Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa magna

Biblia communis

Psalmus 66

Numérotation du verset Ps. 66,1

¶ In finem

¶Codd. : (Ps. 66) D30 Tr511 (83r) P106 (88ra) Cbg150 Δ ( ω ¹ ω² Fi) Ω^MΩ^S Bar1 Bar3 Rusch Ps-G . - (Glossa Laonis) P106 Tr511 Rusch | David] om. Ps-G , + Vox apostolorum propheta monet credentes D30

in¹ hymnis

¹ in] om. Φ^RGV

psalmus

cantici David².

² In finem... David] Psalmus David Amiatinus W | David M W V D Ω^S Ω^V Ed1455 (BnF VELINS-68) Rusch Clementina cum Ps-δ Ps-ζ Ps-Moz om. Ps-G

Numérotation du verset Ps. 66,2 I

Deus misereatur nostri

et benedicat nobis ¦ illuminet vultum suum

super nos

et misereatur nostri.³

³ nostri] + diapsalma praem. Ps-G

Numérotation du verset Ps. 66,3 II

Ut⁴

⁴ Ut Hi D30 ω ¹ Fi etc [E]t ω², [N]t? Bar3

cognoscamus in terra

viam tuam ¦

in omnibus gentibus salutare tuum.

Numérotation du verset Ps. 66,4 III

Confiteantur

tibi populi Deus ¦

confiteantur tibi populi omnes.

Numérotation du verset Ps. 66,5 IV

Letentur

et exultent gentes ^†

quoniam iudicas

populos in equitate ¦

et gentes in terra dirigis⁵.

⁵ dirigis Φ^P U² Ψ^B D Hi Ω edd diriges Ps-G Cor2 (anti. et hebr. secundum quod LXX interpretantur illud habent in futuro DIRIGES ), + diapsalma C Q Ps-G

Numérotation du verset Ps. 66,6 V

Confiteantur tibi populi Deus ^† confiteantur tibi populi omnes ¦

Numérotation du verset Ps. 66,7

terra dedit fructum suum.⁶

⁶ suum] om. Ω^V

Numérotation du verset Ps. 66,VI

Benedicat nos

Deus

noster ^†

Numérotation du verset Ps. 66,8

benedicat⁷ nos⁸

⁷ benedicat] Et praem. C |

⁸ nos] nobis F cum Ps-H Ps-ε, om. C Ψ^B cum Ps- δ* <divisio.> gentes/... equitate/... Deus/... omnes/... noster’ Hi , gentes⁺... Deus⁺... noster⁺ D30 ω ¹, gentes⁺... Deus⁺... noster’ ω ^², gentes^’... Deus^’... noster’ Fi , gentes/... equitate/... Deus/... omnes/... noster... Deus/ Bar1, gentes... Deus/ Bar3 |

Deus ¦

et metuant

eum

omnes fines terre.

Psalmus 66

Numérotation du verset Ps. 66,1

^prol.|

<Ps-H> Victorum psalmis canticum carminis.^A

^A ¶Codd. : Cbg150 , om. PL

^marg.| {191.597D} Deus misereatur nostri et benedicat nobis. ¹ Titulus: In finem in hymnis psalmus cantici David. [CASSIODORUS:] « Post canticum resurrectionis, suam Propheta subdit deprecationem, orans ut benedicti ad Dei cognitionem ducantur » et prophetans benedictionem omnium ²* per adventum Christi, unde monet eum laudare. Et est sensus tituli: Psalmus iste, qui monet ad bene operandum ³*, cantici quia hic est exsultatio de benedictione ⁴, mittens nos in finem, id est in Christum. Et est in hymnis, id est in laudibus exhibendis, David, id est Christo. ^B

^B ¶Codd. : Cbg150 PL191

¹ et... nobis] om. PL

² omnium Cbg150 ] + gentium PL

³ cantici] est praem. PL

⁴ benedictione] + et PL

^marg.| Intentio: Monet ad laudem. Modus: Tripartitus est {191.598D} psalmus. Primo precatur benedici ut habeatur notitia Salvatoris. Secundo hortatur confiteri pro directione et iudicio, ibi confiteantur . « Tertio eadem admonitio ponitur, sed ad aliud tendens » (CASSIODORUS), ibi confiteantur . Et quia in precedenti psalmo monuerat nos benedicere Deum, quod non possumus, nisi ipse prior benedicat nos, ideo hic precatur benedici dicens: ^C

^C ¶Codd. : Cbg150 PL191

Numérotation du verset Ps. 66,2
I

^prol.|

<Ps-H> Deus misereatur nostri et benedicat nobis, illustret faciem suam super nos.^D

^D ¶Codd. : Cbg150 , om. PL

^marg.| Deus misereatur nostri et benedicat nobis . AUGUSTINUS : « Prior est enim in nobis⁵* benedictio Dei, que est quasi pluvia, terram mentis nostre⁶* {191.599A} irrigans. Inde nos benedicimus eum, quod est quasi fructus, et in utroque nos crescimus, non ipse ». Dicat ergo desiderans pluviam Dominice benedictionis: Deus misereatur nostri prius, et post benedicat nobis. ^E

^E ¶Codd. : Cbg150 PL191

⁵ est - enim in nobis] inv. PL

⁶ mentis nostre] inv. PL

^marg.| CASSIODORUS: « Prius enim miseretur Deus erranti, reducendo ad viam. Postea benedicit, bonis augendo ». Benedicit enim Creator creature, multiplicando numero et merito. Benedicit creatura Creatori, eum ⁷* corde, voce et opere laudando, et omne bonum quod habet ei ascribendo. ^F

^F ¶Codd. : Cbg150 PL191

⁷ eum] om. PL

^marg.| AUGUSTINUS : « Sed quia multi volunt benedici copia temporalium rerum ⁸*, scilicet prole et aliis huiusmodi, que quidem omnia sunt a Deo, sed communia sunt bonis et malis, addit quod proprium est iustis », illuminet vultum suum etc. Hec est benedictio dextere, que tantum bonorum est. Illa est {191.599B} benedictio sinistre, que communis est bonis et malis. ^G

^G ¶Codd. : Cbg150 PL191

⁸ temporalium rerum] inv. PL

^marg.| AUGUSTINUS : « Si enim solis bonis Deus daret bona seculi, putaret malus propter hec colendum esse Deum. Quod si solis malis daret, timeret infirmus ad Deum converti, ne hec deessent sibi quem nutrit prius agricola, non subtrahendo ista. Dat ergo bonis, ut consolentur⁹ intrantes; dat et malis ut discant boni querere alia non communia malis. Tollit ea bonis ut probent se fortes sicut Iob. Tollit ea malis ut infirmus non timeat perdere que perdit, et malus cui nihil remanet intus. Hic vero si persistat¹⁰, habet intus quo se consoletur. Aliter enim erit utrobique vacuus. Ecce cur ista dantur. Vel tolluntur communiter bonis et malis. Iste {191.599C} ergo benedictionem dextere desiderans, ait: Illuminet ». ^H

^H ¶Codd. : Cbg150 PL191

⁹ consolentur] cosoletur Cbg150

¹⁰ persistat] perstat Cbg150

^marg.| Quasi ¹¹: « Ita benedicat » (CASSIODORUS) ut illuminet vultum suum super nos, id est « ostendat Deus Pater vultum suum nobis » (AUGUSTINUS), scilicet claritate ¹²* Filii sui qui est vultus Patris. Illuminet nos ut ab eo capiamus lucem « quia nemo potest eum videre, nisi qui claritate¹³* eius perfusus est » (CASSIODORUS). ^I

^I ¶Codd. : Cbg150 PL191

¹¹ quasi] + dicat PL

¹² claritate] claritatem PL

¹³ claritate] + vel caritate PL

^marg.| AUGUSTINUS : « Non ideo igitur dicit¹⁴* illuminet vultum suum, quod vultus eius, qui est lumen de lumine, sit sine lumine sed ideo ut id quod est reveletur super nos. Et ideo non simpliciter dixit¹⁵* illuminet vultum ¹⁶ sed addit super nos. Vel ita ut per vultum accipiatur imago Dei quam nobis impressit, id est ratio. Et est vultum suum impressum super nos, id est imaginem suam, scilicet rationem anime nostre impressam. Illuminet {191.599D} sapientia, ne ipsa sit in tenebris ut sciamus nos factos ad imaginem Dei, etsi a nobis deformata est, ab ipso reformetur ». ^J

^J ¶Codd. : Cbg150 PL191

¹⁴ igitur dicit] dicitur PL

¹⁵ non ... dixit] dicit non simpliciter PL

¹⁶ vultum] + suum PL

^marg.| Et misereatur nostri. Ecce unde incepit. « Misericordia enim incipit, misericordia nos conservat » (CASSIODORUS). Illuminet ad hoc : ^K

^K ¶Codd. : Cbg150 PL191

Numérotation du verset Ps. 66,3
II

^prol.|

<Ps-H> Ut nota fiat in terra via tua in universis gentibus salus tua.^L

^L ¶Codd. : Cbg150 , om. PL

^marg.| Ut cognoscamus [AUGUSTINUS.] o Deus, viam tuam, id est « que ad te ducit, id est quo et qua eamus, quod in tenebris fieri non potest, id est Christum, in terra, id est in hac vita, sicut in celo est. In qua terra? scilicet in omnibus gentibus. Quam viam? scilicet¹⁷* salutare tuum, id est Christum » (AUGUSTINUS).^M

^M ¶Codd. : Cbg150 PL191

¹⁷ scilicet] om. PL

Numérotation du verset Ps. 66,4
III

^prol.|

<Ps-H> Confiteant<ur> t<ibi> populi Deus, confiteantur tibi populi omnes.^N

^N ¶Codd. : Cbg150 , om. PL

^marg.| {191.600A} Confiteantur. Secunda pars, ubi post notitiam hortatur confiteri ¹⁸*, pro directione et iudicio. quasi¹⁹ : « Et quia cognoscitur Christus in gentibus, que viam invenerunt » (AUGUSTINUS), confiteantur ²⁰ etc.

¹⁸ confiteri] + Deo PL

¹⁹ quasi] + dicat PL

²⁰ confiteantur] + tibi PL

^marg.| Vel ita continua: Dico cognoscamus et, cum cognoverint, o Deus, confiteantur tibi populi, id est « se accusent et te laudent » (AUGUSTINUS). Et non tantum populi terre unius « sed omnes populi confiteantur tibi ne dicatur Ecclesia non ubique diffusa » (CASSIOSORUS) etsi confitentur. ^O

^O ¶Codd. : Cbg150 PL191

Numérotation du verset Ps. 66,5
IV

^prol.|

^marg.| Letentur [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quia hec confessio non ducit ad penam, quia qui iam confessi {191.600B} sunt, non timent futura iudicia, tamquam ibi damnandi, quibus Christus est advocatus, indultor, non vindex, non ultor; et exsultent gentes, quia bonus est, cui confessio fit. Nam et confessos liberat, et superbos damnat. Unde consequenter subdit, convertens sermonem ad ipsum; quoniam iudicas, id est iudicabis in iudicio futuro, populos in equitate. Et equitas illa non est timenda bonis, quia modo dirigit illos. Unde subdit: Et gentes in terra dirigis ad bona.^P

^P ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 66,6
V

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 66,7

^prol.|

^marg.| Confiteantur . [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. HIERONYMUS.] Tertia pars, ubi eadem admonitio ponitur, sed ad {191.600C} aliud tendens, ad hoc scilicet, quod terra dedit fructum, ut etsi idem initium sit, sensus tamen ad diversa tendat. Gaudens igitur ait: Confiteantur tibi populi, Deus, confiteantur tibi populi omnes. Repetit eadem que supra dixerat in exhortando, adiiciens aliam rem, scilicet de fructu terre, et frequentato verbo postulat nos benedici. Unde sequitur, terra dedit. quasi²¹ : Ideo confiteantur, quia terra dedit fructum suum, id est Maria genuit Christum, hec terra de nostro limo, de nostro luto, de Adam dedit florem primum, qui ait^a: « Ego flos campi et lilium convallium ». Iste ergo flos fructus factus est, ut illum ederemus, ut carnem eius manducaremus. Iste ergo fructus {191.600D} est virgo de Virgine, Dominus de ancilla, Deus ex homine, filius ex matre, fructus de terra. Et in hoc fructu et in hoc semine^Q

^a Ct. 2.

^Q ¶Codd. : PL191

²¹ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 66,VI

^prol.|

^marg.| Benedicat nos Deus. [HIERONYMUS. AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Vel ita: Terra, id est homo, Christus dedit fructum suum, id est reparationem, benedictionem. Unde: Benedicat nos Deus.

^marg.| Vel ita, ut pro terra accipiatur Ecclesia, que prius spinis plena erat, sed accessit vocatio divine maiestatis, et sic protulit fructum bonum, scilicet tricesimum, sexagesimum et centesimum. Et hoc est terra, que prius spinas germinabat, id est Ecclesia; dedit {191.601A} confitendo, fructum suum, id est bona opera: in Hierusalem dedit primo, iam fructum, quia primo ibi compluta dato Spiritu, ibi facta sunt miracula, linguis omnium sunt locuti, conversi omnia sua distribuebant pauperibus, sed non illa sola, que est in Hierusalem hoc debet, imo, benedicat nos Deus, etiam etc.

^marg.| Vel ita continua: Terra dedit fructum, sed non nisi per benedicentem Deum, ideo ut fructum demus, benedicat etiam nos Deus Pater, Deus Filius, noster, non gentium, benedicat nos etiam atque etiam multiplicet Deus Spiritus sanctus; per hoc enim quod ter dicitur Deus, notatur trinitas personarum; per hoc quod dicit eum et non eos notatur unitas.

Numérotation du verset Ps. 66,8

^prol.|

^marg.| Unde sequitur: Et metuant eum. quasi²² : Ad quid valet benedictio? ad metum. {191.601B} Et ideo omnes fines terre metuant eum quia veniet iudex, qui prius humilis. Agnoscamus humilem ut non expavescamus excelsum. Ecce metus Dei inter alia beneficia postulatur ut credita caute custodiantur, timor Dei incipit et consummat. Qui timere novit, amare non desinit. ^R

^R ¶Codd. : PL191

²² quasi] + dicat PL

^marg.| Psalmus iste in matutinis laudibus illi psalmo adiungitur qui tertio loco cantatur ^b , quia in hoc psalmo benedictio Trinitatis imploratur, cuius una atque eadem ²³* est sine diversitate essentia. In psalmo quoque illo, scilicet ^c « Deus, Deus meus, ad te de luce vigilo » {191.602A} sitis atque ariditas exponitur ^d. In isto vero Dominice benedictionis pluvia ad reficiendam sitim postulatur, ideoque coniunctim cantatur. ^S

^b In laudibus festivis et dominicalis tantum.

^c Ps. 62.

^d Ps. 62, 3.

^S ¶Codd. : Cbg150 PL191

²³ atque eadem] eademque PL

Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 66), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 30/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_66)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 66

<26. Glossa magna in Psalmos>

Psalmus 66