Qui fecit luminaria magna, id est celestes spiritus, qui sunt ante omnia lucentia. Et fecit solem [CASSIODORUS.] id est sapientes, in potestatem diei, ut per eos maiores luceant, et lunam, id est Ecclesiam, et stellas, id est diversos ordines, in potestatem noctis, ut per hec quoque minores luceantJ
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,10 
X
prol.|
marg.| PARS 2. {191.1197D} 292 Qui percussit. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Secunda pars, ubi dicit que in Egypto fecit, et in gente Iudeorum sub figura nostri. Et notandum quod supra dixit, que solus fecit, hic iam incipit ostendere que per angelos vel per homines fecit. quasi3 : Confitemini ei qui percussit Egyptum cum primogenitis eorum. Typice ita percussit et seculum, cum his que precipua putantur in seculo. [CASSIODORUS.] Primogenita namque Egypti percussit, quando gloriam seculi damnavit; que putabatur precipua. Luxus enim, superbia, avaritia sunt, que primo generat venter, et ut charos filios amplectitur; sed Deus a se excluditK
K ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 135,11 
XI
prol.|
marg.| {191.1198A} Qui eduxit Israel de medio eorum. [AUGUSTINUS.] Sic et sanctos de malorum conversatione educit. Eduxit dico,L
L ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,12 
XII
prol.|
marg.| In manu potenti et brachio excelso. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Manus Dei est invincibilis actio, que a brachio venit, id est ab omni potentia singulari. Hoc est brachium de quo dictum est: Et brachium Domini cui revelatum? (Is. 53)M
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,13 
XIII
prol.|
marg.| {191.1198B} Qui divisit mare Rubrum in divisiones. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Ad litteram, in divisiones duodecim, pro numero tribuum, ut singule tribus suas vias meandi haberent. Typice, sic per varias vias de mundo ad Deum transitur: per mare quippe Rubrum seculum accipitur. Vel per mare Rubrum intelligitur baptismus, quem nunc dividit Deus, ut unus et idem baptismus aliis sit in vitam, aliis in mortem.N
N ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,14 
XIV
prol.|
marg.| Et eduxit Israel per medium eius. [AUGUSTINUS.] Sic etiam reducit innovatum populum per lavacra regenerationis.O
O ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,15 
XV
prol.|
marg.| {191.1198C} Et excussit Pharaonem et virtutem eius in mari Rubro. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Ita interimit peccata suorum per baptismum. Vel Pharaonem et virtutem eius in mari Rubro, id est diabolum cum ministris eius, celeriter in baptismo excussit, ut pulverem, qui celeriter excutitur. In hac celeritate et virtus deitatis ostenditur, et illi terrene sordes esse indicantur, quas solemus excutere . Et congrue per Pharaonem diabolus intelligitur. Pharao enim masculos necat et feminas servat: ita diabolus virtutes prefocat et concupiscentiam nutrit.P
P ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,16 
XVI
prol.|
marg.| {191.1198D} Qui traduxit populum suum per desertum. [AUGUSTINUS.] Ita et nos per hoc seculum traduxit, ne in eo pereamus vel adhereamus.Q
Q ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,17 
XVII
prol.|
Numérotation du verset Ps. 135,18 
XVIII
prol.|
marg.| Qui percussit reges magnos, et occidit reges fortes. [AUGUSTINUS.] Ita et in fidelibus suis diabolicas et noxias potestates percutit et occidit.R
R ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,19 
XIX
prol.|
marg.| {191.1199A} Sehon regem Amorrheorum. [AUGUSTINUS.] Sic germen inutile, vel calentem tentationem amaricantium occidit.S
S ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,20 
XX
prol.|
marg.| Et Og regem Basan. [AUGUSTINUS.] Ita et coacervantem diabolum regem Basan, id est confusionis. Quid enim coacervat diabolus, nisi confusionem?T
T ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,21 
XXI
prol.|
marg.| PARS 3 Et dedit terram eorum hereditatem. [CASSIODORUS.] Tertia pars, ubi descendit ad Christianos, exponens beneficia eis data, ut sic auctorem omnium unum scias.U
U ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,22 
XXII
prol.|
marg.| {191.1199B} Hereditatem Israel servo suo. [AUGUSTINUS.] quasi4 : Ita percussit predictos reges. Et dedit terram eorum hereditatem, hereditatem Israel servo suo. Sic et quod possidebat diabolus hereditatem dat semini Abrahe, quod est Christus. Et accipit per Israel servum, Christum. Vel per Israel servum accipit Christianos, quibus data est promissio Iudeorum. [CASSIODORUS.] Et est sensus: Predicta beneficia ad litteram contulit Iudeis. Et dedit terram eorum hereditatem. Hereditatem Israel servo suo, id est promissionem eis sub figura factam, dedit Christianis. Etsi enim hoc videatur de Hebreis dici, ad Christianos tamen proprie pertinet, quibus datur promissio {191.1199C} illis facta, ad quos proprie pertinet humilitas, quam Christus docuit.V
V ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 135,23 
XXIII
prol.|
marg.| Quia in humilitate nostra [CASSIODORUS.] scilicet in interiori, que est propria Christianis. Vel in humilitate, id est in deiectione, nostra memor fuit nostri, quando advenit.W
W ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,24 
XXIV
prol.|
marg.| Et redemit nos ab inimicis nostris. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Hoc proprie de Christianis, quos redemit sanguine unigeniti Filii. Pro Hebreis enim nullum pretium dedit Egyptiis.X
X ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,25 
XXV
prol.|
marg.| Qui dat escam [AUGUSTINUS.] spiritualem, de qua dicitur: {191.1200B} Caro mea vere est cibus (Io. 6). Omni carni, id est omni generi hominum, Israel scilicet et gentium, non sicut manna soli Iudeo dedit. Et quia sic facit, ergoY
Y ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,26 
XXVI
prol.|
marg.| Confitemini Deo celi. [AUGUSTINUS.] Hoc est quod supra dixit, Deo deorum: unde et hic repetit quod ibi subiunxit,Z
Z ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 135,XXVII 
prol.|
marg.| Confitemini Domino dominorum. Ideo confitemini, quoniam in eternum misericordia eius.AA
AA ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 135 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_135)
Signaler un complément d'information

Notes :