Glossa magna

Psalmus 85

Numérotation du verset Ps. 85,1 

¶Oratio David.1
¶Codd. : (Ps. 85) textus : D30 P106 ; + glossa : Rusch Ps-G ; sparsim P106 Tr511
1 Oratio Ps-G (A I V W ΩS) Rusch cum Ps-R ] + ipsi Ps-G | Oratio David] In finem filiis Chore psalmus David, vox apostolica de novello populo D30
Numérotation du verset Ps. 85,I 

Inclina Domine
aurem tuam et exaudi me ¦
quoniam inops
et pauper
sum ego.
Numérotation du verset Ps. 85,2 II

Custodi
animam meam
quoniam sanctus sum ¦ salvum fac
servum tuum
Deus meus sperantem in te.
Numérotation du verset Ps. 85,3 III

Miserere mei Domine quoniam ad te clamavi2
2 clamavi Ps-G (V D ΩS) Rusch cum Ps-R ] clamabo Clementina Ps-G
tota die ¦
Numérotation du verset Ps. 85,4 

letifica animam
servi tui quoniam ad te Domine
animam meam levavi.
Numérotation du verset Ps. 85,5 IV

Quoniam
tu Domine suavis
et mitis ¦
et multe misericordie
omnibus
invocantibus te.
Numérotation du verset Ps. 85,6 V

Auribus
percipe Domine3 orationem meam ¦ et intende voci deprecationis4 mee.
3 Domine D30* (ut vid.) Ps-G ] om. D30² (eras.) |
4 deprecationis plerique codd. et edd. D30 Rusch cum Ps-R] orationis Ps-G (R F C I) |
Numérotation du verset Ps. 85,7 VI

In die tribulationis mee
clamavi ad te ¦ quia exaudisti me.
Numérotation du verset Ps. 85,8 VII

Non5 est similis tui
5 Non Ps-G ] Nonne Rusch (hapax)
in diis Domine ¦
et non est secundum opera tua.
Numérotation du verset Ps. 85,9 VIII

Omnes gentes
quascumque fecisti venient
et adorabunt coram te Domine ¦ et glorificabunt nomen tuum.
Numérotation du verset Ps. 85,10 IX

Quoniam
magnus es tu
et faciens mirabilia ¦
tu es Deus solus.
Numérotation du verset Ps. 85,11 X

Deduc
me
Domine in via tua †
et ingrediar
in veritate tua ¦
letetur cor meum ut timeat
nomen tuum.
Numérotation du verset Ps. 85,12 XI

Confitebor
tibi Domine Deus meus in toto corde meo ¦
et glorificabo
nomen tuum in eternum.
Numérotation du verset Ps. 85,13 XII

Quia misericordia tua magna est super me ¦
et
eruisti animam meam
ex inferno inferiori.
Numérotation du verset Ps. 85,14 XIII

Deus
iniqui
insurrexerunt
super me
et synagoga potentium
quesierunt
animam meam ¦ et non proposuerunt te
in conspectu suo.
Numérotation du verset Ps. 85,15 XIV

Et tu Domine
Deus miserator
et misericors ¦
patiens
et multe misericordie
et verax.
Numérotation du verset Ps. 85,16 XV

Respice in me
et miserere mei †
da6 imperium tuum7
6 da] et praem. ΩS |
7 tuum Cor2 (hebr. et anti et Ieron. habent TUUM et grecus)] om. D ΩM P106 |
puero tuo ¦
et salvum fac
filium
ancille tue.
Numérotation du verset Ps. 85,17 XVI

Fac mecum
signum
in bonum8
8 bonum Rusch Clementina ] bono D30 P106 Ps-G
ut videant9 qui oderunt me et confundantur ¦10
9 ut Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] et Ps-G |
10 <divisio> bonum|| ... confundantur P106 |
quoniam tu Domine adiuvasti me
et consolatus es me.

Psalmus 85

Numérotation du verset Ps. 85,1 
prol.|
marg.| {191.799C} Inclina Domine, Titulus: Oratio David. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS.] Psalmus iste secundus est eorum qui nomine orationis intitulantur. In quo psalmo. Christus Dei Filius et hominis, unus Deus cum Patre, unus homo cum hominibus, orat in forma servi, qui orat a nobis in forma Dei. Orat enim pro nobis et orat in nobis, et oratur a nobis: Orat enim pro nobis ut sacerdos noster; orat in nobis, ut caput nostrum; oratur a nobis, ut Deus noster. Christi autem oratio fidelium est instructio, cuius omnis actio Christiani est lectio. Nostra autem oratio peccatorum est ablutio. Sic oravit Christus, sicut et crucem tulit, scilicet pro nostra, non pro sua necessitate, {191.799D} sicut et flevit Lazarum [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] ut doceret nos habere caritatem proximi, sicut et fugit, ut comprimeret audaciam stulte et inconsulte temeritatis. Et est sensus: Oratio ista attribuitur David, id est Christo toti. Hoc enim dicit Christus in nobis, et nos in illo, quia vox ista convenit capiti et corpori.
marg.| Intentio: Monet ad orationem. Modus: Tripartitus est psalmus. Primo orat ascendendo: inde concludit omnes gentes adoraturas. Secundo orat pro omnibus iam adorantibus, ibi deduc me. {191.800C} Tertio orat pro se, faciens mentionem passionis et resurrectionis, ibi Deus iniqui. Christus ergo in forma servi humiliter ad Patrem orans, ait: OA
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,1 
I
prol.|
marg.| Domine [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] qui altus es, inclina mihi infirmo aurem tuam, id est clementiam. Humili appropinquat Deus, non superbo. Et exaudi me, comple desideria mea. Ideo inclina, quoniam ego sum inops, ab alio non habens opem, et pauper per me. Tali inclinat Deus; diviti non inclinat.B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,2 
II
prol.|
marg.| Custodi [AUGUSTINUS.] quasi in hoc: Audi me, dicit {191.800D} Christus adiuncta sibi voce corporis, custodi ab omnibus scandalis animam meam contra insidiatores, quoniam sanctus sum. Hoc proprie convenit Christo: Christus enim proprie sanctus est, scilicet sanctificans, sui etiam sunt sancti, scilicet sanctificati in baptismo iuxta illud · Sancti estote, quia et ego sanctus sum (Lv. 19). Totus itaque Christus sanctus, et unus sanctus; sed aliter caput, aliter membra. Totus ergo Christus non incongrue dicit, quoniam ego sanctus sum. Non est autem hoc dicere {191.801A} superbia elati, sed confessio non ingrati. Deus meus, salvum fac [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] quia non ex homine salus, servum tuum non liberum suum, ut fuit Adam, sperantem in te, non est superbus sanctus.C
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,3 
III
prol.|
Numérotation du verset Ps. 85,4 
prol.|
marg.| Miserere mei, Domine, quoniam ad te clamavi [AUGUSTINUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS.] non una tantum, sed tota die, id est omni tempore. Letifica animam servi tui, in passione tristem, quoniam levavi ipsam animam meam, quam affectus bonus levat. Affectus quippe gradus est; iter tuum voluntas tua est. Ascendis amando, descendis negligendo. Stans in terra, in celo es, si diligas Deum. Non enim sic levatur {191.801B} cor, quomodo corpus levatur mutatione loci; cor vero mutatione voluntatis. Quo levavi? [Ad te, Domine], ubi letitia est in terra, amaritudo. Vide ascensum, scilicet qualiter orando ascendit: Prius dicitur pauper, inde sanctus, deinde sperans, postea clamans, tandem levatus ad Deum. Congrua est verborum collatio. Inclina pauperi, custodi sanctum, salva sperantem, miserere clamantis, letifica levatum.D
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,5 
IV
prol.|
marg.| Quoniam tu, Domine. [AUGUSTINUS.] quasi1 : Levavi animam, ideo quoniam, tu Domine, suavis es tuis, et {191.801C} ita potui animam levare. Et quia suavis es, ideo iucunda me affectum tedio mundane amaritudinis, et mitis. His quos exspectat portans hominem, donec perficiat eum, quia ariolaret a se, nisi a Domino portaretur. Multa enim aguntur in corde humano, quibus male movetur. Quemadmodum implorationes impediuntur vanis cogitationibus, ita ut vix stet cor ad Deum suum, ita ut loquatur ei orando. Quando enim oras, Deo loquereris. Quando legis, Deus loquitur tibi. Subrepentibus autem phantasmatibus malarum cogitationum quodammodo cor hominis fugit a se, nec invenit cancellos, quibus se includat, aut obices quibus retineat avolationes suas et vagos motus. Contra quod David dicit: Inveni cor meum ut orarem ad te (4Rg. 7). Quod solum audit {191.801D} Deus. Invenisse se dicit cor suum, quasi soleret ab eo fugere [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] et ille sequi quasi fugitivum quod invenit homo, quando morientibus muscis eiectis, que perdunt suavitatem unguenti (Qo. 10) totus affectus cordis ad orandum Deum colligitur. Portat autem Deus hominem et exspectat, dum vagatur multe misericordie es, contra abundantem iniquitatem nostram, invocantibus te, non aliud a te, omnibus nullus excipitur, ideoE
E ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 85,6 
V
prol.|
marg.| Auribus percipe orationem meam. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Magnus orantis affectus hic ostenditur, id est non exeat de auribus tuis, fige illam ibi. Vide ordinem orationis, prius fuit ut vox supplicationis ascenderet, {191.802A} cum dixit: Inclina aurem; deinde rogatus, audiret cum dixit: Exaudi me; nunc vero addit dicens, auribus percipe orationem meam. Non transitorie petit suscipi, sed quasi in sinu Dei recondi, sicut per aures aliquid infigitur cordi. Unde subdit: Et intende voci deprecationis mee. Ut quasi intentus animus tuus aperiat tuum auditum mee deprecationi. Deinde causa audiendi supponitur:F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,7 
VI
prol.|
marg.| Clamavi ad te in die tribulationis mee. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS.] Que tribulatio semper est in peregrinatione, donec Deus seipsum det vivendum. Vel in die tribulationis, id est quando adversitas imminet, quando enixius clamabitur, supra dixit, clamavi tota {191.802B} die. Hic facit augmentum, quia magis in tribulatione clamatur. Deinde quare clamaverit, subdit, quia exaudisti me. Ideo se dicit clamasse, quia exauditus est cum clamor soleat precedere exauditionem. Et est ista perversio congrua in sanctis, qui et ante clamorem et post exaudiuntur.G
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,8 
VII
prol.|
Numérotation du verset Ps. 85,9 
VIII
prol.|
marg.| Non est similis . [AUGUSTINUS. Haimo. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Ordo: Et quia exaudisti, omnes gentes, quascumque fecisti, venient et adorabunt coram te, Domine, id est venient omnes a suo cultu ad cultum tuum. Si est {191.802C} gens quam non fecit Deus, illa non adorabit Deum. Nulla est autem quam non fecit Deus, quia fontem omnium gentium Adam et Evam fecit. Unde propagate sunt omnes gentes, per hec verba annuntiat Ecclesiam ubique diffusam, quod modo impletum est. Et nota quia, ut ait Scriptura, in lata gente gloria regis est; in diminutione populi est contristatio principis. Et glorificabunt nomen tuum, id est predicabunt, quam nominabilis es. Vel secundum aliam litteram: Honorabuntur ex tuo nomine, ideo venient et glorificabunt, quia non est similis tui in diis, Domine; et non est secundum opera tua. Quocumque modo accipiantur dii, Non est qui similis sit tui, in essentia vel in operatione. Gentes {191.802D} ergo non invenientur in diis suis similem tibi in essentia, vel operatione. Deinde singula singulis reddit. Non est similis tibiH
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,10 
IX
prol.|
marg.| Quoniam magnus es tu [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] quod non alius. Non est secundum opera tua, et, id est quia, tu es faciens mirabilia, ergo tu es Deus solus, nullus alius. Vel secundum aliam litteram: Tu es Deus solus magnus. Hoc dicit contra futuros, qui se dicerent altos a se, non a Deo. Nam quid magnum dicitur Deo? Nihil. Sed quia futuri erant qui se dicerent magnos, et Deum facerent parvum, contra illos dicitur, Tu es Deus solus magnus.I
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,11 
X
prol.|
marg.| Deduc me, Domine. [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] Secunda pars ubi orat pro omnibus iam adorantibus. Et loquitur in membris. quasi2 : Gentes venient: quod ut possint, o Domine, deduc me, non dico ad viam, quia non sum extra viam, sed iam positum in via tua deduc me, ne labar. Aliud est duci ad viam, aliud deduci in via: quod est adiuvari, ne in ea cadat. Ubique egent homines, sive sint in via, sive extra. Via autem Christus est qui dicit: Ego sum via, veritas et vita (Io. 14). Unde subdit: Et ingrediar, vel ambulabo, id est proficiam ulterius te ducente in veritate tua, hec est via. Et inde Letetur cor meum, ita tamen ut timeat nomen {191.803B} tuum. In timore mundano precedit causa periculi, vel angustie; sed in timore Dei, letitia precedit, utraque miscenda sunt ut sub spe timeamus, et sub timore letemur. Timor enim est in iucunditate, nunc in futuro iucunditas sine timore erit, ubi erit plena securitas que non modo est. [ALCUINUS.] Iucunditas modo trahit; timor a via recedere non sinit. Utraque ergo sunt habenda. He sunt due mole, inter quas molitur Christianus, ut fiat panis Christi, scilicet spes et timor. Unde in Deuteronomio dictum est: Non accipias loco pignoris superiorem vel inferiorem molam (Dt. 24). Superior mola, spes est; inferior mola, timor est. Non ergo hec sine illa accipienda. Qui enim sperat et non timet, negligens est. Qui autem timet et non sperat, depressus {191.803C} est.J
J ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 85,12 
XI
prol.|
marg.| Confitebor tibi Domine Deus meus. [GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS.] quasi3 : Deduc me, et deductus confitebor tibi in toto corde meo. Ille in toto corde confitetur, qui tota spem ponit in Domino. Et glorificabo cum sanctis nomen tuum in eternum, id est in eterna beatitudine.K
K ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 85,13 
XII
prol.|
marg.| Quia misericordia tua magna est [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] {191.803D} et hoc super me, iuxta illud: « Omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est »a. Et est: Et in hoc magna misericordia est, quia eruisti animam meam ex inferno inferiori, per hoc quod dicit ex inferno inferiori intelligimus tamquam duo inferna esse, inferius et superius. Nam unde infernum inferius dicitur, nisi quia est infernum superius? Celestis ergo est habitatio angelorum, ubi est vita ineffabilium gaudiorum. Ubi immortalitas et incorruptio superna est. Terrena vero habitatio, ubi est caro et sanguis, decessio et successio, mutabilitas et mortalitas. Infernus est ab hac terrena habitatione, id est ab inferno itur in infernum inferius, unde eruit Dominus animas misso Filio. Etenim propter ista duo inferna missus est Filius Dei, undique {191.804A} liberans: ad hoc infernum missus est nascendo, ad illud moriendo. Vel fortassis, in ipso et aliqua pars impiorum inferior, unde dives qui torquebatur in inferno, levat oculos ad Abraham, qui cum aliis iustis erat, quasi in ora et in limbo inferni, ubi visus est a divite qui erat in inferiori parte inferni (Lc. 16), ad quam descendunt qui plurimum peccaverunt a qua liberatur, qui a peccatis liberatus illuc non mittitur. He autem sunt opiniones, non assertiones.L
a Iac. 1, 17.
L ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,14 
XIII
prol.|
marg.| Deus iniqui. [CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Tertia pars, {191.804B} ubi idem pro se orat, facta hic mentione passionis sue et glorie. Unde habent hi, pro quibus oravit, multam misericordiam, et eruuntur de inferno. quasi4 : Magna est misericordia tua, eruisti de inferno. Tamen, o Deus, iniqui, id est pervertentes legem tuam, scilicet Iudei, insurrexerunt super me, ut reum me dicerent. Vel super me, totum Christum. Et synagoga potentium, id est congregationes superborum, quesierunt animam meam dolosis consiliis. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Deinde addit quod sceleratis mentibus semper provenit, dicens: Et non proposuerunt te in conspectu suo, id est non intellexerunt Deum, ut homini parcerent. Ipsi ita.M
M ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 85,15 
XIV
prol.|
marg.| Et tu, Domine, miserator [CASSIODORUS.] actu, et misericors natura, patiens malos exspectans, et multe misericordie conversis, et verax in promissis. Vel verax, id est meritis respondens.N
N ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 85,16 
XV
prol.|
marg.| Respice in me [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] homine et miserere mei mortalis et da imperium tuum, id est potestatem iudicii, puero tuo, innocenti mihi Christo. quasi5 : Transeat tempus patientie, veniat tempus iudicii. Et salvum fac, id est suscita a morte, filium ancille tue, id est Marie, que dixit; Ecce ancilla {191.804D} Domini etc. (Lc. 1) Potest etiam hoc de membris Christi dici, da imperium tuum puero tuo, 192 id est sanctis, quia non tantum Christus, sed etiam sancti sedebunt iudices (Mt. 1), qui sunt filii ancille, id est Ecclesie. Et salvum fac filium ancille tue, quasi quod dabis sanctis permaneat.O
O ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 85,17 
XVI
prol.|
marg.| Fac signum resurrectionis [AUGUSTINUS. ALCUINUS. CASSIODORUS.] scilicet signum Ione prophete, quod iam in capite factum est (Mt. 12), fiet autem et in membris, id est fac insignem resurrectionem capitis et membrorum. Fac dico, et hoc mecum. quasi6 : {191.805A} Ego Deus, tecum facio. Nam Christus secundum quod Deus resuscitavit se hominem, fac autem signum, in bono vel nunc, id est ut aliis prosit. Resurrectio enim signum est in bono, per quam et virtus Dei declaratur, et spes credentium confirmatur. [AUGUSTINUS. CassioD }. Et ideo fac ut Iudei qui oderunt me videant, hoc, quoniam tu, Domine, adiuvisti me, in certamine, in his que feci, et consolatus es me in tristitia que hic est, in his que passus sum; hoc videant, et confundantur in iudicio perniciose, qui modo nolunt salubriter confundi.P
P ¶Codd. : PL191
6 quasi] + dicat PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 85), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 31/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_85)
Signaler un complément d'information

Notes :