Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa magna

Biblia communis

Psalmus 26

Numérotation du verset Ps. 26,1

¶ In finem

¶Codd. : (Ps. 26) D30 Rusch Ps-G, def. C

psalmus¹

¹ In finem psalmus Ps-G (V D) Ω ^XΩ^S Rusch Ed1530 ] psalmus Amiatinus Ps-G (I L W) D14 D30 ² cum Ps-R , om. Ps-G D14 D30 *

David

priusquam

liniretur².

² liniretur Ω ^X] + gratia et postulatio bonorum D30

Numérotation du verset Ps. 26,I

Dominus illuminatio mea

et salus mea ¦

quem timebo ?

Numérotation du verset Ps. 26,II

Dominus protector

vite mee ¦ a quo trepidabo.

Numérotation du verset Ps. 26,2 III

Dum³ appropiant super me

³ Dum] Cum (hapax)

nocentes ¦

ut edant carnes meas.

Numérotation du verset Ps. 26,IV

Qui

tribulant me⁴ inimici mei ¦

⁴ me Ps-G (Q W Φ^P U G K Ψ^B V D) D14 D30 Ω^S Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] + et Ps-G

ipsi infirmati sunt

et ceciderunt.

Numérotation du verset Ps. 26,3 V

Si consistant adversum⁵ me castra ¦

⁵ adversum Ps-G (Φ^P U G K Ψ^B V D) Ω D30 Rusch edd adversus Ps-G D14 Cor2

non timebit

cor meum.

Numérotation du verset Ps. 26,VI

Si exsurgat

adversum⁶ me prelium ¦

⁶ adversum Ps-G (Φ^P U G K Ψ^B V D) Ω D30 Rusch edd adversus Ps-G D14 Cor2

in hoc

ego sperabo.

Numérotation du verset Ps. 26,4 VII

Unam

petii a Domino hanc requiram ¦

inhabitem in domo Domini’

omnibus diebus⁷ vite mee.

⁷ omnibus diebus D30 Rusch cum Ps-R ] omnes dies Ps-G (I Φ^RGV) D14 ² (super ras.) Cor2 (grecus et antiq.) Ps-α

Numérotation du verset Ps. 26,VIII

Ut videam voluntatem Domini⁸ :

⁸ voluntatem Domini Ps-G D14 D30 Rusch ] voluptatem Domini Ed1532 Carafianus Clementina

et visitem templum eius.

Numérotation du verset Ps. 26,5 IX

Quoniam abscondit me in tabernaculo suo⁹

⁹ suo Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G (R F I L) cum LXX

in die malorum ¦

protexit me

in abscondito tabernaculi sui.

Numérotation du verset Ps. 26,6 X

In petra exaltavit me ¦

et nunc

exaltavit caput meum

super inimicos meos.

Numérotation du verset Ps. 26,XI

Circuivi

et immolavi

in tabernaculo eius

hostiam vociferationis

cantabo ¦

et psalmum dicam Domino.

Numérotation du verset Ps. 26,7 XII

Exaudi Domine

vocem meam

qua clamavi ad te¹⁰ :

¹⁰ ad te Ps-G (L Ψ^B² V D) D30 Ω Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G D14

miserere mei

et exaudi me.

Numérotation du verset Ps. 26,8 XIII

Tibi dixit

cor meum’

exquisivit te¹¹

¹¹ -vit te D14 D30 Rusch ] –sivi te M* Φ^RP D, exquisivit Ps-G (R F M² W U G K Ψ^B*) Cor2 ( EXQUISIVIT FACIES MEA : antiquior habet hoc. EXQUISIVI TE FACIES MEA : que, si posset per approbatos latinos haberi, satis esset dulcis, sed etiam hebreus non consentit ; unde timendum [bene canendum Roma, BAV, Vat. lat. 3466#] est littera a vitio falsitatis)

facies mea ¦

faciem tuam Domine requiram.

Numérotation du verset Ps. 26,9 XIV

Ne avertas

faciem tuam

a me ¦ ne declines in ira

a servo tuo.

Numérotation du verset Ps. 26,XV

Adiutor meus esto¹²’

¹² esto D14 D30 Rusch Ps-G ] es tu Φ^R, + Domine Ω^S, Cor2 (hebr. et antiq. et Ieronimus non habent DOMINE sed de versiculo cantus fuit appositum) ; cf. Corpus antiphonalium officii officii (n° 7932 : cursus monasticus ; n° 6037 : cursus romanus , Ivrée, Chapitre, 106 : “Adiutor meus esto, Domine [alii : Deus], ne derelinquas me. V/ Neque despicias me, Deus salutaris meus ») ; MARBACH , Carmina Scripturarum , p. 97-98.

ne derelinquas me ¦

neque despicias me

Deus salutaris¹³ meus.

¹³ salutaris D14 D30 Rusch cum Ps-R ] salvator Ps-G (R) (hapax)

Numérotation du verset Ps. 26,10 XVI

Quoniam pater meus et mater mea

dereliquerunt me ¦

Dominus

autem assumpsit me.

Numérotation du verset Ps. 26,11 XVII

Legem pone mihi

Domine in via tua ¦

et dirige me

in semita recta

propter inimicos meos.

Numérotation du verset Ps. 26,12 XVIII

Ne tradideris me

in animas tribulantium

me ¦ quoniam insurrexerunt in me

testes

iniqui et mentita

est iniquitas sibi.

Numérotation du verset Ps. 26,13 XIX

Credo videre

bona Domini ¦

in terra viventium.

Numérotation du verset Ps. 26,14 XX

Exspecta

Dominum

viriliter age ¦

et confortetur cor tuum et sustine Dominum.

Psalmus 26

Numérotation du verset Ps. 26,1

^prol.|

^marg.| {265D} Dominus illuminatio mea. Titulus. In finem, psalmus David priusquam liniretur. [HIERONYMUS.] Titulus iste sumptus est de historia libri Regum, ubi legitur David {191.266D} ter fuisse inunctus. Primo in Bethleem a Samuele in domo patris sui Esai, non utique in regem, sed in signum futuri regni (1Rg. 16). Et ab illa die directus est in eum spiritus Domini. Secundo inunctus est in Hebron in regem mortuo Saule, et {191.267A} regnavit super tribum Iuda (2Rg. 2). Occiso autem Hisboset filio Saul, qui super alias tribus regnabat, tertio inunctus est ibidem, ut regnaret super universum Israel (2Rg. 5). Et ascendens in Hierusalem, in pace regnavit. Sed due extreme reputantur pro una. [ALCUINUS.] Post primam unctionem David hostes habuit. Post secundam in pace regnavit. Huic historie alludit titulus. Sed quia omnia in figura contingebant illis (1Cor. 10), sciendum quod olim due persone ungebantur [AUGUSTINUS.] rex scilicet et sacerdos, in quibus significabatur unus Christus rex et sacerdos: Rex, quia nos regit et ducit; sacerdos, quia pro nobis interpellat, et sacrificium Deo obtulit, non aliud quam seipsum. Nos vero sumus corpus Christi, et in eo Christus sumus, quia omnes {191.267B} ungimur de eius plenitudine unctionis, a qua dicitur Christus. Dicitur enim a chrismate Christus. Et ideo Christum accipientes omnes, in illo et Christi, et Christus simus, quia quodam modo totus Christus caput est et corpus. Et sicut David prius fuit unctus in signo, deinde bis in regem, atque ille due unctiones pro una reputantur, ita et nos prius inungimur, hic in signo futuri regni, dum Spiritus sancti gratiam in baptismo et in aliis sacramentis percipimus (Rm. 6); secundo autem in futuro inungemur in reges, quando libertatem glorie filiorum Dei, et redemptionem corporis nostri recipiemus. Et sicut David post primam unctionem hostes habuit, post secundam in pace regnavit; [ALCUINUS.] ita et nos post sacramentalem unctionem sub hostibus {191.267C} laboramus et gemimus adoptionem filiorum exspectantes (Rm. 8). Post secundam quiescemus. Et sicut David bis in regem unctus est, ita et unctio glorificationis nostre qua in reges ungemur, gemina est stola, scilicet anime et corporis. Sed he due quasi pro una reputantur. [AUGUSTINUS.] Nobis ergo modo est unctio in sacramento, quo prefiguratur quid futuri sumus. Et ideo dicitur, priusquam liniretur. Et est sensus tituli: ¹ psalmus iste, dirigens nos in finem future consummationis, attribuitur David, id est cuilibet fideli. Psalmus dico, agens de hoc quod est, priusquam liniretur, secunda, id est de eo quod est ante perfectam unctionem antequam hostes habuit. [AUGUSTINUS.] Unde in sacramento, id est in {191.267D} sacramentali unctione iste fidelis gemens et laborans, ut in re gaudeat; hic loquitur quiddam ineffabile se desiderare, ostendens pro quo omnia tolerat.

¹ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

^marg.| Intentio. Monet ne quis post primam unctionem torpeat, sed ad secundam se diligenter paret.

^marg.| Modus. Bipartitus est psalmus [ALCUINUS.] Prius agit de prima unctione, per quam certificatur secunda. [CASSIODORUS.] Secundo dicit quis labor et gemitus sit ante secundam, ut possit haberi, ibi Exaudi, Domine. [AUGUSTINUS.] Fidelis ergo prima inunctione inunctus, tamquam tyro Christi ait:^A

^A ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 26,1
I

^prol.|

^marg.| {191.268A} ² Dominus habitans in me, est illuminatio mea [AUGUSTINUS.] vel lux mea, contra tenebras ignorantie mee. [HIERONYMUS.] Non ego mihi sum lux, sed ipse qui illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum ^a. Et ipse est salus mea contra infirmitatem [AUGUSTINUS.] ut iam possim resistere peccato. ³ Et est ac si diceret, Dominus et notitiam suam dedit et salutem, quem ergo timebo? nullum, quia nullus potest contra eum. Et^B

^a Io. 1.

^B ¶Codd. : PL191

² + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

³ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 26,1
II

^prol.|

^marg.| Dominus est protector vite mee [ALCUINUS.] id est dat mihi vitam virtutum [AUGUSTINUS.] quam et protegit, dum omnes impetus et insidias repellit [CASSIODORUS.] sine cuius protectione omnia dona eius perduntur. {191.268B} Non ergo satis est dare, nisi etiam et protegat. Ideo non ait dator, sed, protector vite mee. Vel quia Dominus protegit, ergo a quo homine, vel a quo, id est a qua re trepidabo, id est quem vel quid trepidabo? [AUGUSTINUS.] quasi⁴ : nec aliquem nec aliquid. Ad potentissimum enim omnium omnipotentem pertineo, qui illuminat, salvat et protegit. Ideo nullum timeo, preter ipsum, ambulans in lumine gratie firmus. Vel de futuro possunt hi duo versus accipi, et in primo quidem versu notat sabbatismum anime; in secundo sabbatismum corporis, in cuius rei figura, ut predictum est, precesserunt due extreme unctiones David [ (20)] . Hoc idem quoque significavit in tabernaculo Domini unius cubiti tabula secta per medium, in occidentalis lateris angulis posita, que {191.268C} duos parietes tabernaculi hinc inde excipiebat, atque cum fronte occidentali iungebat, quia fideles de utroque populo sperant se habituros geminam glorificationem post occasum corporis: propterea perseverant constanter in bono usque in finem. Et hoc est, Dominus erit illuminatio mea, vel lux mea, post hanc vitam, et salus mea, secundum animam quam glorificabit et illuminabit, ut videat Deum facie ad faciem. Quem ergo tunc timebo? Quasi dicat nullum. Quis enim est quem timeat anima in qua habitat Deus! Deinde subdit de sabbatismo corporis. Et Dominus est protector vite mee [AUGUSTINUS.] id est proteget me vita immortalitatis. A quo ergo trepidabo? quem trepidet caro cum induerit incorruptionem? {191.268D} Nullum.^C

^C ¶Codd. : PL191

⁴ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 26,2
III

^prol.|

^marg.| Dum appropiant. Hic ostendit quare non timeat, et iungitur hec littera cum precedenti, secundum primam sententiam, sic quasi⁵ : nec aliquem nec aliquid timebo, quia qui persequuntur me, scilicet nocentes et inimici mei cadunt, nec tollunt nisi carnes; illis finitis, ero spiritus, id est spiritualis. Et hoc est quod ait, dum appropiant etc. Secundum aliam sententiam de futuro sic iunge, Dominus proteget me in futuro [AUGUSTINUS.] et vere, quia iam hoc facit, quod, nocentes cadunt. Et hoc est quod ait, {191.269A} dum appropiant etc. Ordo verborum talis; nocentes, voto suo scilicet, et si non effectu, infirmati sunt, et ceciderunt; et hoc, dum appropiant. ⁶ Bene hoc dicit, quia iam in se ipso eos sentit. Appropiant dico, super me [AUGUSTINUS.] scilicet ut se mihi preferant insultantes: quod vertit Deus in melius, ut scilicet maledico dente, non me sicut volebant, sed carnalia desideria consumant. Unde subdit, ut edant carnes meas. Et est hic ut effectivum vel consecutivum, non affectivum, quia non ipsi hoc affectu appropiant, sed de illis consilio Dei efficitur, ut non animam ledant, sed carnes edant, id est carnales concupiscentias perimant.^D

^D ¶Codd. : PL191

⁵ quasi] + dicat PL

⁶ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 26,IV

^prol.|

^marg.| Qui tribulant me. ⁷ Quasi dicat non solum qui videntur amici blandis volentes decipere cadunt, sed etiam manifesti inimici mei, qui ex odio aperto tribulant me ipsi infirmati sunt, et ceciderunt [AUGUSTINUS.] in eo quod male defendebant, ut 54 iam credant meliora. [HIERONYMUS. ALCUINUS.] Dum enim Christus carnem accipit, inimici nutantes facti sunt in his que prius defendebant. Et post, ceciderunt, id est colla sua fidei subdiderunt. Et accipitur in bono. Vel in malo potest accipi: ipsi infirmati sunt, id est debilitati, paulatim, et ceciderunt [ALCUINUS.] id est ad ruinam anime pervenerunt.

⁷ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

^marg.| Vel ita, ut eosdem per nocentes et inimicos accipiamus, hoc modo; nocentes, scilicet inimici mei qui tribulant {191.269C} me etc. Hoc non mutatur, ea intentione, id est fine et desiderio, ut edant carnes meas [CASSIODORUS.] id est ut delectentur in morte mea carnali. Crudelitas inimicorum hic notatur, qui carnes lacerant, animas ledere non valentes. Ideo non sunt timendi, secundum illud: nolite timere eos qui corpus occidunt (Mt. 10). [HIERONYMUS.] Quid ergo nobis faciunt mali? possunt auferre spem? possunt tollere quod dat omnipotens? [AUGUSTINUS.] Si auferri potest datum, vincitur dator. Sed sicut non vincitur qui dat, sic non aufertur quod donat. Non ergo timeamus nisi Dominum. Quidquid alius fremat, quidquid alius superbiat contra nos, non timeamus. Et, dum mali appropiant, ipsi infirmati sunt, et ceciderunt. Ergo accepta tanta fiducia.^E

^E ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 26,3
V

^prol.|

^marg.| {269D} Si deinceps consistant adversum me castra [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est contradicentium conspiratio, hostium molimina, cor meum [AUGUSTINUS.] id est ratio restituta, non timebit ut ad eos transfugiam. Et etiam^F

^F ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 26,VI

^prol.|

^marg.| Si prelium [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est persecutio seculi, scilicet conflictus persequentium, exsurgat ⁸ scilicet subito, vel in immensum crescat adversum me [CASSIODORUS.] ego cui Deus protector est in hoc prelio sperabo in Domino [ALCUINUS.] scilicet, {191.270A} spem victorie habebo in Domino, et spem remunerationis eterne. Et merito quia^G

^G ¶Codd. : PL191

⁸ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 26,4
VII

^prol.|

^marg.| Unam petii etc. [AUGUSTINUS.] Vel in hoc, id est in hac una petitione, quam cogito, Ego sperabo, id est figam spem meam, unam enim petii. Cum autem deberet dicere neutraliter, unum petii, dixit, unam petii, utens adiectivo feminino pro substantivo, secutus usum vulgaris locutionis qua solemus dicere, duas habes, non duo, et unam tibi dabo, non unum. [HIERONYMUS.] Hoc modo, inquit, unam, scilicet rem, id est ipsum Deum, petii a Domino. [CASSIODORUS.] Mali quidem multiplicia querunt, ego tamen unam. {191.270B} Et hanc requiram, ideo ut omnibus diebus vite mee habitem in domo Domini [AUGUSTINUS.] scilicet in presenti Ecclesia, id est ut quamdiu vivo nulla adversitas me excludat ab unitate fidelium, qui unitatem et veritatem Dominice fidei, per orbem terrarum tenent, sed in ea semper permaneam. Et^H

^H ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 26,VIII

^prol.|

^marg.| [CASSIODORUS.] Ut videam voluntatem Domini quam videt qui precepta intelligit. Et est, ut videam voluntatem Domini, id est precepta eius spiritualiter intelligam, et visitem mente, et si non oculis corporis, templum eius [ALCUINUS.] id est corpus Christi, quod est templum divinitatis. Vel visitem templum eius [HIERONYMUS.] id est me faciam templum eius, qui {191.270C} non requiescit nisi super humilem et quietum (Is. LXVI). Quod potero, quoniam abscondit me in tabernaculo etc. ^I

^I ¶Codd. : PL191

^marg.| Vel ita: unam petii quasi⁹ : Unam petitionem a Domino petii, et hanc requiram omnibus diebus vite mee. Et que sit illa petitio, exponit [AUGUSTINUS.] scilicet Ut inhabitem in domo Domini non manu facta, scilicet in celesti Hierusalem, ubi nihil mali est. Ad hoc volo ibi esse, ut ibi videam voluntatem Domini, sicut est. [ALCUINUS.] Ibi enim voluntas Domini in homine plenius fit quam hic. Unde dicitur: Fiat voluntas tua, sicut in celo et in terra (Mt. 6), id est sicut in angelis fit et in sanctis qui nunc tecum sunt, ita fiat et in aliis hominibus, ut in nullo a {191.270D} tua voluntate, sicut modo fit, dissentiant. Et visitem, id est cum desiderio et frequentia videam, templum eius, id est Hierusalem celestem, scilicet conventum celestis curie, vel humanam Christi naturam, in qua velut in templo habitat Divinitas. Quod hac fiducia peto, quoniam abscondit me etc.

⁹ quasi] + dicat PL

^marg.| Vel ita, unam petii. Et accipit unam et domum pro eodem, scilicet pro celesti Hierusalem. Ait ergo, unam petii a Domino, et hanc requiram. [AUGUSTINUS.] Hec una est domus eterna, in qua semper maneatur [ALCUINUS.] ubi sunt eterni dies, de quibus dicitur, Et anni tui non deficient. Unde subdit, ut inhabitem in domo Domini non manu facta. Omnibus diebus vite mee, id est eternaliter. Cur ibi? Ut comtempler delectationem Domini. [AUGUSTINUS.] Alia littera, id est eo fine {191.271A} ut demum appareat mihi spes desiderabilis, quam facie ad faciem videam, quod est verum bonum. Et ut protegar a templo sancto eius, id est induar immortalitate effectus templum eius. Alia littera habet; Et protegat templum eius, vel proteget templum eius, que non variat precedentem sensum, sed confirmat hoc modo: ideo habitare volo semper in domo, ut contempler delectationem Domini, id est fruar contemplatione ipsius summi boni, incommutabilis, eterni, a quo omnia bona sunt ut securius fruar deliciis. Et ut nulla me molestia contingat, nullaque suggestio avertat, proteget ipse me templum eius. Non solum ergo contemplari volo ipsum, sed etiam ut me templum suum protegat, dando impassibilitatem. Alterum horum {191.271B} pertinet ad glorificationem mentis, alterum ad claritatem corporis. Ibi perfectio gaudii est, hic incorruptio sanitatis: Que duo etiam in primis versibus psalmi distinximus. Ideo autem hec mihi in finem prestat.^J

^J ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 26,5
IX

^prol.|

^marg.| Quoniam abscondit. [AUGUSTINUS.] Et ideo non temere peto unam etsi peccator sim abscondit me dico in tabernaculo suo, id est dispensatione incarnati Verbi [CASSIODORUS.] ibi abscondit me ne viderer a querentibus me inimicis, ut figuraliter David cum fugeret Saulem, abscondit se in latibulis ne videretur (1Rg. {191.271C} 24). [AUGUSTINUS.HIERONYMUS.] Tabernaculum autem deitatis est caro Christi, in qua debellavit ereas potestates, in qua per fidem et spem me occultavit ne mihi noceant mala seculi. Unde Apostolus ait: Nunc vita vestra abscondita est cum Christo in Deo (Col. 3) [AUGUSTINUS.] quia nunc per fidem et spem occultorum iam sumus cum Christo in conspectu Dei. Abscondit dico in die malorum hominum id est in die presenti, quo mali florent. Vel in die malorum ¹⁰ id est tempore tentationum, quibus mortalis vita mea subiacet [AUGUSTINUS.] ibi sunt dies vite mee. ¹¹ et protexit me ne lederer, in abscondito tabernaculi sui [CASSIODORUS.] id est in secreto divinitatis, ubi semper est animus iusti. Et^K

^K ¶Codd. : PL191

¹⁰ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

¹¹ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 26,6
X

^prol.|

^marg.| In petra exaltavit me. [AUGUSTINUS.] A simili imperatorum superiora loca suis militibus providentium, hoc dicit: ita et Dominus, in petra, id est infirmitate virtutum. Vel in Christo exaltavit me secundum promotionem qua de virtute in virtutem progredi, et quasi extra homines me fecit. Et nunc dicit propheta respiciens ad tempus suum, id est ante tempus incarnationis, exaltavit caput meum [CASSIODORUS.] id est mentem super inimicos meos, id est super vitiosos appetitus. Vel nunc, scilicet dum dies malorum est. Et ideo magis mirum, exaltavit caput meum super inimicos meos, id est ita illustravit mentem meam, ut prevideam damnationem malorum futuram. Deinde pro his beneficiis gaudium suum subdit, unde {191.272A} item certus est, id est per hoc gaudium ostendit se certum de secunda unctione sicut per predicta. Non enim gauderet nisi certus esset. Subdit verum gaudium dicens:^L

^L ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 26,XI

^prol.|

^marg.| Circuivi. quasi¹² : Predicta fecit mihi Dominus, et post hec omnia circuivi, id est omnia beneficia memorie dando pertractavi et non ingratus immolavi in tabernaculo eius [AUGUSTINUS.] id est ecclesia toto orbe diffusa hostiam vociferationis vel iubilationis, id est laudis ineffabilis, ut deficiente sermone sola iubibilatio restet, et de reliquo cantabo Domino, scilicet fecunditate contemplationis, et psalmum dicam, id est {191.272B} opus manifestabo. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Et est sensus: corde letabor Domino, et opere et verbis gloriam Dei predicabo, et factis.^M

^M ¶Codd. : PL191

¹² quasi] + dicat PL

^marg.| Aliter ab illo loco, Protexit me in abscondito tabernaculi sui. [AUGUSTINUS.] Ita dicit, in abscondito, quasi dicat Multe sunt partes eius, scilicet forinsece et penetrale, quod utique ita est. Nos enim sumus quasi forinseci, qui per adoptionem sumus filii. Ipse sacerdos Christus, est absconditum tabernaculum, in quo vita nostra abscondita est. Corpus ergo etiam et caput, id est tota Ecclesia, unum tabernaculum est, cuius penetrale Christus est, quem mox vocat petram, cum ait: In petra. Et est sensus: protexit me in abscondito tabernaculi sui, id est in Christo, {191.272C} in petra, id est in eodem Christo, exaltavit me, et nunc ¹³ id est in presentiantequam veniam ad domum, exaltavit caput meum, id est Christum, super inimicos meos. Etsi enim adhuc patior, Christus supra est, qui est pignus nostre exaltationis. Vel protexit me in absc. tabern. sui, id est in corde credenti ad iustitiam. Et ut palam fieret ad salutem, quod credidi, in petra exaltavit me, id est in sua firmitate fecit eminere confessionem meam. Et nunc, in hac vita, ubi corpus mortuum est propter peccatum, exaltavit caput meum, id est mentem, super inimicos meos, id est vitia, quia mens mea servit legi Dei, non est captiva sub lege peccati. Et ego non ingratus, quasi materiam laudandi Deum querens, circuivi. id est circumspexi {191.272D} animo omnia creata, et universa dicunt, Deus me fecit; me cuncta delectant, in quibus artifex commendatur: undique resonant omnia conditorem. Et ipse species creaturarum quasi quedam voces sunt creatorem laudantium. Et in his tanta laus Dei invenitur, que verbis non potest dici. Unde subdit, et immolavi in tabernaculo eius, id est Ecclesia catholica, hostiam iubilationis, id est ineffabilis laudis. Iubilus enim gaudium vel laus est, quod verbis explicari non valet, sequentia non mutantur. Vel circuivi, id est consideravi fidem orbis terrarum in qua caput est exaltatum, super inimicos meos, quod est honor Ecclesie in eo exaltate. Et, in ipso tabernaculo eius, id est in Ecclesia toto orbe diffusa, immolavi hostiam vociferationis vel {191.273A} iubilationis, id est inneffabiliter laudavi Dominum. Vel circuivi id est consideravi orbem credentem, idem sensus cum precedenti, sed mutatur quod sequitur. [AUGUSTINUS.] Accipitur enim per tabernaculum Christi incarnatio et passio, in qua diabolum expugnavit. Et hoc est, in tabernaculo eius, id est meo, quod Dominus pro nobis humiliatus est, dum illud attendo. Immolavit hostiam vociferationis, id est gaudens laudavi eum, tali enim hostia delectatur. Vel circuivi, a simili boni militis hoc dicit, qui sollicite castra custodit, nec ubi sit aditus hosti. Sic, iste ait, circuivi, quasi¹⁴ : Quia se mihi prebuit ducem, ego me illi prebeo militem, ut pro eo certem contra hostes, caute servando moenia mentis mee. Et in tabernaculo eius, id est in Ecclesia, immolavi, {191.273B} etc. Non mutantur. Vel circuivi, id est mentem meam exquisivi, ut omnes voluntates eius implerem. Reliqua non mutantur. Vel circuivi. [HIERONYMUS.] id est exempla precedentium sanctorum circumspexi, quibus informarem vitam meam. Et ibi ineffabilem laudem inveni. Unde subdit, et immolavi in tabernaculo eius etc. Non mutantur.^N

^N ¶Codd. : PL191

¹³ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

¹⁴ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 26,7
XII

^prol.|

^marg.| Exaudi. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Secunda pars, ubi ostenditur quis labor, quis gemitus, et oratio fit ante secundam unctionem, ut possit haberi: quam et sibi spiritu prophetie promittit ibi credo videre [AUGUSTINUS.] quasi¹⁵ : In futuro habebo unam, {191.273C} cum dilectionem Dei contemplabor, cum in corruptione protegar, ante autem 55 quam gaudeatur in illa una, est gemitus miserorum, et oratio indigentium. Et ideo ego inter alios gemens et orans, clamo, o Domine, exaudi. [ALCUINUS.]

¹⁵ quasi] + dicat PL

^marg.| Vel ita iungitur littera per omnia predicta: certus petii unam, et adhuc petam. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Et tu, o Domine, exaudi vocem meam interiorem qua clamavi ad te forti intentione pro illa una; et miserere mei, ut cum merito meo misericordia tua sit, qua in illa una sim, et exaudi me. [CASSIODORUS.] De illa una preces inculcat, cum ait, exaudi, miserere mei, quia quanto plus accepit, tanto ardentius appetit: desiderio enim non est finis et satietas.^O

^O ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 26,8
XIII

^prol.|

^marg.| {273D} Tibi dixit. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] quasi¹⁶ : Ideo exaudi, quia cor meum dixit tibi id est desiderium cordis quod Deo loquitur. Vel ratio a te docta tibi confabulatur de illa una, non aliud quam doces, pertractat. [AUGUSTINUS.] Vel desiderat, nec me ostentavi hominibus, sed in corde ubi tu solus audis, dixi, quid? hoc, scilicet, exquisivit te, non aliquid extra te, facies mea, id est presentia mea tuam exquisivit. [ALCUINUS.] Vel pulchritudo mea qua sum notabilis exquisivit tuam, que est una, de qua supra, ut contempler delectationem Domini, faciem tuam [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] quasi¹⁷ : Exquisivi, et o Domine, faciem tuam requiram, id est huic inquisitioni perseveranter {191.274A} instabo. Ut autem inveniam quod quero, tu Domine,^P

^P ¶Codd. : PL191

¹⁶ quasi] + dicat PL

¹⁷ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 26,9
XIV

^prol.|

^marg.| Ne avertas in futuro faciem tuam a me, quia non est in manu mea obtinere quod peto, et ne declines in futuro in ira a servo tuo [AUGUSTINUS.] ne te querens in malum incurram. Tu es enim una quam peto, nil aliud volo habere nec timeo perdere nisi unam. Vehementer iste vir sanctus fixit desiderium et petitionem suam in hac una; aliud non petit, una sufficit ei. Alius petit hec bona temporalia a Deo et de datis gaudet; hic non nisi una. Alius habens hec bona timet iratum, ne tollat ea; iste non putat iram nisi si avertit vultum suum Deus ab eo. Etiam si quid {191.274B} in eo vindicet, nil divinius poterat dicere. Vel de presenti potest hoc accipi ne declines, quasi¹⁸ : Oro ne avertas faciem in futuro: propter quod interim, ne declines in ira a servo tuo. Non simpliciter dixit, ne declines, sed addit, in ira, a quibusdam enim declinat in ira, a quibusdam non in ira. Non in ira declinat, quando a peccatis faciem avertit, ut ea deleat, non ab ipso peccante, ut eum perdat: in ira declinat, quando peccanti non indulget. [ALCUINUS.] Vel non in ira declinat, cum labi aliquem sinit, ut cautior et fortior surgat. Secundum quod, sic expone: Ne declines a me, servo tuo, id est ne me labi sinas, in ira, ita quod eternaliter punias, sed ut nostra infirmitas cautior fiat. Ne declines, dico, sed^Q

^Q ¶Codd. : PL191

¹⁸ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 26,XV

^prol.|

^marg.| {274C} Adiutor meus esto [AUGUSTINUS.] quia ego quamvis liber et in via positus mihi non sufficio. Quando enim inveniam te, nisi adiuves me? sine te deficiam. Et ideo precor et hoc ¹⁹ id est in hac via ne derelinquas me [AUGUSTINUS.] quasi²⁰ : Inceptum ne intermittas Iam in via me posuisti, sed aberrabo si me relinquis. Voluntatem liberam mihi dedisti, sed sine te nihil est conatus meus; neque despicias me, id est non contemnas quod ego mortalis te eternum audeo querere, quia tu es Deus qui me creasti; et salutaris meus, qui sanas plagam peccati, quasi²¹ : Frustra {191.274D} creasti, et recreasti si mortales despicis, quod non debes, quia non mea propria, sed parentalis culpa est, qua in hanc mortalitatem decidi. Et hoc est quod ait:^R

^R ¶Codd. : PL191

¹⁹ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

²⁰ quasi] + dicat PL

²¹ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 26,10
XVI

^prol.|

^marg.| Quoniam pater meus [ALCUINUS.] scilicet Adam, et mater mea, scilicet Eva, dereliquerunt me, id est huic miserie me exposuerunt peccando: Dominus autem accepta carne assumpsit me ad immortalitatem. [HIERONYMUS.] Hoc ad litteram potest convenire David, qui cum esset fratrum minimus, et a parentibus contemptus, a Domino per Samuelem est electus (1Rg. 16). Mystice quoque potest accipi hoc, pater {191.275A} malus fuit regnum seculi, vel diabolus. Mater, civitas seculi, scilicet Babylonia, id est societas impiorum, quasi²² : Ideo non despicias, quoniam pater meus, scilicet regnum seculi, vel diabolus, et mater mea, scilicet civitas seculi, unde natus sum, dereliquerunt me querentem te, et contemnentem, se cum id quod quero dare non possent. Dominus autem assumpsit me, qui potest dare mihi quod quero, et modo necessaria. Ecce magna humilitas, qua fecit iste se parvulum Deo; ipsum fecit sibi Patrem et matrem. Pater est, quia condidit, quia vocat, quia iubet, quia regit. Mater est, quia fovet, quia nutrit, quia lactat, quia continet. Ideo dicit, Dominus assumpsit me, scilicet ad regendum, ad nutriendum, tamquam pater et mater.^S

^S ¶Codd. : PL191

²² quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 26,11
XVII

^prol.|

^marg.| {275B} Legem. [AUGUSTINUS.] quasi²³ : Quoniam ad te tendo, igitur mihi tendenti ad te et iam in via posito, o Domine pone legem, id est da correctionem que non sinat aberrare. Ideo, pone legem, ne aberrantem disciplina tua deserat. Hoc susceptus potest dicere, pone mihi, dico, posito in via tua, id est in Christo, in quo est lex cum misericordia, que est via, veritas et vita (Io. 14). Ipse est sapientia, de qua scriptum est: Legem et misericordiam in lingua portat (Prv. 31, iuxta Septuaginta ). Si enim offenderis in lege, ipse qui pro te sanguinem effudit, {191.275C} confitenti tibi ignoscit. Deinde de misericordia subdit, dicens et dirige me ulterius in semita recta, id est in rectitudine angustiarum, quoniam non sufficit inchoare, cum inimici donec perveniatur, non quiescant. Unde subdit, propter inimicos meos, qui insidiari non cessant. Nota quod duo dicit, scilicet legem pone, et dirige. Illud ad preceptum pertinet, quia in precepto est correctio; hoc ad misericordiam pertinet, per quam fit directio in melius. Et^T

^T ¶Codd. : PL191

²³ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 26,12
XVIII

^prol.|

^marg.| Ne tradideris me in animas tribulantium [AUGUSTINUS.] id est ne sinas eos satiari de malis meis ut consentiam eis, et si carnem meam das in manus eorum. Unde in Iob {191.275D} dicitur: Terra data est in manus impii (Iob 9), id est caro tradita est in manus peccatoris. Trade ergo, si placet, carnem meam in manus tribulantium; sed non animam meam in animas eorum tradas. Devoret caro carnem, terra terram, anima tibi illesa servetur. Et quasi quis quereret, Quare hoc dicis? respondet: Ecce quare, quoniam insurrexerunt in me testes iniqui, id est mihi de me falsa dicentes, ut moveant et revocent me a te, quasi ab hominibus gloriam queram. Sed hoc modo traderer in animas eorum, si essem falsus cum eis, et si humanam captarem gloriam; et mentita est iniquitas sibi non mihi, id est suo mendacio delectata est. Sed me non movit, unde maior merces est mihi in celo. Vel mentita est iniquitas sibi [HIERONYMUS.] id est ad damnum {191.276A} suum: Omne enim peccatum in suum redit auctorem. [CASSIODORUS.] Hoc quoque secundum historiam potest dici ex persona David, sic: Ne tradas me in animas tribulantium me, scilicet Saul, et adiutorium eius. Quoniam insurrexerunt in me testes iniqui, ut Doeg Idumeus, et alii accusatores David (1Rg. 21). Et mentita est iniquitas sibi ut dum dixerunt, sacerdotem Abimelech consilia dedisse David contra Saulem, et Dominum consuluisse pro eo (ibid.). Mentita est, dico, sibi id est ad damnum suum, quia falsi fuerunt.^U

^U ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 26,13
XIX

^prol.|

^marg.| Credo videre. [AUGUSTINUS.] Hic redit ad illam unam ad quam suspirat, quasi²⁴ : Tot pericula, tot labores {191.276B} me undique pulsant, et ego inter hec pericula et difficultates, Deo dirigente, credo videre bona Domini, qui et hec mala prior passus est, et post glorificatus est secundum illud^b: De torrente in via bibet etc. [ALCUINUS.] Et ego post linguas mordentium et detrahentium, credo videre bona Domini, que sunt vera et eterna. [AUGUSTINUS.] Illi suadent beatitudinem in terra ista, que est morientium; sed illa bona que exspecto sunt in terra viventium, ubi nullus locus falsitatis est.^V

^b Ps. 109.

^V ¶Codd. : PL191

²⁴ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 26,14
XX

^prol.|

^marg.| Exspecta Dominum [ALCUINUS.] quasi²⁵ : Sicut ego certus sum de illa una: ita ut quicumque linitus {191.276C} es, exspecta Dominum [AUGUSTINUS.] secure qui non fallit, omnipotens promisit, certus promisit, verax promisit, qui mentiri non potest.

²⁵ quasi] + dicat PL

^marg.| Vel ita iunge litteram, quasi²⁶ : Credo videre bona Domini. Sed etsi tardum est hoc amanti, exspecta Dominum [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] non fallacem, et ut consequaris, non remisse agas, sed viriliter vel fortiter age, id est tolera ustionem rerum viriliter, et ustionem cordis fortiter; unde subdit: et confortetur cor tuum ²⁷ scilicet ne lasseris, et si mala eveniant, sustine Dominum perseveranter, non triduo, sed usque in finem. [CASSIODORUS.] Distingue inter, exspecta Dominum, et, sustine Dominum. Exspecta Dominum, id est illud quod credis et speras de Domino; sustine Dominum, id est illud quod pateris pro Domino et a {191.276D} Domino. Et pro eodem accipit, sustine Dominum, et exspecta Dominum, ut sit repetitio ad confirmationem: quasi²⁸ : Viriliter age et confortare, et sic sustine Dominum. [AUGUSTINUS.] Non negatum putes, quod nondum accipis: si differtur, non aufertur. Ideoque non desperatione deficias, quia dictum est, sustine Dominum. Sustinendo quippe habebis eum quem sustinebis. Aliud exspecta, aliud desidera, si melius, si maius, si suavius inveneris. Sed quia Dominus solus bonus est et suavis universis (Ps. 14IV), ipsum sustine et desidera, ne sis inter eos quibus dicitur: Ve his qui perdiderunt sustinentiam (Sir. 2).^W

^W ¶Codd. : PL191

²⁶ quasi] + dicat PL

²⁷ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

²⁸ quasi] + dicat PL

Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 26 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_26)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 26

<26. Glossa magna in Psalmos>

Psalmus 26