Glossa magna

Psalmus 28

Numérotation du verset Ps. 28,1 

¶ Psalmus David
¶Codd. : (Ps. 28) D30 Rusch Ps-G, def. C
in consummatione tabernaculi1.
1 tabernaculi] + prophetia enigmate cum Dei dictione D30
Numérotation du verset Ps. 28,I 

Afferte Domino
filii Dei ¦
afferte Domino2
2 Domino] om. Ω M
filios arietum.
Numérotation du verset Ps. 28,2 II

Afferte Domino
gloriam
et honorem†
afferte Domino gloriam
nomini eius ¦
adorate Dominum
in atrio sancto eius.
Numérotation du verset Ps. 28,3 III

Vox Domini
super aquas†
Deus maiestatis
intonuit ¦ Dominus super aquas multas.
Numérotation du verset Ps. 28,4 IV

Vox Domini
in virtute ¦
vox Domini in magnificentia.
Numérotation du verset Ps. 28,5 V

Vox Domini
confringentis cedros ¦ et confringet
Dominus cedros Libani.
Numérotation du verset Ps. 28,6 VI

Et comminuet eos3
3 eos ΦRP² Ps-G (K) ΩS Rusch ] eas Ps-G D30
tamquam vitulum Libani ¦ et dilectus
quemadmodum filius4 unicornium.
4 filius Ps-G Rusch ] filios (hapax)
Numérotation du verset Ps. 28,7 VII

Vox Domini intercidentis
flammam ignis†
Numérotation du verset Ps. 28,8 

vox Domini concutientis desertum ¦ et5 commovebit
5 et] om. ΩS*, et non ΩS²
Dominus desertum Cades.
Numérotation du verset Ps. 28,9 VIII

Vox Domini preparantis
cervos†
et revelabit condensa ¦
et in templo eius
omnes dicent6 gloriam.
6 omnes dicent D30 Rusch cum Ps-R ] omnis dicet Φ Ps-G
Numérotation du verset Ps. 28,10 IX

Dominus diluvium
inhabitare facit ¦
et
sedebit
Dominus rex in eternum.
Numérotation du verset Ps. 28,11 X

Dominus virtutem
populo suo dabit ¦
Dominus benedicet
populo suo in pace.

Psalmus 28

Numérotation du verset Ps. 28,1 
prol.|
marg.| {191.283A} Afferte Domino. Titulus. Psalmus David in consummatione tabernaculi. In libro Regum legitur, quod tempore Heli sacerdotis dimicaverunt filii Israel {191.283B} contra Philistheos, et victi sunt ab eis (1Rg. 4). Duo quoque filii Heli, scilicet Ophni et Phinees, in prelio occubuerunt, et arca Domini capta est a Philistheis, et translata est in Azotum. Posueruntque eam Philisthei iuxta idolum Dagon. In crastino autem invenerunt Dagon ante arcam prostratum, et erexerunt. Et similiter secundum in crastino invenerunt prostratum, quem iterum erexerunt. Et in tertio, invenerunt iterum ante arcam prostratum, absciso capite et palmis manuum [ (21)] . Fuit autem in regionibus Philistheorum arca septem mensibus, et percussi sunt plaga vehementi. Ebullierunt enim mures de terra, et demoliebantur eos atque corrodebant extales eorum proeminentes. {191.283C} Hac igitur plaga percussi et compulsi, tandem retulerunt arcam in Gabaa, atque pro peccati plaga sananda, miserunt cum arca iuxta numerum provinciarum quinque anos, et totidem mures aureos. Cum autem David prospere regnaret, mortuo Saule et filio eius Hisboseth, tulit arcam de Gabaa, et detulit in Hierusalem. Qua reducta fecit ei tabernaculum, et obtulit holocausta. [HIERONYMUS.] Ad quod iuxta litteram videtur hic hortari alios hostias afferre, sed potius de significato tabernaculo, id est Ecclesia, agitur hic. [HIERONYMUS. ALCUINUS.] Sicut enim arca a Philistheis reducta fuit, cui David tabernaculum extendit, sic Christus a iure diaboli Ecclesiam reduxit, eique dona gratie contulit. De cuius perfectione hic loquitur Propheta, scilicet quod donis {191.283D} septem Spiritus sancti eam replet Christus, et in eis confirmat; et sic promovet, et post remunerabit. Et est sensus tituli: Psalmus iste, convenit David prophete, qui hic loquitur, habitus in consummatione tabernaculi [AUGUSTINUS.] id est agens de perfectione Ecclesie in hoc seculo, ubi contra diabolum in ea militatur. Et ideo tabernaculum dicitur [CASSIODORUS.] quemadmodum secundum futurum statum dicitur domus, quia in ea quiescetur.
marg.| Intentio. [ALCUINUS. CASSIODORUS.] Monet ut fideles tali se offerant consummatori.
marg.| Modus. Tripartitus est psalmus. Prius, monet fideles sacrificia offerre. Secundo, agit de constitutione Ecclesie, enumerans septem dona Spiritus {191.284A} sancti, ibi vox Domini super aquas. Tertio, dicit quid constitute fiat Ecclesie, ibi Dominus diluvium. Monens ergo Propheta fideles afferre spirituales hostias Deo, ait 1 o filii Dei, non ire vel perditionis.A
A ¶Codd. : PL191
1 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 28,1 
I
prol.|
marg.| {191.284B} [HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] Afferte Domino, vos ipsos in fide, et operibus bonis. In hac serie ostendit cui, et qui, et quid, et quomodo, et ubi, et quare offerre debeant. Cui? scilicet, Domino; qui? filii Dei; quid? filios arietum, quomodo? afferte Domino gloriam et honorem; ubi? In atrio sancto; quare? Vox Domini. Dicto ergo qui et qui debeant offerre, subdit, quid: Afferte Domino filios arietum [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est vosmetipsos non corruptos erroribus, quos per Evangelium genuerunt apostoli, duces gregum atque custodes; qui sollicita diligentia custodiunt gregem, quia non deest impugnatio ab hereticis. Ideo ait {191.284C} afferte, vos scilicet Domino filios arietum [CASSIODORUS. ALCUINUS.] id est ut filios apostolorum, quos imitari debetis. Qui dicuntur arietes, quia duobus cornibus, id est utriusque Testamenti auctoritatibus prevaluerunt contra hereticos, et superstitiones et idola quasi dura fronte diruerunt. [ALCUINUS.] Inde est quod mitra pontificalis duo habet cornua, quia omnis scriba doctus in regno celorum, de thesauro cordis sui profert nova et vetera (Mt. 13). Et septima mansio filiorum Israel venientium de Egypto, fuit Elim ubi erant duodecim fontes, et Septuaginta palme (Ex. 15), quod tam nomine quam loci qualitate ordinem apostolicum significat. Interpretatur enim Elim arietes. Hi sunt apostoli, gregum fidelium {191.284D} duces; duodecim fontes, duodecim sunt apostoli, primo a Domino electi, de quibus emanat aqua viva saliens in vitam eternam (Io. 4). Septuaginta palme sunt alii Septuaginta duo discipuli in Evangelio Luce designati, et ad predicandum missi, qui palmam victorie Christi toti mundo nuntiaverunt. Et sciendum quod per Dominum tota Trinitas hic accipitur, id est Pater, et Filius, et Spiritus sanctus.B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 28,2 
II
prol.|
marg.| Afferte Domino [AUGUSTINUS.] scilicet Trinitati, gloriam et {191.285A} honorem ut per opera nostra bona glorificetur Deus, et honoretur. Et repetit, afferte Domino gloriam, ita quod etiam nomini eius afferatis, ut scilicet gloriose per vos innotescat Deus per orbem. [HIERONYMUS.] Deo enim nihil ex nobis accedit, sed quantum ad alios qui inde proficiunt. Dicit ut afferamus Domino gloriam et nomini eius. Vel per Dominum, in hac serie Christus intelligi potest. Quamvis enim indivisa sit trium personarum essentia [CASSIODORUS.] diversa tamen Scripturarum loca diversis aptantur personis, sicut hic, Dominum accepimus Christum, qui Ecclesiam virtutibus confirmat. Huic ergo Domino, id est Christo, afferte, vos, o filii Dei, afferte vos huic Domino, filios arietum. Non mutatur verborum sensus. 2 Deinde quomodo afferre debeant, {191.285B} subdit, afferte Domino, Christo, gloriam, ut predicetis quod ipse equalis est Patri; et honorem, quia ipse est qui imperium habet in rebus. Afferte Domino, Christo, gloriam, ita quod et nomini eius, ut gloriose per orbem innotescat. [AUGUSTINUS.] Deinde ostendit ubi afferre debeant, dicens, Adorate Dominum in atrio sancto eius, vel in aula sancta eius [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est in dilatato et sanctificato corde, quia ex caritate est omnis sanctitas.C
C ¶Codd. : PL191
2 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 28,3 
III
prol.|
marg.| PARS 2. Vox Domini. [CASSIODORUS.] Secunda pars, ubi agit de constitutione Ecclesie, in qua septem virtutes Spiritus {191.285C} sancti cum magno preconio enumerat. Incipit autem ab imo, id est a spiritu timoris, et ascendit usque ad supremum, scilicet ad spiritum sapientie. [GREGORIUS ] Isaias autem econverso eadem enumerans, a summo ad imum descendit, dicens: Et requiescet super eum Spiritus Domini, spiritus sapientie et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientie et pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini. Ideo descendendo Isaias enumerat quia agit de Christi incarnatione, in qua se exinanivit formam servi accipiens, vel assumendo; hic autem ab imo ascendit ad summum, quia agit de Ecclesie constitutione, que a timore, qui est initium sapientie, incipit, et ad maiora paulatim conscendit. Et ostendit hic quare sit Domino offerendum, quasi dicat. {191.285D} Ideo afferte, quia vox Domini [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est Christi, est facta super aquas, id est super Iudeos, qui erant in 58 fluxu seculi super aquas maris [AUGUSTINUS.] id est super populos gentium. Qualiter vero sit facta illa vox ostendit cum ait: Dominus Deus maiestatis intonuit, id est Christus, qui est Rex glorie, de nube carnis terribiliter penitentiam predicavit, et intus mentes hominum terruit. [ALCUINUS.] Quod est dicere, predicatio Christi spiritum timoris dedit Iudeis et gentibus; nec intonare Christus destitit, donec Christus daret virtutem, id est pietatem. Et hoc est quod subdit.D
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 28,4 
IV
prol.|
marg.| Vox Domini [ALCUINUS.] id est predicatio Christi, {191.286A} facta est in virtute, id est pietatem dedit, que timori comparata, id est respectu timoris dicitur virtus. Est enim pietas cultus erga Deum, quem exhibent postquam Deum offendere timent. Addit etiam Deus magnificentiam, id est scientiam, que est tertia gratia, que magnificos facit, ut qui est in cultu Dei, sciat quomodo se agat in presenti. Et hoc est quod subdit, vox Domini est facta in magnificentia, id est predicatio Christi spiritum scientie dedit, quo scimus conversari recte in medio nationis huius prave et perverse (Phil. 2). Hec etiamE
E ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 28,5 
V
prol.|
marg.| Vox Domini, est confringentis cedros [AUGUSTINUS. {191.286B} ALCUINUS.] id est Dominus confringet per penitentiam et humilitatem cedros, id est altos de gentibus, et confringet cedros Libani, Dominus, id est altos de Iudeis, quos tempore ultimi introitus quando reliquie salve fient (Rm. 2), ita franget et humiliabit ut quelibet adversa non refugiant pati. Quod est dicere: Dabit spiritum fortitudinis gentibus et Iudeis, ut sint fortes in iis, que spiritu scientie cognoscunt. [CASSIODORUS.] Per cedrum autem bene superbia intelligitur, quia cedrus altissima arbor est, maxime in Libano, ubi sunt magis procere cedri. Hec arbor non succisa inutilis est, in sua radice manens non facit utiles fructus: sic superbia que peccatum nobis intulit, in sua radice manens, inutiles parit fructus; ea succisa, succrescunt fructus gratie.F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 28,6 
VI
prol.|
marg.| {191.286C} Et succisa atque confracta in eis superbia, comminuet [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS.] id est humiliabit eas tamquam vitulum. In Libano monte pascuali, vituli ad sacrificia nutriebantur, quia mons ille ferax est herbarum, et irriguis fontibus, et consitus arboribus. Huic comparantur qui de superbia humiliati sunt, et tamquam vitulus parati sunt pro Christo mori, comminuet ergo eas tamquam vitulum Libani, id est humiliabit eos adeo, ut immolentur pro Christo, si sit opus. Et quia dixerat, comminuet, et confringet, et non dixerat quis, hic determinat, et dilectus, {191.286D} scilicet hoc faciet, id est Christus superbiam comminuet. De quo Pater: Hic est Filius meus dilectus (Mt. 3), qui est quemadmodum filius unicornium [HIERONYMUS. ALCUINUS.] id est filius Iudeorum secundum carnem, qui in una lege superbiunt, ideoque dicuntur unicornes.
marg.| Vel ita, et dilectus, quasi3 : Illi confringentur et comminuentur, et quid mirum, si illi comminuentur? Non est mirum. Et dilectus enim, id est Christus, comminuetur, id est humiliabitur usque ad mortem. Et hoc, quemadmodum filius unicornium, id est secundum quod ipse est filius Iudeorum, id est secundum quod ipse est homo. Aliter enim cum sit Deus non videtur posse comminui. Deinde subdit de spiritu consilii, dicens:G
G ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 28,7 
VII
prol.|
Numérotation du verset Ps. 28,8 
prol.|
marg.| {191.287A} Vox Domini intercidentis flammam ignis. [ALCUINUS.] Ignis est fomes peccati. Flamma que inde exit, est consensus actus, et consuetudo. Sed hanc flammam Dominus non quidem extinguit, sed interrumpit et intercidit, dato spiritu consilii, ne veniat usque ad consensum, vel usque ad actum, vel ad consuetudinem. Hoc fortibus convenit, ne si otiosi sint, erumpat flamma ab igne. Deinde subdit de spiritu intellectus, dicens, vox Domini est concutientis desertum [AUGUSTINUS.] id est commoventis gentiles ad fidem. Desertum vocat gentes, ideo, quia sine lege, sine Deo, sine prophetis fuerant, et commovebit Dominus desertum Cades [CASSIODORUS. ALCUINUS.] id est Iudeos. {191.287B} Cades ad litteram locus est, ubi aqua de petra data est quod et modo fit et ibi ad litteram, et spiritualiter hodie in Ecclesia, quando etiam dura corda ad fidem convertuntur, que emanant aquas vivas. Interpretatur autem Cades sanctum legis, desertum ergo Cades [AUGUSTINUS.] id est a sancto legis Iudei sunt deserti, qui non habent sanctum legis, id est spiritualem legis intellectum. Sed hos et gentiles Dominus commovet et concutit, ut agricola sterilem terram ut fructificet, id est dat intellectum, ut Scripturas et secundum anagogen percipiant, quod fit in mente bene pacata consilio. Per hunc autem intellectum Scripturarum provehit usque ad Spiritum sapientie, et facit eos cervos qui conscendant in montem sapientie, que est de divina essentia. Et hoc est quod subdit:H
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 28,9 
VIII
prol.|
marg.| {191.287C} Vox Domini [HIERONYMUS.] id est predicatio Christi; est preparantis cervos [ALCUINUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] id est tribuit spiritum sapientie quibusdam, qui superant et repellunt venenosas linguas hereticorum. [CASSIODORUS.] Et ideo cervis comparantur. [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Et hoc non solum gentibus prestat, sed et Iudeis in ultimo revelabit, ea que de deitate sunt condensa. Aperiet enim eis opacitates librorum, et umbracula mysteriorum, ubi libere pascantur. [ALCUINUS.] Attende quod a timore incipiens usque ad sapientiam conscendit. Cum omnibus enim his gradibus donorum timor {191.287D} castus scilicet sociatur, qui etiam a perfecta caritate foras non mittitur.I
I ¶Codd. : PL191
marg.| Potest etiam hec series legi sine presignata VII donorum distinctione, hoc modo: Vox Domini, id est predicatio Christi, super aquas, id est super populos. [AUGUSTINUS.] Non enim fit hic distinctio inter Iudeos et gentiles. Deinde qualiter sit facta subdit, Deus maiestatis, id est Christus, intonuit, id est de nube carnis terribiliter penitentiam predicavit. Et per hoc, Dominus, id est Christus habitat, super aquas multas, id est populos multos. Ipse enim Christus postquam vocem misit populis, et perterruit eos, convertit eos in se, et habitat in eis per fidem, spem, et caritatem; et accepit eosdem per aquas, et per aquas multas. Et vox Domini, id est {191.288A} Christi iam in ipsis habitantis est, in virtute, id est potentes faciens eos. Et, vox Domini, est, in magnificentia, miraculorum, vel operum, id est faciens in eis miracula, vel opera. Et, vox Domini, est, confringentis cedros, id est predicatio Christi per contritionem cordis, est humilians superbos. Et confringet Dominus, per penitentiam, cedros Libani, id est elatos nitore terrene nobilitatis. [ALCUINUS.] Libanus autem interpretatur candidatio, quo significatur candor seculi, quo nitentes et elatos Dominus confundet, et confringet per ignobilia mundi, que elegit (2Cor. 1). [AUGUSTINUS.] Et ablata superbia et altitudine illorum, comminuet eos cedros, id est elatos seculi opibus, tamquam vituli, id est deponet, et humiliabit eos ad imitationem humilitatis sue, qui ut vitulus {191.288B} ad victimam crucis ductus est, per nobiles seculi, significatos per Libanum. Unde Propheta: Astiterunt reges terre, et principes etc. (Ps. 2) Et non mirum si illi comminuentur; nam, Et ipse, dilectus, id est Christus Patris unicus, comminuit se, id est exinanivit se nobilitate sua. Et factus est homo. Quemadmodum filius unicornium, id est sicut filius Iudeorum ignorantium iustitiam Dei, et superbe iactantium tamquam singularem suam iustitiam. Et, vox Domini, est, intercidentis flammam ignis, id est transeuntis sine ulla lesione sua, per ardorem concitatissimum persequentium. Vel dividentis furentem iram illorum, ut alii convertantur, alii non. Atque ita intercidit tumultum illorum, ut alios in suam caritatem traheret, alios in malitia sua relinqueret. Vox Domini {191.288C} concutientis desertum, id est commoventis ad fidem gentes, que erant sine Deo, sine lege et prophetis. Et, tunc, commovebit Dominus desertum Cades, id est celebrari faciet sanctum Scripturarum suarum, quod a Iudeis non intelligentibus deserebatur, id est intelligibilia faciet verba legis. Vox Domini, est, preparantis cervos, id est perficientis eos, qui superant et repellunt venenatas linguas. Et, revelabit eis, condensa, id est opacitates librorum, et umbracula mysteriorum, ubi libere pascantur. [ALCUINUS.] Et in templo eius, Hucusque ostendit quomodo  VII donis consummat Christus Ecclesiam; hic dicit quid in ea fiat, et vocat hoc templum, quod in titulo tabernaculum. quasi4 : Ita perfecit Christus Ecclesiam, {191.288D} et omnes, qui sunt in templo eius sic consummato, dicent gloriam. Vel omnis dicet, alia littera, gloriam. [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Unusquisque enim laudat Dominum pro suo dono. Qui ergo non dicet gloriam, non est vere in templo, quare date gloriam.J
J ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 28,10 
IX
prol.|
marg.| PARS 3 Dominus diluvium. [ALCUINUS.] Tertia pars, ubi dicit quid constitute Ecclesie fiat. quasi5 : Ideo date gloriam, quia Dominus facit hic templum [AUGUSTINUS. HIERONYMUS. ALCUINUS.] id est sanctos in Ecclesia, quasi in arca Noe constitutos, inhabitare diluvium huius seculi, id est faciet eos habitare illesos inter fluentes et submersores, ut arcam Noe servavit inter fluctus et aquarum inundationes. [REMIGIUS.] Vel Dominus facit {191.289A} diluvium, id est illos malos qui alios in peccatum submergebant, inhabitare hoc templum, scilicet Ecclesiam, quia etiam illos tales ad unitatem Ecclesie sancte convertit. Vel secundum aliam litteram, Dominus diluvium inhabitat [CASSIODORUS.] id est aquas baptismi, que crimina purgant mundi, sicut per diluvium purgatus est mundus. Et sedebit. Ostendit quomodo consummat Christus Ecclesiam, hic qualiter promovet. quasi6 : Et deinde in eo templo sedebit Dominus rex in eternum [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] id est regnans in eis eternum, id est potens et regens eos, usquequo eternitas veniat. Et vere reget, quiaK
K ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 28,11 
X
prol.|
marg.| Dominus benedicet populo suo in pace.»L
L ¶Codd. : PL191
marg.| Dominus dabit virtutem populo suo. [AUGUSTINUS.] Contra {191.289B} huius mundi procellas et turbines dimicanti, quia non est pax in hoc seculo. Deinde subdit de remuneratione. Et, Dominus tandem, benedicet populo suo in pace, eterna, in seipso pacem illis dans. Unde ipse in Evangelio ait: Pacem meam do vobis, pacem relinquo vobis (Io. 14).M
M ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_28)
Signaler un complément d'information

Notes :