Glossa magna

Psalmus 146

Numérotation du verset Ps. 146,1 

1Alleluia.
¶Codd. : (Ps. 146) D30 ΩP ω1 Rusch Ps-G |
1Alleluia Ps-G ( I Q W V D ) ΩS Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] + Aggei et Zacharie Ps-G, + Aggei et Zacharie. Vox Ecclesie ad novellum populum D30
Numérotation du verset Ps. 146,I 

Laudate Dominum
quoniam bonus est2 psalmus ¦
2 bonus est p. Ps-G (ΨB² plerique codd. et edd. ) Cor2 (Ieronimus interponit est) Ω ΩP ω1 Rusch cum Ps-R ] bonus p. Ps-G (F I M W ΦRGW G ) Cor2 (antiq.), bonum p. Ps-G (R) cum LXX
Deo nostro
sit iocunda
decoraque laudatio.
Numérotation du verset Ps. 146,2 II

Edificans
Hierusalem
Dominus3 ¦ dispersiones
3 Dominus Ps-G Sedulius ] + et F Clm343* (theta.) Ps-R Ps-Med cum LXX
Israelis4 congregabit.
4 Isra(h)elis Ps-G ( M ² G ²B² W ΦRGW D) D30 Ω ΩP ω1 Ed1530 Clementina ] Israel Ps-G ( M * G* ΨB* V Q) Rusch
Numérotation du verset Ps. 146,3 III

Qui
sanat contritos corde ¦
et alligat contritiones eorum5.
5 eorum Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω ΩP Rusch cum Ps-R ] illorum Ps-G (R F)
Numérotation du verset Ps. 146,4 IV

Qui numerat
multitudinem stellarum ¦ et omnibus eis nomina vocat6.
6 vocat Ps-G (V D) Ω Ed1530 Clementina cum Ps-R ] vocans Ps-G ΩP Rusch
Numérotation du verset Ps. 146,5 V

Magnus Dominus noster
et magna virtus eius ¦
et sapientie eius
non est numerus.
Numérotation du verset Ps. 146,6 VI

Suscipiens
mansuetos Dominus ¦ humilians autem peccatores
usque ad terram.
Numérotation du verset Ps. 146,7 VII

Precinite
Domino in confessione ¦
psallite7
7 psallite ΩP ω1] et praem. Rusch (hapax)
Deo nostro in cithara.
Numérotation du verset Ps. 146,8 VIII

Qui
operit celum nubibus ¦
et parat terre pluviam.
Numérotation du verset Ps. 146,IX 

Qui producit
in montibus
fenum ¦
et herbam servituti hominum.
Numérotation du verset Ps. 146,9 X

Qui dat iumentis8
8 Qui Ps-G ( plerique codd. ΩP edd.) D30 Ω Rusch cum Ps-R ] Et Ps-G (R F)
escam ipsorum ¦
et pullis corvorum
invocantibus eum.
Numérotation du verset Ps. 146,10 XI

Non in fortitudine equi
voluntatem
habebit ¦ nec in tibiis9 viri
9 tibiis Ps-G cum graec. (LXX : κνήμαις) Ps-H cum hebr. ; cf. HIERONYMUS, Ep. 106 ] tibialibus Ps-Med (+Clm343), tabernaculis Ps-R (pro σκηναῖς nullo graeco codice nec expositione teste) ut ref. August., Paul
beneplacitum erit ei10.
10 ei Ps-G Ps-R ] Domino LXX (Antioch. ; cf. HIERONYMUS, Ep. 106 )
Numérotation du verset Ps. 146,11 XII

Beneplacitum est Domino
super timentes eum ¦
et in eis qui sperant super misericordia eius.

Psalmus 146

Numérotation du verset Ps. 146,1 
prol.|
marg.| {191.1273A} Laudate Dominum. Titulus: Alleluia. [AUGUSTINUS.] Hic agit item de laude Dei, ubi Propheta monet laudare colligentem Israel.
marg.| Intentio: Monet ad laudem Dei. Modus: Bipartitus est psalmus. Primo ostendit quos colligat et quomodo. Secundo post predicta adhuc herentes et dubios increpat, ostendens unde {191.1273B} possint laudare, scilicet si fuerint humiles, ibi precinite. Omnes ergo tam maiores quam minores ad laudem invitans, ait:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 146,1 
I
prol.|
marg.| Laudate Dominum. [AUGUSTINUS.] Hoc dicitur omnibus gentibus. Et quasi quereremus, quare laudabimus? Laudis causam attulit: Quoniam bonus est psalmus. Hec est tota merces laudantium. quasi1 : Ideo laudate, quoniam bonum est laudare. Ipsa enim laus Dei est nostra beatitudo. Et notandum quod non dixit quoniam bona est laus, sed ut laudis modum exprimeret, dixit, quoniam bonus est psalmus. {191.1273C} Ipse enim psalmus est laus Dei, qui fit non sola voce sed in organo, manibus voci concordantibus. Per quod significatur quod voci debent opera consonare, quorum laus cessare non debet etiam vocis laude intermissa. Semper ergo laudat, qui semper bene operatur. Qui vero male agit blasphemat. Hec laus perficietur in eterna gloria, ad quam perventuri modo exerceamur in laude bonorum operum. Bonus ergo est psalmus, quia bona est laus Dei. In laude namque Dei ipse actus est merces, que et in futuro erit. Et quia bonus est psalmus, ideo Deo nostra sit iucunda decoraque laudatio. Quod utique est, si est decora, id est vite moribus speciosa. Iucunda enim est Deo que est speciosa, quod non more peccatorum, qui bone cantilene malis obstrepunt moribus.B
B ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 146,2 
II
prol.|
marg.| {191.1273D} Edificans. [CASSIODORUS.] quasi2 : Ideo laudandus est Deus, quia Dominus est edificans, id est edificat Hierusalem spiritualem, scilicet celestem Ecclesiam, quam sic edificat, quia dispersiones Israelis, id est dispersiones fidelium, scilicet fideles dispersos de toto mundo congregabit ad regnum. [AUGUSTINUS.] Et est hic laus de factis mirabilibus.
2 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita, et accipit Hierusalem generalem Ecclesiam, cuius pars triumphat in celis, pars militat in terris: est enim eterna Hierusalem in celis, ubi cives angeli sunt, et ad eam pertinet etiam populus Israel, qui modo per peccatum peregrinus est. Omnes illi qui {191.1274A} sunt in magna illa civitate et celesti gaudent quibus spectaculum est ipse Deus; sed nos ab illa civitate peregrinamur peccato expulsi, 312 ne ibi maneremus et mortalitate pregravati, ne illo rediremus. Sed respexit Deus peregrinationem nostram. Vel ipse qui edificat Hierusalem, etiam lapsam partem restituit, et olim dispersos in Christo collegit, {191.1274B} quem misit ad captivitatem nostram redimendam pretio sanguinis. Et est quasi3 : Dicis ut laudemus Deum. Et quis noster Deus est? 4 Dominus edificavit Hierusalem celestem, quam de vivis lapidibus extruit, ruinam angelicam reparans, et ipse qui edificat Hierusalem, congregabit [AUGUSTINUS.] in una fide et caritate, dispersiones Israelis, id est fideles olim dispersos quos colligit, ut de illis edificium celeste formetur. Sic, id est per talia opera se commendat Deus laudatoribus suis, id est commendat caritatem suam fidelibus. Quid ergo eis daturus est in premium? Seipsum. Sed quomodo colligit? Quid agit? ut congreget, ecce ipse estC
C ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
4 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 146,3 
III
prol.|
marg.| {191.1274C} Qui sanat. [AUGUSTINUS.] Hic ex parte in futuro plenarie, contritos corde, id est eos qui offerunt Deo sacrificium spiritus contribulati. Hos sanat, quia humiles elatos elidit; sed in futuro, perfecta erit sanitas, ubi corruptibile hoc induet incorruptionem. Modo vero ut medicus fracturas alligat. Unde subdit, et alligat nunc contritiones eorum, a simili medici. Frangitur enim a medicis, quod tortum est ut fiat postea rectum, sic pravum cor cui displicet Deus, in his que fuerit debet frangi et conteri, ut dirigatur. Quod si non potest dirigere vel frangere, et Deus diriget. Frange, inquam, confitendo, penitendo, puniendo: quod significat pectorum tonsio. {191.1274D} Unde alibi: Scindite corda vestra (Ioel 2). Ad hoc enim eliditur cor, ut contritum dirigatur atque sanetur. Male enim erigitur, quod non primo per contritionem corrigitur. [HIERONYMUS.] Contere ergo tuum, et Dominus alligat contritiones, qualiter Samaritanus, ille qui descendebat de Hierusalem in Iericho, quando vidit vulneratum iacentem in itinere, colligavit vulnera eius (Lc. 10). Ceterum de his qui non obtriverunt cor, dicitur per Isaiam: Non est malagma imponere, neque oleum, neque alligaturas (Is. 1). [AUGUSTINUS.] Alligamenta autem Dei sunt temporalia sacramenta, quibus interim consolationem habemus, que tunc detrahentur cum erit perfecta sanitas; sic medicus perfecta sanitate detrahit fracture ligaturam. Ipse estD
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 146,4 
IV
prol.|
marg.| {191.1275A} Qui numerat multitudinem stellarum. [AUGUSTINUS.] Non est hoc adeo magnum ad litteram, si Deus omnes stellas numerat, cui capelli capitum numerati sunt. Sed stelle sunt luminaria quedam in Ecclesia que lucent inter perversos omnes, scilicet de quibus dicit Apostolus: In medio nationis prave et perverse apparetis, tamquam luminaria in mundo (Phil. 2). Tales numerat Dominus in suos, quia novit Dominus qui sunt eius (2Tim. 2). Si quis vero adumbrata fidei specie se interserit talibus, novit ille qui numerat, quia supra numerum est. Unde alibi: Multiplicati sunt super numerum (Ps. XXXIX); quia intra parietes presentis Ecclesie plures sunt, {191.1275B} quam futuri sint in regno Dei. Ideo ait, qui numerat, id est discernit, multitudinem stellarum, id est electorum. Novit enim Dominus qui sunt eius, et omnibus eis numeratis nomina vocat, vel vocans, quia nomina eorum scripta sunt in libro vite, id est in Dei predestinatione. Hec novit, hoc est totum premium nostrum. Unde gaudere debemus non de aliis rebus, nec de donis quibusdam spiritualibus, sicut quidam faciunt. Quibus male usis quibusdam donis Spiritus sancti, dicet in fine: Non novi vos (Mt. 7). Discipulis etiam ait: Nolite gaudere, quia vobis spiritus subiecti sunt; sed quia nomina vestra scripta sunt in celo (Lc. 10). Quod gaudium de predestinatione in nobis fit per caritatem, sine qua et cetera dona Spiritus sancti, {191.1275C} que habentur ad tempus, tolluntur, sicut Dominus ait: Qui habet, dabitur ei; et qui non habet, et id quod habet auferetur ab eo (Mt. 13). Habet enim gratiam possidendi nomen, sed non habet caritatem utendi. Vel ad litteram potest dici: Qui numerat multitudinem stellarum, hoc patet: et omnibus eis nomina vocat. [CASSIODORUS.] Vel sicut habet alia translatio: Omnes nomine suo vocat, non alieno, ut astrologi qui eas Iovem, Venerem appellant, et huiusmodi. Vel typice de sanctis potest accipi. Nec mutatur illud a prima sententia, qui numerat multitudinem stellarum, id est sanctorum, et omnibus eis nomina vocat, id est cuique proprium donum dat, alios per humilitatem, alios per castitatem {191.1275D} vocando. Vel omnibus eis nomina vocans, id est omnes sunt in eius familiaritate. A simili domini dicitur hoc, qui famulorum suorum nomina novit. Quid plura dicam?E
E ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 146,5 
V
prol.|
marg.| Magnus est Dominus noster. [AUGUSTINUS.] Plenus gaudia Propheta eructat: quod non potest explicari. Quisi dicat: Tamen cogitabat, prout valebat, et magna virtus eius. Hic est laus a magnitudine. Et sapientie, vel intelligentie eius non est numerus, id est finis. Non potest enim ab aliquo comprehendi. Ille ipse {191.1276A} qui numerat stellas, non potest numerari. Nemo enim ipsum numerum et mensuram et pondus Deus ubi omnia disposuit, potest metiri vel numerare, vel appendere, id est ipsam sapientiam Dei. Sicut enim in libro Sapientie dicitur: Disposuit Deus omnia in numero, mensura et pondere (Sap. 2), id est in seipso, qui est mensura omni rei, modos prefigens et numerus omni rei speciem prebens, et pondus omnem rem ad stabilitatem trahens, id est terminans et formans et ordinans omnia que incomprehensibilia sunt. [AUGUSTINUS.] Conticescant ergo humane voces; requiescant humane cogitationes ad incomprehensibilia Dei, nemo se extendat quasi comprehensurus, sed quasi participaturus. Participes enim erimus, et non hoc quod capiemus erimus, {191.1276B} nec totum capiemus. Sed cuius rei participes erimus? et qualiter erimus participes, cum partes non sint, apud Deum, vel per partes dividatur? Quis ergo explicet quomodo sint participes unius simplicis plures? non puto ante dici quam videatur. Confitere ergo infirmitatem, qui pervenire vis ad firmitatem [AUGUSTINUS.] cuius intelligentie non est numerus. Sed in hac difficultate intelligendi, esto mansuetus, et quare? subdit, quiaF
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 146,6 
VI
prol.|
marg.| Dominus est suscipiens mansuetos, ad intelligentiam arcanorum. [AUGUSTINUS.] Si ergo vis intelligere, mitis esto, non obscura Scripturarum accuses que fecit Deus, ut te exerceat, neque dicas: Sic diceretur {191.1276C} melius. Sic enim dictum est ut dici debuit. Non corrigat eger medicamenta que medicus temperat. Novit medicus quippe ea modificare, ei crede qui te curat. Ante ergo quam scias quare quid dictum sit, non iudices, crede ita debuisse dici, ut dictum est. Et hec pietas facit te capacem. Si autem resistis adversus clausa Dei, vide quid sequitur: humilians etc. ; quasi5 : Mansuetos suscipit peccatores autem, id est immites contrarios mansuetis, est humilians usque ad terram, ut terrena tantum de Deo sapiant. Quia enim reprehendunt intelligibilia, ideo sentiunt terrena, de Deo incorporeo corporaliter cogitantes. Hec facit Deus his qui volunt irridere legem, antequam noscant. Quia ergo magnum est proficere ad intelligibilia et spiritualia, {191.1276D} simus mansueti, pulsemus, faciamus quod sequitur:G
G ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 146,7 
VII
prol.|
marg.| PARS 2.   Precinite , vel incipite Domino in confessione. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Secunda pars, ubi ex predictis, quasi adhuc herentes increpat et impellit, ostendens unde possint intelligere, scilicet si humiles et non superbi sint. quasi6 : Et ut intelligere valeatis precinite, vel incipite Domino in confessione peccatorum et laudis. Te prius accusa, inde Deum lauda. Sic pervenietur ad intelligentiam perspicuam veritatis. {191.1277A} Sic imago Dei in te reformabitur. Post confessionem vero sequuntur opera bona, unde subdit: Psallite operibus Deo nostro in cithara, ubi manus sequitur vocem, ita vocem laudis sequantur opera. Et quasi quis quereret: cui Deo?H
H ¶Codd. : PL191
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 146,8 
VIII
prol.|
marg.| Qui operit celum nubibus. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Ad litteram memorat opera, per quem potestas ostenditur. Vel potius mystice qui operit celum nubibus, id est qui contegit sacram Scripturam figuris et sacramentis, ut incitet ad querendum. Et ne timeas de operta Scriptura, quia inde parat gratis, non meritis habetur, pluviam terre, ad hoc enim voluit quedam obscura esse in Scripturis, ut haberent {191.1277B} servi Dei quod interpretando influerent super aures, et corda hominum, excipientium de nubibus Dei saginam letitie spiritualis. Et ipse estI
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 146,8 
IX
prol.|
marg.| Qui producit fenum et herbam. [AUGUSTINUS.] Ecce fructus pluvie, non modo in terra humili, sed etiam in montibus, id est in excelsis seculi, que magis amant divitias. Ecce unde produxit, et quibus produxit, servituti hominum, id est predicatoribus qui hominibus serviunt. Unde Apostolus ait: Nos autem servos vestros per Iesum Christum (2Cor. 4). Hi seminant spiritualia, et recipiunt ab excelsis seculi fenum et herbam, id est temporalia. Omnia enim {191.1277C} que dantur Ecclesie a divitibus fenum sunt. Et ipse estJ
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 146,9 
X
prol.|
marg.| Qui dat iumentis, vel pecoribus, id est simplicibus Ecclesie, scilicet gregibus Domini, escam ipsorum [AUGUSTINUS.] id est pabulum divini verbi, quia eos pascit Deus per homines: qui accipiunt fenum, id est per predicatores qui largiuntur eis spiritualia, a quibus metunt carnalia, et dat escam pullis corvorum invocantibus eum. Corvi sunt gentiles nigri in peccatis. Unde et Iudei qui se solos iustos dicebant, omnes gentiles peccatores dicebant. Et vere patres nostri corvi fuerunt, quia peccatores et idololatre, nos autem non sic remanemus: tamen recte pulli {191.1277D} corvorum dicuntur et sumus. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Pulli enim corvorum dicuntur rore celi vesci, et beneficio etatis ignorant paternas escas, id est fetores cadaverum: sic filii paganorum non imitantes paternos ritus, innocentes sunt qui invocant, corvus non invocat. Nos vero dimissi invocamus. Ergo dat escam pullis corvorum, id est filiis paganorum, invocantibus eum.K
K ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 146,10 
XI
prol.|
marg.| Non in fortitudine equi 7 quasi iumenta pascit et pullos, sed non habebit voluntatem, id est beneplacitum, in fortitudine, vel in potentatu equi, id est in superbia contumacium. Per equum enim superbia intelligitur, quia de equo altior incedit {191.1278A} homo. Et cervix eius vere indicat superbiam. Rapidus etiam est in cursu. Nec beneplacitum erit ei in tibiis viri, id est in in composito habitu presumptuosi et audacis. [ALCUINUS.] Per virum enim audacem presumptionem notat. In tibiis notatur incessus incompositus. Vel secundum aliam litteram, neque in tabernaculis viri, id est in conventiculis hereticorum, beneplacitum erit ei. [AUGUSTINUS.] Nota quod non ait, in tabernaculis Dei, sed viri, per hoc designans audacium hereticorum tabernacula, quia est et tabernaculum Dei, scilicet Ecclesia a qua se dividentes heretici, sibi tabernacula posuerunt. Unde pullus corvi forte in Ecclesia, car ens temporali honore, aita: « Elegi abiectus esse in domo Dei mei, magis quam habitare in tabernaculo peccatoris ». {191.1278B} Non enim extra Ecclesiam sibi facit tabernaculum, in quo non sit beneplacitum Deo.L
a Ps. 83, 11.
L ¶Codd. : PL191
7 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 146,11 
XII
prol.|
marg.| Beneplacitum. 8 quasi9 : In superbis et hereticis et incompositis non est beneplacitum ei. Beneplacitum est Domino super timentes eum, et in eis qui sperant super misericordia eius, id est beneplacitum est Domino, in his qui timent et sperant. Timori spem coniunxit, quia non valet timor sine spe venie. [AUGUSTINUS.] Iudas enim penitens timuit; sed non speravit in misericordia. Ideoque desperando cucurrit ad laqueum, et se suspendit. Qui ergo timet Deum speret, et ab ipso ad ipsum fugiat, ab {191.1278C} irato ad placatum. Placabis autem eum si speres in misericordia eius; atque de cetero ita caveas peccare, ut de preteritis depreceris ut tibi dimittantur.M
M ¶Codd. : PL191
8 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
9 quasi] + dicat PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 146), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_146)
Signaler un complément d'information

Notes :