Glossa magna

Psalmus 42

Numérotation du verset Ps. 42,1 

¶In finem
¶¶Codd. : (Ps. 42) D30 ΩS Ps-G, def. ΩF ; textus et glossa : P106 Rusch
psalmus David1.
1 In finem P106 Rusch Ps-G ] om. Ps-G D30 | David] + vox Ecclesie orantis ut dividatur ab infidelibus D30
Numérotation du verset Ps. 42,I 

Iudica me Deus
et discerne
causam meam
de gente
non sancta ¦ ab homine
iniquo
et doloso
erue me.2
2 <divisio.> meam... sancta ¦ ] meam ¦ ... sancta ¦ P10525
Numérotation du verset Ps. 42,2 II

Quia tu es Deus3 fortitudo mea ¦
3 Deus] + meus Rusch
quare me repulisti
et4 quare tristis incedo
4 et] om. Ps-G
dum
affligit me
inimicus ?
Numérotation du verset Ps. 42,3 III

Emitte
lucem tuam
et veritatem tuam ¦ ipsa me deduxerunt et adduxerunt in montem sanctum tuum
et in tabernacula tua.
Numérotation du verset Ps. 42,4 IV

Et
introibo ad altare Dei ¦
ad Deum
qui letificat iuventutem meam.
Numérotation du verset Ps. 42,V 

Confitebor tibi
in cithara5 Deus Deus meus ¦
5 cithara P106 ] cithare ΩV
Numérotation du verset Ps. 42,5 

quare tristis es anima mea
et quare conturbas me ?
Numérotation du verset Ps. 42, VI 

Spea6
6 Spera] Opera ΩV
in Deo7
7 Deo] Deum Ps-G
quoniam adhuc confitebor illi ¦
salutare vultus mei
et Deus meus.

Psalmus 42

Numérotation du verset Ps. 42,1 
prol.|
prol.| {423C} Iudica me. Titulus. In finem psalmus David. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Per David hic intelligitur Ecclesia, que est corpus Christi, quod hic gemit inter zizania, id est inter malos, habens cum eis multa communia, scilicet {191.423D} nasci, mori, prospera et adversa, pacem, bellum, salutem, pestem, cum quibus tamen non habet communem causam meritorum. Et ideo petit in futuro ab eis separari. Et est psalmus iste, tendens in finem; est David, id est corporis Christi, quod hic loquitur. Et est iste psalmus contra pressuras seculi, ne et ipse retrahant nos a Deo.
marg.| Intentio. Monet ne in pressuris deficiamus.
marg.| Modus. Bipartitus est psalmus. Primo conqueritur de coniunctione malorum, et precatur separari. Secundo agit de letitia finali, id est que erit in fine, pro qua laudat in tribulatione. Ibi et introibo. Videns ergo nunc bonos cum malis, corpore volens ab eis separari, nunc animo, in futuro etiam loco exclamat: oA
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 42,1 
I
prol.|
marg.| Iudica me etc. O Iudica... O] om. PL *   Deus, iudica me, in futuro separando a malis. {191.424D} [AUGUSTINUS] « Iste videns misericordiam, non timet iudicium. Ideo ait   iudica. Quasi1*: Non timeo iudicium quia novi misericordiam tuam, non metuo ultorem quia agnosco indultorem. Timere possem, si districte mecum ageres. Sed « Non intres in iudicium cum servo tuo, Domine »a, misericordia tua mihi opus est. Nam si iudicium2* exhibueris sine misericordia, quo ibo? « Si iniquitates observaveris, quis sustinebit? »b In misericordia ergo tua sperandum est et humili confessioni instandum ».B
a Ps. 142, 2.
b Ps. 129, 3.
B ¶Codd. : Cbg150 PL191
1 Quasi] + dicat PL
2 iudicium] + vel iustitiam PL
marg.| Unde iudicii metus tollitur vel mitigatur, ut metum pene superet spes glorie. Omnis tamen homo iudicium horret. C
C ¶Codd. : Cbg150 PL191
marg.| +marg.| {{<scholion Herberti> Videtur dicere ’horret’, id est timet, quia sequitur : Quid enim fa<ciet> etc. D }}
D ¶Codd. : Cbg150 (interl.), om. PL191
marg.| "Quid enim faciet virgula deserti ubi concutitur cedrus paradisi?"c Et hic interim   discerne, si non locum, {191.425A} saltem   causam meam, id est mea merita, que sunt causa vite   de gente non sancta, « cum qua est mihi par infirmitas, sed dispar conscientia et desiderium » (Augustinus), scilicet   ab homine iniquo et doloso. « Hec est gens non sancta » (Augustinus). « Iniquus est qui aperte mala facit, dolosus qui occulte » (Cassiodorus).   Erue me hic in presenti, ne ab eis corrumpar. E
c ¶Fons : Beda Venerabilis, In Mc., lib. 4, c. 13, CCSL 120, p. 600.229-601.235 : «Quid mirum homines qui et natura sunt et sensu terrestres ad hoc iudicium perturbari cuius aspectum et ipsae caelorum uirtutes, hoc est angelicae trement potestates beato quoque iob attestante qui dicit : columnae caeli contremescunt et pauent ad nutum eius. Quid ergo faciunt tabulae quando trement [tremunt Heiric.] columnae, quid uirgula deserti patitur cum cedrus paradisi concutitur?» <ex quo diff.>   Heiricus Autissiodorensis , Homiliae per circulum anni, pars hiemalis, hom. 2, CCCM 116B, lin. 132 sqq.
E ¶Codd. : Cbg150 PL191
marg.| Vel de futuro totum accipi potest 3*: Iudica me Deus « hec dicendo, non petit peccata sua discuti quod periculosum est » (Cassiodorus), quia astra non sunt munda in conspectu eius, et in angelis reperit pravitatem d, « sed causam sue retributionis querit4 ab impiis separari, ut hedis positis ad sinistram ipse cum electis sit in dextera » (Cassiodorus). Unde addit:   Et discerne causam meam de gente non sancta, quod exponendo subdit 5*   ab homine doloso {191.425B}   et iniquo erue me « in iudicio, gens non sancta est iniquus et dolosus, a quibus in iudicio separatur » (Cassiodorus).F
d Iob. 24.
F ¶Codd. : Cbg150 PL191
3potest] + sic PL
4 querit] om. Cbg150
5 subdit] + scilicet PL
Numérotation du verset Ps. 42,2 
II
prol.|
marg.| Quia tu es. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quasi6 : Erue, quia tu es, Deus, fortitudo mea; non mihi arrogo fortitudinem, qua opus est inter hec scandala. Quare ergo me repulisti secundum quod videtur. Miratur cum Deus sit eius fortitudo, quare modo videtur repelli, desiderans enim putat se repulsum, quia non statim habet quod optat: Et quare tristis: ideo tristis, quia et si non vincitur, {191.425C} vel id est saltem periclitatur, id est pericula patitur; incedo, causam tristitie querit iste, que est peccatum, sicut causa letitie est iustitia. Unde Isaias ait: Omnem flatum ego feci, propter peccatum, modicum quid contristavi illum (Is. LVII). Sic enim, id est pro peccato punit Deus, ideo tristis dum, id est qui affligit me tentationibus hic in presenti, quod non ibi faciet, id est in futuro inimicus. Ut autem excludatur inimicus.G
G ¶Codd. : PL191
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 42,3 
III
prol.|
marg.| Emitte ad iudicandum. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Hoc ideo orat, quia Christo veniente ad iudicium tolletur omnis {191.425D} tristitia sanctis; lucem tuam et veritatem tuam, id est Christum. Lux enim mundi et veritas Patris est Christus, qui veniens in primo adventu, modo discernit causam meritorum, et in secundo, eruet iniquo et doloso, quia mittet angelos separatores, qui separabunt triticum a paleis et a zizaniis, ut colligant de regno eius omnia scandala (Mt. 13). Emitte: et ita erit, quia certi iam pignus habemus, quia iam ipsa, id est lux et veritas, me deduxerunt a peccatis, et adduxerunt in montem sanctum tuum, id est in Ecclesiam presentem, que eadem est et tabernaculum. Unde sequitur, et in tabernacula tua que sunt peregrinantium et militantium; quamdiu enim sumus in corpore peregrinamur a Domino adversus diabolum militantes (2Cor. 5).H
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 42,4 
IV
prol.|
marg.| Et introibo. [CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Secunda pars, ubi agit de letitia finali, pro qua laudat Deum in tribulatione, quod supra tristis erat. Unde et se confortat. quasi7 : Deduxisti me in tabernacula, ubi nos positi hoc speramus quod etiam introibo de monte sancto eius, scilicet de sancta Ecclesia, ad altare Dei, scilicet ad illud invisibile altare celesti Hierusalem, quo non accedit aliquis iniustus; qui vero accedit, sumitur in holocaustum, divino igne totus accensus, ad quod introibo. Sicut pontifex ad Sancta sanctorum solus intrabatI
I ¶Codd. : PL191
7 quasi] + dicat PL
marg.| [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Nota quod ad altare missam celebraturus sacerdos ascendens, ait: Introibo etc. {191.426B} Desiderio enim et amore superioris et invisibilis altaris, hoc visibile cum modestia adire debet, eterna non caduca petiturus, ut Christi celsitudinem humilis sequatur. Quod sit illud altare, exponit dicens ad Deum, scilicet qui letificat iuventutem meam, id est novitatem, qui ante contristavit vetustatem. Et ideoJ
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 42,V 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 42,5 
prol.|
marg.| Confitebor tibi in cithara. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Cithara ab inferiori sonat, sicut psalterium a superiori. Qui ergo precepta Dei facit, et non patitur, in psalterio confitetur. Qui vero facit et {191.426C} patitur, quod est ex inferiori natura, in cithara confitetur. Et est sensus: Confitebor tibi in cithara, Deus Deus meus, id est gratias agam tibi in tribulatione. Unde supra dixit, tristis incedo. Ecce iste supra tristis de malis seculi, de bono intellectu sibi gaudium facit; sed quare tristis etc.
marg.| Vel ita iunge: Quia confitebor, ergo, quare tristis est anima mea? Hoc dicit, quia vult eam erigere ad meliora; vel forsan quia non potest vitare omnia peccata, timet. Difficile enim purgata vita invenitur, cum ille iudicat qui novit ad liquidum et purum iudicare, quia et si probabilis iam vita est inter homines ut non habeant quid iam reprehendant, iuste invenit tamen in homine quid reprehendat Deus: quod nec ille ipse qui iudicandus est, forte videt. Hec timens anima {191.426D} conturbatur. Unde subdit: Et quare conturbas me? rationem? frequenter et vehementer persuadet tristitiam huius seculi fugiendam, que patientiam et caritatem, et spem extinguit, et totam vitam confundit potius.K
K ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 42,VI 
prol.|
marg.| Spera in Deo, non in te. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] Quid enim es in te? quid enim es de te? ille sit sanitas in te, qui suscepit vulnera propter te. Et potes sperare, quoniam adhuc confitebor illi. Quid illi confiteberis? hoc, tu es salutare vultus mei quia tu me sanabis, et Deus meus, quia creasti. Eger ad te loquor, agnosco medicum vel morbum, non me iacto, {191.427A} sanum. Unde alibi: Ego dixi: Domine, miserere mei, sana animam meam etc. (Ps. XL.) Hec vox, fratres, tuta est, sed vigilate in operibus bonis, tangite psalterium obediendo, et tangite citharam passiones tolerando, frange esurienti panem tuum. Et, inquit Isaias, ne putes sufficere ieiunium sine eleemosyna et oratione (Is. 58). Ieiunium te castigat, sed alterum non reficit; fructuose erunt angustie tue si alteri prestiteris latitudinem. Aliis ergo da quod tibi denegasti. Quam multos enim pauperes saginare potest intermissum hodie prandium! Ita ergo ieiuna, ut alio manducante, prandisse te gaudeas: Hilarem enim datorem diligit Deus (1Cor. 9). Si panem dederis tristis, et panem et meritum perdidisti. Ergo ex animo fac, insta orationibus. Quam {191.428A} celeriter accipiuntur orationes bene operantium! Et hec est iustitia hominis in hac vita ieiunium, eleemosyna et oratio. Vis orationem tuam volare ad Deum, fac illi duas alas, ieiunium et eleemosynam, quibus volet ad Deum; tales nos inveniat ut securos inveniat lux et veritas Dei, cum venerit liberare nos a morte, qui iam venit pro nobis subire mortem.L
L ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 42), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_42)
Signaler un complément d'information

Notes :